لندفرمها-1
لندفرمهای ساختاری
لندفرمهای ساختاری ویژگیهای ژئومورفیکی هستندکه توسط ساختار زمین شناسی زیرین و توزیع سنگها با مقاومتهای مختلف در برابر فرسایش، کنترل می شوند. فرسایش تمایل دارد سنگهای ضعیف تحتانی (فرسایش پذیری متفاوت) را تحت الشعاع قرار دهد و توسط عواملیکه در کنترل ساختار سنگ زیرین هستند، یک توپوگرافی ناهموار بوجود آورد. تغییرات مکانی در فرسایش پذیری سنگ بستر ممکن است مرتبط به تعدادی از ویژگیهای سنگ شناسی و ساختاری باشد.
فرسایش پذیری سنگها علاوه بر سنگ شناسی به عوامل مختلفی بستگی دارد. شکستگیها و گسلها نقاط ضعف اصلی مکانیکی در سنگهای آذرین معمولاً سخت هستند. در سنگهای رسوبی، ناپیوستگیهای اصلی مکانیکی شامل سطح لایه بندی، درزه ها و گسلها می باشند. مقاومت در برابر فرسایش سازندهای مختلف رسوبی نیز تحت تأثیر عوامل دیگری از جمله ضخامت واحد سنگ، ضخامت لایه بندی (به عنوان مثال توده ای در مقابل لایه بندی ریز)، وجود بین لایه های نرمتر یا میزان سیمان شدگی است.
Mesa and Butte
مشخصات اصلی چشم اندازها غالبا توسط واحدهای سنگی زیرین (با تمایز فرسایش پذیری) و ساختار آنها (به عنوان مثال افقی، تک شیب، چین خورده، گسل خورده) کنترل می شود. برش و شکاف توالیهای رسوبی دارای تناوب واحدهای نرم و مقاوم توسط آبراهه، یک توپوگرافی پله ای با دامنه های مرکب تولید می نماید. سکوهای ساختاری و پرتگاه های سنگی (شیبهای رویه آزاد) در سنگهای مقاوم توسعه می یابند، در حالیکه دامنه ها در واحدهای فرسایش پذیر با شیب کمتر قرار دارند و معمولاً پوشیده شده از واریزه (دامنه های واریزه ای) می باشند (شکل 1).
شکل 1- دره رود کلرادو در Dead Horse Point، یوتا، یک توپوگرافی پله ای با سکوهای ساختاری و پرتگاه ها در سنگهای رسوبی مقاوم و غیر مقاوم با لایه بندی افقی را نشان می دهد.
بریدگی همراه با عقب نشینی دامنه ممکن است منجر به ایجاد بقایای یا بیرونزدگیهایی به نام mesas و buttes شود. هر دو، تپه هایی با سطح صاف وشیبهای تند هستند که در آن یک سنگ پوش با مقاومت بالا، از رسوبات نرمتر زیرین محافظت می کند. اصطلاح اسپانیایی mesa، به معنی میز (نیمکت، سکو)، برای بقایاهای نسبتاً بزرگ استفاده می شود، در حالیکه butte (تپه شاهد) به تپه هایی با وسعت محدود اشاره دارد (اشکال 2، 3 و 4).
شکل 2-mesa با سطح افقی روی گلسنگهای افقی پوشانده شده توسط یک لایه گچی مقاوم توسعه یافته است.
شکل 3 - Butte در Monument Valley، آریزونا، متشکل از رسوبات نرم (شیل) توسط سنگهای مقاوم در برابر تشکیل پرتگاه عمدتا ماسه سنگ De Chelly، پوشانده شده است.
شکل 4- Butte که درشیل دارای گالیهای فراوان تشکیل و توسط یک ماسه سنگ نازک لایه پوشانده شده است.