ترامپ برای صلح در اوکراین، دسترسی به مواد معدنی را به روسیه پیشنهاد خواهد داد
بر اساس گزارش روزنامه تلگراف، ممکن است ایالات متحده در تلاش برای پایان دادن به جنگ در اوکراین، دسترسی به مواد معدنی حیاتی خود را در کنار سایر مشوق‌های اقتصادی به روسیه پیشنهاد دهد.
این روزنامه بریتانیایی عصر چهارشنبه گزارش داد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، آماده است تا به مسکو اجازه دهد از منابع طبیعی خود در آلاسکا بهره‌برداری کند و برخی تحریم‌ها علیه صنعت هوافضای روسیه را لغو نماید. یکی دیگر از عناصر کلیدی این پیشنهاد، اعطای دسترسی کرملین به ذخایر عناصر نادر خاکی در سرزمین‌های اوکراین است که در حال حاضر تحت اشغال روسیه قرار دارند.
به نوشته تلگراف، این توافق احتمالاً در نشست آتی در Anchorage به ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، ارائه خواهد شد. این نشست که برای ۱۵ آگوست برنامه‌ریزی شده، اولین دیدار میان رهبران دو کشور از زمان انتخاب مجدد ترامپ در سال ۲۰۲۴ محسوب می‌شود.
گفته می‌شود Scott Bessent، وزیر خزانه‌داری آمریکا، در حال هماهنگی این بسته اقتصادی است که می‌تواند شامل سرمایه‌گذاری‌های مشترک معدنی برای تسریع توسعه ذخایر معدنی در اوکراین باشد. گفته می‌شود این کشور اروپای شرقی میزبان ذخایر قابل توجهی از مواد معدنی حیاتی است که بیشتر آنها اکتشاف نشده‌اند.
سازمان زمین‌شناسی اوکراین تخمین می‌زند که مواد معدنی حیاتی این کشور ۵ درصد از کل ذخایر جهان را تشکیل می‌دهند. از برجسته‌ترین این مواد می‌توان به گرافیت با ۱۹ میلیون تن ذخیره و لیتیوم اشاره کرد که اوکراین حدود یک‌سوم از ذخایر اروپا را در اختیار دارد. سایر مواد معدنی کلیدی که در پایگاه داده این آژانس دولتی ذکر شده‌اند عبارتند از: مس، سرب، روی، نقره، نیکل، کبالت، منگنز و عناصر نادر خاکی.
علاوه بر مواد معدنی موجود در خاک، توافق پیشنهادی آمریکا می‌تواند شامل اعطای حقوق توسعه به روسیه در تنگه برینگ، منطقه‌ای غنی از نفت و گاز که تخمین زده می‌شود ۱۳ درصد از ذخایر نفت جهان را در خود جای داده است، نیز باشد.
مقامات بریتانیایی به تلگراف گفته‌اند که اقدامات پیشنهادی ممکن است برای رهبران اروپایی قابل قبول باشد؛ بسیاری از آنها نگرانی خود را در مورد عدم حضور اوکراین در این نشست ابراز کرده بودند.
ترامپ پیش از این نشست به رادیو فاکس نیوز گفت که هیچ توافق صلح جامعی بدون مشارکت اوکراین حاصل نخواهد شد. در همین حال، رهبران اروپایی و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، به شدت با هرگونه توافقی که اوکراین را به حاشیه براند یا آن را ملزم به واگذاری قلمرو خود کند، مخالفت کرده‌اند.
اوایل این هفته، ترامپ یک تماس ویدئویی با زلنسکی و دیگر رهبران اروپایی داشت و تأکید کرد که تأمین آتش‌بس، اولویت اصلی دیدارش با پوتین است.
تحلیل و جمع بندی
این گزارش از یک چرخش بالقوه در دیپلماسی جهانی پرده برمی‌دارد که در آن، منابع طبیعی به عنوان ابزار اصلی چانه‌زنی برای حل یکی از بزرگترین منازعات ژئوپلیتیک دهه اخیر به کار گرفته می‌شود. تحلیل زیر به بررسی ابعاد مختلف این پیشنهاد و پیامدهای آن برای بازار کامودیتی می‌پردازد.
دیپلماسی مبتنی بر منابع: دولت ترامپ در حال استفاده از منابع معدنی به عنوان اهرم اصلی برای دستیابی به یک توافق صلح است. این رویکرد، پویایی جدیدی را در مذاکرات ژئوپلیتیک معرفی می‌کند که می‌تواند به الگویی برای سایر مناطق تبدیل شود.
کنترل بر زنجیره تأمین گذار انرژی: محور اصلی معامله، دسترسی به مواد معدنی حیاتی اوکراین (لیتیوم، گرافیت، عناصر نادر خاکی) است. هرگونه توافقی که کنترل این منابع را به روسیه یا نهادهای مشترک واگذار کند، نقشه جهانی زنجیره تأمین خودروهای برقی و انرژی‌های تجدیدپذیر را بازترسیم خواهد کرد.
ریسک و فرصت در بازار کامودیتی: در صورت موفقیت، این توافق می‌تواند به کاهش ریسک ژئوپلیتیک و افت قیمت کامودیتی‌های مرتبط در کوتاه‌مدت منجر شود. اما در بلندمدت، افزایش تسلط روسیه بر این بازارها، ریسک تمرکز عرضه را به شدت بالا می‌برد.
واکنش بازار: بازارها به احتمال زیاد نسبت به این خبر با نوسان واکنش نشان خواهند داد. سهام شرکت‌های معدنی فعال در حوزه‌های باثبات سیاسی (مانند استرالیا، کانادا و شیلی) ممکن است به دلیل افزایش ریسک رقابت، تحت فشار قرار گیرند، در حالی که شرکت‌هایی که پتانسیل مشارکت در پروژه‌های مشترک را دارند، با عدم قطعیت مواجه خواهند شد.
داده‌های کلیدی ذکر شده در متن را در قالب یک جدول تحلیلی ارائه می‌دهیم تا اهمیت استراتژیک منابع معدنی اوکراین که محور اصلی این مذاکرات هستند، روشن‌تر گردد.
ذخایر معدنی استراتژیک اوکراین و اهمیت جهانی آنها
این جدول نشان می‌دهد که پیشنهاد مطرح‌شده در گزارش، صرفاً یک امتیاز سیاسی نیست، بلکه یک تغییردهنده بالقوه بازی در بازار جهانی کامودیتی‌های حیاتی برای گذار انرژی است. کنترل یا دسترسی مشترک به این منابع، به روسیه اهرم فشاری قدرتمند نه تنها بر اوکراین، بلکه بر کل زنجیره تأمین صنعتی اروپا، به ویژه در بخش خودروهای برقی و انرژی‌های تجدیدپذیر، اعطا می‌کند. ارزش این ذخایر فراتر از ارزش دلاری آنهاست و بعدی کاملاً ژئوپلیتیک و استراتژیک دارد.
تحلیل کمّی
تأثیر بر قیمت‌گذاری مواد معدنی حیاتی
لیتیوم و گرافیت: اوکراین دارای پتانسیل تئوریک برای تأمین بخش قابل توجهی از تقاضای آتی اروپا است. ورود این حجم از عرضه جدید به بازار، حتی در قالب سرمایه‌گذاری مشترک، می‌تواند سقف قیمت‌های بلندمدت لیتیوم کربنات و گرافیت را تحت فشار قرار دهد. با این حال، توسعه این معادن سال‌ها زمان می‌برد و نیازمند میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری است. بنابراین، تأثیر کوتاه‌مدت آن بیشتر روانی خواهد بود، اما چشم‌انداز میان‌مدت را تغییر می‌دهد.
عناصر نادر خاکی: غرب به شدت به دنبال شکستن انحصار چین در بازار عناصر نادر خاکی است. اگر ذخایر اوکراین تحت کنترل روسیه یا یک کنسرسیوم مشترک قرار گیرد، این به معنای ایجاد یک قطب جدید عرضه خارج از کنترل چین است، اما همزمان ریسک وابستگی به روسیه را جایگزین می‌کند. این امر می‌تواند به کاهش پرمیوم ژئوپلیتیک فعلی در قیمتREEها منجر شود، مشروط بر اینکه زنجیره فرآوری نیز توسعه یابد.
عرضه و تقاضا
عرضه: توسعه منابع اوکراین می‌تواند به طور قابل توجهی به تنوع‌بخشی جغرافیایی عرضه جهانی کمک کند. بر اساس داده‌هایUSGS، در حال حاضر عرضه جهانی لیتیوم تحت سلطه استرالیا، شیلی و چین است. ورود یک بازیگر جدید در مقیاس اوکراین، این توازن را بر هم می‌زند.
تقاضا: تقاضا برای این مواد به دلیل رشد بازار خودروهای برقی و ذخیره‌سازی انرژی، روندی صعودی و پایدار دارد. هرگونه افزایش در عرضه به سرعت توسط بازار جذب خواهد شد، اما می‌تواند از افزایش‌های قیمتی شدید که در سال‌های 2022-2021 مشاهده شد، جلوگیری کند.
تأثیر بر بازار انرژی
پیشنهاد دسترسی به منابع نفت و گاز تنگه برینگ که ۱۳ درصد ذخایر جهانی نفت را در خود دارد، یک متغیر بسیار مهم است. این امتیاز می‌تواند موقعیت روسیه را به عنوان یک ابرقدرت انرژی بیش از پیش تقویت کرده و توازن قوا در کارتل اوپک پلاس را تغییر دهد. این پیشنهاد می‌تواند به عنوان اهرمی برای کنترل قیمت‌های جهانی انرژی در بلندمدت عمل کند.
تحلیل کیفی و ژئوپلیتیک
ملی‌گرایی منابع در قالبی جدید
این پیشنهاد، نمونه‌ای برجسته از "دیپلماسی منابع" است که در آن، حاکمیت بر منابع طبیعی یک کشور (اوکراین) به عنوان ابزار چانه‌زنی در یک توافق بین‌المللی توسط طرف‌های سوم (آمریکا و روسیه) استفاده می‌شود. این امر مفهوم سنتی ملی‌گرایی منابع را که معمولاً توسط خود کشور میزبان برای کنترل دارایی‌هایش اعمال می‌شود (مانند ملی‌سازی صنایع مس در شیلی یا محدودیت صادرات نیکل در اندونزی)، به چالش می‌کشد.
تأثیر بر ذی‌نفعان
تولیدکنندگان معدنی بین‌المللی: این توافق یک محیط سرمایه‌گذاری پرریسک ایجاد می‌کند. شرکت‌های غربی ممکن است برای مشارکت در پروژه‌های مشترک با شرکت‌های روسی با محدودیت‌های تحریمی و اخلاقی مواجه شوند.
سرمایه‌گذاران بورسی: عدم قطعیت سیاسی، ریسک سرمایه‌گذاری در هر شرکتی که به طور بالقوه در این پروژه‌ها درگیر شود را افزایش می‌دهد.
مصرف‌کنندگان صنعتی (خودروسازان): در نگاه اول، افزایش عرضه خبر خوبی است. اما وابستگی به زنجیره تأمینی که از نظر سیاسی توسط روسیه کنترل می‌شود، یک ریسک استراتژیک بلندمدت است که می‌تواند امنیت تأمین آنها را به خطر اندازد.
تحلیل سناریو
سناریوی اول (خوش‌بینانه - توافق موفق)
پیامدها: آتش‌بس برقرار شده و یک چارچوب برای سرمایه‌گذاری مشترک در مناطق اشغالی ایجاد می‌شود. قیمت کامودیتی‌های حیاتی به دلیل چشم‌انداز افزایش عرضه، در کوتاه‌مدت کاهش می‌یابد. ریسک ژئوپلیتیک در اروپای شرقی موقتاً فروکش کرده و بازارها به ثبات می‌رسند. این سناریو می‌تواند به کاهش تورم جهانی ناشی از قیمت کامودیتی‌ها کمک کند.
سناریوی دوم (بدبینانه - شکست کامل مذاکرات)
تأثیر بر بازار: اوکراین و متحدان اروپایی‌اش با واگذاری حاکمیت مخالفت می‌کنند و مذاکرات شکست می‌خورد. درگیری‌ها تشدید می‌شود. منابع معدنی اوکراین برای مدت نامعلومی غیرقابل دسترس باقی می‌مانند. قیمت کامودیتی‌های حیاتی به دلیل تداوم ریسک و عدم قطعیت، افزایش می‌یابد. تحریم‌ها علیه روسیه تشدید شده و زنجیره‌های تأمین جهانی بیش از پیش دچار اختلال می‌شوند.
سناریوی سوم (ادامه وضع موجود - مذاکرات فرسایشی)
ریسک‌ها و فرصت‌ها: مذاکرات ادامه می‌یابد اما به نتیجه‌ای قطعی نمی‌رسد. وضعیت "نه جنگ، نه صلح" حاکم می‌شود. این سناریو، عدم قطعیت را در بازار به حداکثر می‌رساند. برای سرمایه‌گذاران، این وضعیت ریسک بالایی دارد زیرا هر خبر مثبت یا منفی می‌تواند نوسانات شدیدی ایجاد کند. فرصت‌ها محدود به سفته‌بازی روی نتایج مذاکرات خواهد بود و سرمایه‌گذاری بلندمدت در منطقه غیرممکن باقی می‌ماند.
تحلیل از دیدگاه ذی‌نفعان کلیدی
ایالات متحده: دولت ترامپ به دنبال یک پیروزی دیپلماتیک سریع است که به جنگ پایان دهد و تمرکز را به مسائل داخلی یا رقابت با چین معطوف کند. این توافق، ابزاری برای دستیابی به این هدف با هزینه حاکمیت اوکراین است.
روسیه: این پیشنهاد یک پیروزی استراتژیک برای مسکو است. نه تنها کنترل خود بر سرزمین‌های اشغالی را مشروعیت می‌بخشد، بلکه به منابع اقتصادی عظیمی دست می‌یابد، تحریم‌ها را دور می‌زند و نفوذ خود را در بازارهای جهانی کامودیتی افزایش می‌دهد.
اوکراین: بزرگترین بازنده این طرح است. این کشور مجبور به انتخاب بین واگذاری دائمی قلمرو و منابع طبیعی خود یا ادامه یک جنگ ویرانگر می‌شود. این توافق، استقلال اقتصادی و سیاسی آینده اوکراین را به شدت تضعیف می‌کند.
اتحادیه اروپا: در موقعیتی دشوار قرار می‌گیرد. از یک سو خواهان پایان جنگ و ثبات در مرزهای خود است، اما از سوی دیگر، این توافق وابستگی استراتژیک اتحادیه به روسیه در حوزه مواد معدنی حیاتی را افزایش داده و وحدت غرب در مقابل روسیه را تضعیف می‌کند.
چین: این تحول را با دقت زیر نظر خواهد داشت. ایجاد یک محور منابع معدنی تحت کنترل روسیه/آمریکا می‌تواند انحصار چین بر عناصر نادر خاکی را به چالش بکشد. پکن ممکن است با ارائه پیشنهادهای متقابل به اوکراین یا روسیه، برای حفظ جایگاه خود تلاش کند.
جمع‌بندی
گزارش فوق نشان‌دهنده یک نقطه عطف احتمالی در تلاقی ژئوپلیتیک و بازارهای کامودیتی است. استفاده از ذخایر معدنی استراتژیک یک کشور به عنوان ابزار چانه‌زنی برای صلح، قواعد بازی را تغییر می‌دهد. این پیشنهاد، اگرچه ممکن است به یک آتش‌بس کوتاه‌مدت منجر شود، اما با مشروعیت بخشیدن به کنترل روسیه بر منابع حیاتی، ریسک‌های ساختاری بلندمدتی را برای امنیت انرژی و زنجیره تأمین غرب ایجاد می‌کند.
این معامله بالقوه، ماهیت "دو لبه" دارد: از یک سو، پتانسیل آزادسازی منابع عظیم و کاهش فشار قیمتی بر کامودیتی‌های کلیدی را دارد و از سوی دیگر، قدرت بازاری یک رقیب ژئوپلیتیک را به شدت افزایش می‌دهد و حاکمیت ملی یک کشور را قربانی می‌کند.
توصیه‌های عملی
برای سرمایه‌گذاران کامودیتی
مدیریت ریسک: پرتفوی خود را با سرمایه‌گذاری در شرکت‌های معدنی واقع در حوزه‌های قضایی باثبات (استرالیا، کانادا، شیلی) متنوع‌سازی کنید تا از ریسک ژئوپلیتیک اروپای شرقی مصون بمانید.
رصد دقیق مذاکرات: نتایج نشست Anchorage تأثیر مستقیمی بر قیمت لیتیوم، گرافیت، نیکل و REE خواهد داشت. آماده واکنش سریع به تحولات باشید.
تحلیل سناریو: استراتژی‌های معاملاتی خود را بر اساس سه سناریوی مطرح شده (موفقیت، شکست، فرسایشی شدن) تنظیم کنید.
برای مصرف‌کنندگان صنعتی
تسریع در تنوع‌بخشی: به جای اتکا به نتایج این توافق پرریسک، قراردادهای تأمین بلندمدت با تولیدکنندگان در مناطق باثبات سیاسی را تسریع بخشید.
سرمایه‌گذاری در بازیافت: سرمایه‌گذاری در فناوری‌های بازیافت باتری و مواد معدنی حیاتی را افزایش دهید تا وابستگی به معادن جدید، به ویژه در مناطق پرخطر، کاهش یابد.
ارزیابی ریسک زنجیره تأمین: ریسک ژئوپلیتیک مرتبط با تأمین‌کنندگانی که ممکن است در پروژه‌های مشترک با روسیه درگیر شوند را به دقت ارزیابی کنید. این امر می‌تواند پیامدهای تحریمی و اعتباری برای برند شما داشته باشد.