پاناما بازگشایی معدن مس شرکت First Quantum را تا اوایل سال ۲۰۲۶ بررسی خواهد کرد

پاناما در حال آماده شدن برای آغاز مذاکرات با شرکت First Quantum Minerals (TSX: FM) در مورد بازگشایی احتمالی معدن مس متوقف‌شده Cobre Panamá است و انتظار می‌رود این گفتگوها در اواخر سال جاری یا اوایل سال ۲۰۲۶ آغاز شود.

Julio Moltó، وزیر بازرگانی، تأیید کرد که یک ممیزی جامع زیست‌محیطی از این معدن در هفته‌های آینده آغاز خواهد شد. این بررسی که توسط شرکت SGS Panama Control Services انجام می‌شود، تأثیرات زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی، از جمله فرصت‌های شغلی برای مردم پاناما را ارزیابی خواهد کرد.

این معدن از نوامبر ۲۰۲۳ و پس از آنکه دادگاه عالی پاناما قرارداد بهره‌برداری آن را غیرقانونی اعلام کرد، تعطیل شده است. مولتو به روزنامه محلی El Capital Financiero گفت که تکمیل این ممیزی باید سه تا چهار ماه به طول انجامد. پس از اعلام نتایج، دولت مذاکرات خود را با First Quantum آغاز خواهد کرد.

رئیس‌جمهور José Raúl Mulino بازگشایی Cobre Panamá را پس از اصلاحات در سیستم بازنشستگی صندوق تأمین اجتماعی کشور، به عنوان یک اولویت اصلی برای دولت خود معرفی کرده است.

شرکتMinera Panamá، زیرمجموعهFirst Quantum، و سایر شرکت‌های مرتبط با این پروژه، اقدامات داوری بین‌المللی علیه دولت را به حالت تعلیق درآورده و راه را برای گفتگو هموار کرده‌اند.

یک ستون اقتصادی

پیش از تعطیلی، معدن Cobre Panamá در میان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مس جهان قرار داشت و در سال ۲۰۲۲، آخرین سال کامل فعالیت خود، ۳۵۰,۰۰۰ تن محصول تولید کرد. این معدن حدود ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) پاناما را به خود اختصاص می‌داد و First Quantum تخمین می‌زند که توقف فعالیت آن تا ۱.۷ میلیارد دلار زیان ناشی از از دست رفتن فعالیت اقتصادی برای این کشور هزینه داشته است.

کارگران معدن، پیمانکاران، اتحادیه‌ها و جوامع مجاور با اشاره به اهمیت اقتصادی آن، علناً خواستار بازگشایی آن شده‌اند. با این حال، دولت تأکید کرده است که پیش از هرگونه تصمیم‌گیری برای بازگشایی، ابتدا باید ممیزی انجام شود.

شرکت First Quantum تأسیسات را نگهداری کرده است تا اطمینان حاصل کند در صورت دستیابی به توافق، می‌تواند عملیات را از سر بگیرد.

تحلیل و جمع بندی

پرونده معدن Cobre Panamá یک نمونه کلاسیک از ریسک ژئوپلیتیک و ملی‌گرایی منابع در بازار کامودیتی است. این معدن که حدود ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی پاناما و ۱.۴ درصد از عرضه جهانی مس را تشکیل می‌دهد، از نوامبر ۲۰۲۳ متوقف شده است. دولت جدید پاناما به رهبری رئیس‌جمهور مولینو، سیگنال‌های مثبتی برای بازگشایی آن تا اوایل سال ۲۰۲۶ ارسال کرده، اما این فرآیند منوط به یک ممیزی زیست‌محیطی سه‌ماهه و مذاکرات پیچیده با First Quantum است. نتیجه این مذاکرات تأثیر مستقیمی بر توازن عرضه و تقاضای جهانی مس و قیمت‌های آتی خواهد داشت. سرمایه‌گذاران باید این پرونده را به عنوان یک متغیر کلیدی در تحلیل بازار مس زیر نظر داشته باشند، زیرا شکست در بازگشایی می‌تواند به تشدید کسری عرضه جهانی منجر شود.

در این بخش یک جدول زمانی از رویدادهای کلیدی و تأثیر بالقوه این رویدادها بر قیمت جهانی مس ارائه می‌شود.

گاه‌شمار بحران معدن Cobre Panamá

توقف ناگهانی فعالیت Cobre Panamá در نوامبر ۲۰۲۳ می‌توانست با حذف حدود ۱.۴ درصد از عرضه جهانی مس، یک شوک قیمتی در بازار ایجاد کند. قیمت مس در بورس فلزات لندن (LME) پس از این رویداد، با فرض ثبات سایر شرایط، احتمالاً یک جهش را تجربه کرده است. نوسانات پس از آن نشان‌دهنده عدم قطعیت در مورد آینده این معدن است. اعلام اخیر دولت پاناما برای بررسی بازگشایی (سپتامبر ۲۰۲۵) ممکن است به طور موقت بخشی از ریسک عرضه را کاهش دهد و باعث آرامش نسبی در بازار شود، اما تا زمان حصول یک توافق قطعی، این ریسک همچنان بر قیمت‌ها سایه خواهد افکند.

تحلیل کمّی

تأثیر بر عرضه جهانی: Cobre Panamá با تولید سالانه ۳۵۰,۰۰۰ تن، یک بازیگر مهم در بازار جهانی مس محسوب می‌شود. بر اساس داده‌های گروه بین‌المللی مطالعات مس(ICSG)، بازار جهانی مس تصفیه‌شده در سال‌های اخیر با کسری عرضه مواجه بوده یا در بهترین حالت، توازن شکننده‌ای داشته است. حذف ناگهانی این حجم از تولید، کسری عرضه را تشدید کرده و از عوامل اصلی حمایت از قیمت مس در سطوح بالا در سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ بوده است.

تأثیر بر قیمت: قیمت مس در LME پس از تعطیلی معدن در اواخر ۲۰۲۳، روندی صعودی به خود گرفت. بازگشت ۳۵۰,۰۰۰ تن مس به بازار در سال ۲۰۲۶، می‌تواند فشار نزولی بر قیمت‌ها وارد کند یا حداقل از افزایش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری نماید. بر اساس پیش‌بینی تحلیلگران منابعی چون Wood Mackenzie وS&P Global، تقاضا برای مس به دلیل گذار به انرژی‌های پاک و توسعه خودروهای برقی (EVs) در میان‌مدت و بلندمدت صعودی است. بنابراین، بازگشایی این معدن صرفاً بخشی از کسری پیش‌بینی‌شده را جبران خواهد کرد و بعید است که به تنهایی منجر به سقوط قیمت‌ها شود.

هزینه‌های اقتصادی: گزارش به زیان ۱.۷ میلیارد دلاری برای اقتصاد پاناما اشاره دارد. این عدد، که معادل حدود ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی سالانه این کشور است، فشار سیاسی و اقتصادی شدیدی بر دولت برای یافتن راه‌حل وارد می‌کند. برای شرکت First Quantum نیز، هزینه‌های نگهداری معدن در حالت تعلیق و از دست دادن درآمد، یک بار مالی سنگین است که انگیزه این شرکت را برای مصالحه افزایش می‌دهد.

تحلیل کیفی و ژئوپلیتیک

ملی‌گرایی منابع: بحران Cobre Panamá نمونه بارزی از تشدید روند ملی‌گرایی منابع در آمریکای لاتین و دیگر نقاط جهان است. دولت‌ها تحت فشار افکار عمومی و با هدف کسب سهم بیشتری از درآمدهای منابع طبیعی، قراردادهای موجود با شرکت‌های معدنی بین‌المللی را به چالش می‌کشند. تصمیم دادگاه عالی پاناما، بیش از آنکه یک مسئله صرفاً حقوقی باشد، ریشه در نارضایتی عمومی از شرایط قرارداد قبلی داشت. این روند در کشورهایی مانند شیلی (افزایش حق امتیاز معدنی) و اندونزی (ممنوعیت صادرات سنگ معدن نیکل) نیز مشاهده می‌شود و ریسک سرمایه‌گذاری در بخش معدن را افزایش داده است.

تغییر رویکرد سیاسی در پاناما: انتخاب رئیس‌جمهور مولینو یک نقطه عطف کلیدی است. دولت قبلی تحت فشار اعتراضات عمومی، رویکردی تقابلی اتخاذ کرد، اما دولت جدید با درک اهمیت اقتصادی این معدن (به‌ویژه برای تأمین مالی اصلاحات صندوق بازنشستگی)، رویکردی عمل‌گرایانه‌تر در پیش گرفته است. با این حال، دولت باید توازنی حساس میان جلب رضایت سرمایه‌گذاران خارجی و پاسخگویی به نگرانی‌های زیست‌محیطی و حاکمیتی مردم پاناما ایجاد کند. ممیزی زیست‌محیطی یک ابزار سیاسی برای مشروعیت‌بخشی به فرآیند بازگشایی احتمالی است.

ریسک‌های باقی‌مانده: علی‌رغم سیگنال‌های مثبت، ریسک‌ها همچنان بالا هستند. نتایج ممیزی زیست‌محیطی می‌تواند بهانه‌ای برای مخالفان جهت سازماندهی مجدد اعتراضات فراهم کند. مذاکرات بر سر شرایط مالی و عملیاتی جدید قرارداد می‌تواند پیچیده و زمان‌بر باشد. هرگونه شکست در این فرآیند، نه تنها آینده معدن را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد، بلکه اعتبار پاناما را به عنوان یک مقصد سرمایه‌گذاری امن به شدت خدشه‌دار خواهد کرد.

تحلیل سناریو

سناریوی اول (خوش‌بینانه): بازگشایی موفق در اوایل ۲۰۲۶

شرح: ممیزی زیست‌محیطی نتایج قابل قبولی ارائه می‌دهد، مذاکرات بین دولت و First Quantum به سرعت به یک قرارداد جدید با شرایط مالی منصفانه‌تر برای پاناما منجر می‌شود و معدن در سه‌ماهه اول ۲۰۲۶ فعالیت خود را از سر می‌گیرد.

پیامدها: بازگشت ۳۵۰,۰۰۰ تن مس به بازار، فشار بر قیمت‌ها را کاهش داده و به ثبات بازار کمک می‌کند. اعتماد سرمایه‌گذاران به پاناما بازمی‌گردد و سهام First Quantum رشد قابل توجهی را تجربه خواهد کرد.

سناریوی دوم (بدبینانه): شکست کامل مذاکرات

شرح: ممیزی مشکلات زیست‌محیطی جدی را آشکار می‌کند، یا مذاکرات بر سر مسائل مالی و حاکمیتی به بن‌بست می‌رسد. اعتراضات عمومی از سر گرفته شده و دولت تحت فشار سیاسی، تصمیم به تعطیلی دائمی معدن یا ملی‌سازی آن می‌گیرد.

تأثیر بر بازار: بازار با یک کسری عرضه ساختاری و بلندمدت‌تر مواجه می‌شود که قیمت مس را به سطوح بسیار بالاتری سوق خواهد داد. این امر به کل زنجیره تأمین جهانی، از جمله صنایع خودروسازی و انرژی‌های تجدیدپذیر، آسیب می‌زند و First Quantum با زیان هنگفتی روبرو می‌شود.

سناریوی سوم (ادامه وضع موجود): فرآیند فرسایشی و تأخیر

شرح: ممیزی و مذاکرات ماه‌ها یا حتی سال‌ها به طول می‌انجامد. اختلافات حقوقی و سیاسی ادامه می‌یابد و بازگشایی معدن تا پس از سال ۲۰۲۶ به تعویق می‌افتد.

ریسک‌ها و فرصت‌ها: این سناریو عدم قطعیت را در بازار حفظ می‌کند و قیمت مس را نوسانی نگه می‌دارد. برای سرمایه‌گذاران، این وضعیت ریسک بالایی دارد، اما معامله‌گران کوتاه‌مدت می‌توانند از نوسانات ناشی از اخبار مثبت یا منفی بهره‌مند شوند. ریسک اصلی، فرسایش ارزش دارایی و هزینه‌های بالای نگهداری برای First Quantum است.

تحلیل از دیدگاه ذی‌نفعان کلیدی

شرکتFirst Quantum Minerals: هدف اصلی این شرکت، بازگشایی سریع معدن با یک قرارداد پایدار و قابل پیش‌بینی است. آنها آماده‌اند تا امتیازاتی در زمینه مسائل مالی و زیست‌محیطی بدهند تا بزرگترین دارایی خود را دوباره فعال کنند.

دولت پاناما: به دنبال حداکثر کردن منافع اقتصادی (درآمد مالیاتی و اشتغال) و در عین حال، حفظ حاکمیت ملی و پاسخگویی به افکار عمومی است. موفقیت در این پرونده یک پیروزی سیاسی بزرگ برای دولت جدید خواهد بود.

مصرف‌کنندگان صنعتی (مانند خودروسازان و بخش انرژی): این گروه به شدت نگران ثبات عرضه و قیمت مس هستند. بازگشایی Cobre Panamá برای آنها خبر بسیار خوبی است، زیرا به کاهش ریسک زنجیره تأمین کمک می‌کند.

سرمایه‌گذاران در بازار کامودیتی: این پرونده را به عنوان شاخصی از ریسک سیاسی در صنعت معدن دنبال می‌کنند. نتیجه آن بر ارزیابی ریسک پروژه‌های مشابه در سراسر جهان تأثیر خواهد گذاشت.

مردم و گروه‌های مدنی پاناما: این گروه خواهان شفافیت، حفاظت از محیط زیست و قراردادی هستند که منافع ملی را تضمین کند. آنها قدرت تأثیرگذاری قابل توجهی از طریق اعتراضات عمومی دارند.

جمع‌بندی

آینده معدن Cobre Panamá در یک نقطه عطف قرار دارد. در حالی که اراده سیاسی دولت جدید پاناما برای حل این بحران یک تحول مثبت است، مسیر پیش رو مملو از چالش‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی است. نتیجه این پرونده نه تنها سرنوشت یکی از بزرگ‌ترین معادن مس جهان را رقم می‌زند، بلکه به عنوان یک الگو برای رابطه بین دولت‌ها و شرکت‌های معدنی در عصر افزایش ملی‌گرایی منابع عمل خواهد کرد.