شرکت چینی با ادعای خسارت ۴۲۰ میلیون دلاری برای نشت مواد سمی در معدن زامبیا مواجه است

افراد متأثر از نشت گسترده مواد سمی در یک معدن در زامبیا در ماه فوریه، خواستار ۴۲۰ میلیون دلار غرامت از شرکت دولتی چینی که این سایت را اداره می‌کند، شده‌اند.

بر اساس اسنادی که توسط بلومبرگ مشاهده و توسط شرکت‌های حقوقی صادرکننده آن‌ها تأیید شده است، دو گروه مجزا در روزهای اخیر نامه‌های درخواست خود را به شرکت Sino Metals Leach Zambia Ltd ارسال کرده‌اند.

این ادعاها به دنبال گزارش‌هایی مطرح می‌شود که نشان می‌دهد نشت پسماندهای بسیار اسیدی معدن، مملو از فلزات سنگین سمی، ممکن است بدتر از آن چیزی باشد که در ابتدا تصور می‌شد و در زمره بدترین فجایع این‌چنینی در سطح جهان قرار می‌گیرد. این حادثه واکنش دولت‌های ایالات متحده و چین را برانگیخته و خطراتی را که جهان برای تأمین تقاضای فزاینده برای مواد معدنی حیاتی با آن روبرو است، برجسته می‌کند.

یکی از نامه‌ها از سوی شرکت حقوقی Malisa & Partners Legal Practitioners خواستار پرداخت فوری ۲۲۰ میلیون دلار غرامت موقت برای تسهیل جابجایی ۴۷ خانوار از جامعه Kalusale شده است که در مجاورت مستقیم محل نشت زندگی می‌کنند. بر اساس این سند، این مبلغ همچنین هزینه‌های غربالگری، آزمایش‌های پزشکی مستقل، درمان و احیای معیشت آن‌ها را پوشش می‌دهد.

نامه دیگر از سوی شرکت Malambo & Co بیان می‌کند که این شرکت نماینده "چندین نفر از ساکنانKalusale" و سایر زامبیایی‌های ذی‌نفع است. این وکلا خواستار پرداخت فوری ۲۰۰ میلیون دلار برای ایجاد یک صندوق اضطراری برای موکلان خود شده‌اند.

سخنگوی Sino Metals گفت که این شرکت نامه‌ها را دریافت کرده و آن‌ها در اختیار بخش حقوقی شرکت قرار گرفته‌اند. او از اظهار نظر بیشتر خودداری کرد.

وزارت امور خارجه چین ماه گذشته اعلام کرد که این شرکت «فعالانه مسئولیت خود را پذیرفته و پیشگیرانه با دولت زامبیا برای جبران خسارت آسیب‌دیدگان همکاری کرده است». همچنین در یک نشست خبری در تاریخ ۷ آگوست، دولت زامبیا از عملکرد شرکت چینی بسیار قدردانی کرده است.

ارزیابی اثرات

به گفته شرکت Drizit Environmental (Pty) Ltd، شرکتی که Sino Metals برای ارزیابی اثرات زیست‌محیطی استخدام کرده بود، حدود ۱.۵ میلیون تن پسماند در این فاجعه نشت کرده است. شرکت Sino Metals قرارداد Drizit را به دلیل نقض قرارداد فسخ کرد و بعداً روش مورد استفاده برای ارزیابی ابعاد نشت را زیر سؤال برد.

Drizit در بیانیه‌ای در هفته گذشته اعلام کرد که حدود ۹۰۰,۰۰۰ متر مکعب (۲۳۸ میلیون گالن) از باطله‌های سمی همچنان در محیط زیست باقی مانده‌اند.

در این بیانیه آمده است: مشخص شد که این مواد حاوی سطوح خطرناکی از سیانید، آرسنیک، مس، روی، سرب، کروم، کادمیوم و سایر آلاینده‌ها هستند که خطرات سلامتی بلندمدت قابل توجهی از جمله آسیب به اعضای بدن، نقایص مادرزادی و سرطان را به همراه دارند.

سفارتخانه‌های مختلف به شهروندان خود هشدار داده‌اند که به دلیل خطرات بهداشتی از این منطقه دوری کنند.

دولت زامبیا در ابتدا تلاش کرد تا این تهدید را کم‌اهمیت جلوه دهد، اما بعداً اعلام کرد که سطوح خطرناکی از فلزات سنگین را در برخی نمونه‌های آب پیدا کرده است. 

تحلیل و جمع بندی

نشت گسترده مواد سمی از معدن تحت مدیریت شرکت دولتی چینی Sino Metals در زامبیا و ادعای خسارت ۴۲۰ میلیون دلاری، یک ریسک عملیاتی و شهرتی بزرگ در زنجیره تأمین مواد معدنی حیاتی محسوب می‌شود. این رویداد ریسک‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (ESG) را در پروژه‌های معدنی، به‌ویژه در آفریقا، برجسته می‌کند و پتانسیل تحریک سیاست‌های ملی‌گرایی منابع را دارد. سرمایه‌گذاران باید نظارت دقیقی بر پیامدهای حقوقی، واکنش دولت زامبیا و تأثیر آن بر ثبات عملیاتی سایر شرکت‌های معدنی در منطقه داشته باشند. این حادثه می‌تواند به افزایش هزینه‌های انطباق با مقررات و بیمه در سطح صنعت منجر شود.

داده‌های عددی و اطلاعات کلیدی در جدول زیر خلاصه شده تا تصویری روشن‌تر از ابعاد کمی این رویداد ارائه شود:

این داده‌ها ابعاد مالی و زیست‌محیطی عظیم این فاجعه را نشان می‌دهند. رقم ۴۲۰ میلیون دلار خسارت درخواستی، یک ریسک مالی مستقیم و قابل توجه برای شرکت Sino Metals است. از سوی دیگر، حجم ۱.۵ میلیون تنی پسماند، مقیاس عملیات پاک‌سازی و هزینه‌های بلندمدت آن را برجسته می‌سازد. وجود فلزات سنگین خطرناک مانند سرب، آرسنیک و کادمیوم، ریسک‌های بهداشتی و اجتماعی بلندمدت ایجاد می‌کند که می‌تواند منجر به دعاوی حقوقی بیشتر و افزایش فشار بر دولت زامبیا و شرکت عامل شود.

تحلیل کمّی

ریسک مالی مستقیم: ادعای ۴۲۰ میلیون دلاری، یک بدهی احتمالی قابل توجه برای Sino Metals است. موفقیت این ادعاها می‌تواند سابقه حقوقی مهمی برای سایر جوامع متأثر از فعالیت‌های معدنی در منطقه ایجاد کند.

هزینه‌های پاک‌سازی: پاک‌سازی ۱.۵ میلیون تن پسماند و ۹۰۰,۰۰۰ متر مکعب باطله سمی، هزینه‌ای هنگفت و بلندمدت را به شرکت تحمیل خواهد کرد که می‌تواند سودآوری پروژه را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.

تأثیر بر تولید: اگرچه گزارش به توقف تولید اشاره‌ای نکرده است، اما چنین حوادثی معمولاً منجر به بازرسی‌های دولتی، تعلیق موقت یا دائمی فعالیت‌ها و در نتیجه، اختلال در عرضه کامودیتی‌های استخراجی (که در گزارش مشخص نشده) از این معدن می‌شود.

تحلیل کیفی و ژئوپلیتیک

این حادثه صرفاً یک فاجعه زیست‌محیطی نیست، بلکه یک رویداد ژئوپلیتیک با پیامدهای گسترده است:

روابط چین و آفریقا: شرکت‌های دولتی چین سرمایه‌گذاران اصلی در بخش منابع معدنی آفریقا هستند. این حادثه، وجهه چین به عنوان یک شریک مسئول را خدشه‌دار می‌کند و می‌تواند احساسات ضدچینی را در زامبیا و سایر کشورها تقویت کند. واکنش دولت چین (حمایت از شرکت) و دولت زامبیا (قدردانی اولیه) نشان‌دهنده پیچیدگی روابط دیپلماتیک و اقتصادی است که در آن، نیاز به سرمایه‌گذاری ممکن است بر نظارت دقیق زیست‌محیطی سایه افکند.

ریسک حاکمیتی(Sovereign Risk): واکنش دوگانه دولت زامبیا (قدردانی اولیه و سپس تأیید آلودگی) نشان‌دهنده ضعف احتمالی در نهادهای نظارتی و فشار سیاسی است. این بی‌ثباتی در اجرا و نظارت بر قوانین، ریسک سرمایه‌گذاری در این کشور را برای همه فعالان بین‌المللی افزایش می‌دهد.

ملی‌گرایی منابع: این فاجعه می‌تواند به ابزاری قدرتمند برای سیاستمداران محلی تبدیل شود تا خواستار قوانین سخت‌گیرانه‌تر، مالیات‌های بالاتر، یا حتی بازنگری در قراردادهای معدنی با شرکت‌های خارجی شوند. اگر مردم محلی احساس کنند که دولت در حفاظت از منافع آن‌ها کوتاهی کرده، فشار برای کنترل بیشتر بر منابع طبیعی افزایش خواهد یافت. این امر می‌تواند به محدودیت‌های صادراتی یا الزام به فرآوری مواد معدنی در داخل کشور منجر شود که بر زنجیره تأمین جهانی تأثیر می‌گذارد.

تحلیل سناریو

سناریوی خوش‌بینانه (حل‌وفصل سریع): شرکت Sino Metals با پرداخت بخش قابل توجهی از غرامت موافقت کرده و یک برنامه پاک‌سازی معتبر و شفاف را اجرا می‌کند. این اقدام ضمن کاهش تنش‌های اجتماعی، هزینه‌های عملیاتی را افزایش می‌دهد اما به شرکت اجازه می‌دهد فعالیت خود را ادامه دهد. این سناریو ریسک کوتاه‌مدت را کاهش می‌دهد اما استاندارد جدیدی برای مسئولیت‌پذیری شرکت‌ها در منطقه ایجاد می‌کند.

سناریوی بدبینانه (تشدید بحران): دعاوی حقوقی برای سال‌ها ادامه می‌یابد، پاک‌سازی به تأخیر می‌افتد و آلودگی گسترش می‌یابد. این امر منجر به ناآرامی‌های اجتماعی، فشار بین‌المللی بر دولت زامبیا و تعلیق طولانی‌مدت فعالیت معدن می‌شود. این سناریو می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران را به کل بخش معدن زامبیا از بین ببرد و عرضه کامودیتی‌های مرتبط را مختل کند.

سناریوی ادامه وضع موجود (مذاکرات فرسایشی): شرکت با پرداخت بخشی از خسارت موافقت می‌کند اما مقیاس کامل فاجعه را انکار می‌کند. پاک‌سازی به صورت محدود انجام می‌شود و ساکنان محلی ناراضی باقی می‌مانند. این وضعیت، یک ریسک مزمن و بلندمدت برای شرکت ایجاد کرده و آن را در برابر دعاوی آینده و فشارهای سیاسی آسیب‌پذیر نگه می‌دارد.

تحلیل از دیدگاه ذی‌نفعان

شرکتSino Metals: با بحران مالی (غرامت)، عملیاتی (احتمال توقف تولید) و شهرتی (آسیب به برند شرکت‌های دولتی چین) روبرو است. هدف اصلی آن‌ها مدیریت بحران با کمترین هزینه مالی و حفظ مجوز فعالیت است.

دولت زامبیا: در موقعیتی دشوار قرار دارد. از یک سو باید از شهروندان و محیط زیست خود محافظت کند و از سوی دیگر به سرمایه‌گذاری خارجی چین نیازمند است. هرگونه اقدام سخت‌گیرانه می‌تواند روابط دیپلماتیک و اقتصادی را به خطر اندازد.

جامعه محلی(Kalusale): اصلی‌ترین قربانیان این حادثه هستند و با خطرات بهداشتی و از دست دادن معیشت مواجه‌اند. هدف اصلی آن‌ها دریافت غرامت، جابجایی و تضمین آینده‌ای امن است.

سرمایه‌گذاران بین‌المللی: این رویداد یک هشدار جدی در مورد ریسک‌های ESG است. سرمایه‌گذاران در سایر شرکت‌های معدنی منطقه، اکنون باید مدل‌های ارزیابی ریسک خود را بازنگری کرده و فشار بیشتری برای شفافیت و استانداردهای بالاتر بر شرکت‌ها وارد کنند.

جمع‌بندی

نشت سمی در معدن زامبیا نمونه‌ای کلاسیک از تلاقی ریسک‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و ژئوپلیتیک در صنعت کامودیتی است. این حادثه نشان می‌دهد که در عصر افزایش تقاضا برای مواد معدنی حیاتی، ضعف در نظارت و حاکمیت شرکتی می‌تواند به سرعت به یک بحران بین‌المللی با پیامدهای مالی و زنجیره تأمین تبدیل شود. واکنش شرکت، دولت زامبیا و جامعه بین‌المللی در ماه‌های آینده، چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در بخش منابع طبیعی آفریقا را شکل خواهد داد.

توصیه‌های عملی

برای سرمایه‌گذاران در بازار کامودیتی

تشدید ارزیابیESG: ارزیابی ریسک‌های زیست‌محیطی و اجتماعی را در اولویت قرار دهید. شرکت‌هایی با سوابق ضعیف یا فعالیت در مناطق با نظارت ضعیف باید با احتیاط بیشتری بررسی شوند.

پایش ریسک ژئوپلیتیک: تحولات سیاسی در زامبیا و سایر کشورهای غنی از منابع را به دقت دنبال کنید. احتمال افزایش ملی‌گرایی منابع یک ریسک واقعی است.

تنوع‌بخشی به سبد دارایی: از تمرکز بیش از حد بر شرکت‌ها یا مناطقی که در معرض ریسک‌های عملیاتی و حاکمیتی بالا هستند، خودداری کنید.

برای مصرف‌کنندگان صنعتی (مانند خودروسازان و صنایع انرژی)

شفافیت در زنجیره تأمین: از تأمین‌کنندگان مواد اولیه خود بخواهید تا گزارش‌های شفافی در مورد عملکرد زیست‌محیطی و اجتماعی خود ارائه دهند.

برنامه‌ریزی برای اختلالات: برای اختلالات احتمالی در عرضه از مناطق پرریسک، برنامه‌های جایگزین و منابع تأمین ثانویه در نظر بگیرید.

حمایت از استانداردهای پایدار: از ابتکاراتی که به دنبال ترویج استانداردهای استخراج مسئولانه هستند، حمایت کنید تا ریسک‌های بلندمدت در زنجیره تأمین خود را کاهش دهید.