رشد محدود تولید جهانی مس در سال ۲۰۲۵، در بحبوحه چالش‌های عرضه در استرالیا و اندونزی

پیش‌بینی می‌شود تولید جهانی مس از معادن با رشد ۲.۱ درصدی در سال ۲۰۲۵ به ۲۳.۴ میلیون تن برسد که نسبت به ۲۲.۹ میلیون تن در سال ۲۰۲۴ افزایش نشان می‌دهد. این رشد محدود عمدتاً به دلیل کاهش تولید در استرالیا و اندونزی است که توسعه جهانی را مهار خواهد کرد. با این حال، این کمبودها تا حدی با افزایش تولید در زامبیا، شیلی، مغولستان، جمهوری دموکراتیک کنگو (DRC) و پرو جبران خواهد شد.

مجموع تولید این دو کشور قرار است از ۱.۸ میلیون تن در سال ۲۰۲۴ به ۱.۵ میلیون تن در سال ۲۰۲۵ کاهش یابد.

زامبیا که در سال ۲۰۲۴ سهم ۴.۲ درصدی از تولید جهانی مس را به خود اختصاص داده بود، قرار است بزرگ‌ترین سهم را در رشد تولید در سال ۲۰۲۵ داشته باشد. پیش‌بینی می‌شود تولید این کشور با افزایش ۱۹.۲ درصدی به ۹۳۷.۵ هزار تن برسد که این رشد ناشی از بازگشت به چرخه تولید معدن Mopani متعلق به شرکت ZCCM Investment Holdings است. سرمایه‌گذاری‌ها در این کشور در حال تقویت توسعه زیرزمینی، نوسازی زیرساخت‌ها و بهبود سلامت مالی هستند. عرضه اضافی نیز از طریق سرمایه‌گذاری شرکت Vedanta در معدن مس Konkola تأمین خواهد شد که نشان‌دهنده آغاز فاز جدیدی برای بخش معدن زامبیا است.

در مغولستان، افزایش تولید معدن زیرزمینیOyu Tolgoi، که یکی از بزرگ‌ترین معادن مس جهان است، زیربنای رشد تولید خواهد بود و سهم قابل توجهی در میان‌مدت خواهد داشت.

در پرو، انتظار می‌رود تولید بالاتر از مجموعه Las Bambas متعلق به شرکت China Minmetals و راه‌اندازی پیت معدنی Chalcobamba در اواخر سال ۲۰۲۴، تولید را از ۳۲۲.۹ هزار تن در سال ۲۰۲۴ به ۳۶۰ تا ۴۰۰ هزار تن در سال ۲۰۲۵ افزایش دهد. عملکرد پایدار در پیت معدنی Ferrobamba نیز به این رشد کمک خواهد کرد.

تولید جمهوری دموکراتیک کنگو با توسعه ظرفیت در پروژه‌های Tenke Fungurume و Kisanfu متعلق به شرکت CMOC و همچنین پیشرفت در پروژه برق‌آبی Heshima که از تأمین انرژی پایدار پشتیبانی می‌کند، افزایش خواهد یافت.

شیلی که در سال ۲۰۲۴ سهم ۲۳ درصدی از تولید جهانی مس را در اختیار داشت، در سال ۲۰۲۵ با بهبود عملیات‌های کلیدی، شاهد افزایش محدود ۲ درصدی در تولید خواهد بود. با این حال، این رشد با کاهش تولید در معادن Collahuasi و Los Bronces به دلیل عیار پایین‌تر سنگ معدن و تأخیر در پروژه‌های زیرساختی، تضعیف خواهد شد.

کانادا از بهبود عیار در معدن Highland Valley Copper (HVC) متعلق به شرکت Teck Resources و تصویب پروژه افزایش عمر معدن HVC بهره‌مند خواهد شد که عملیات را تا سال ۲۰۴۶ تمدید کرده و میانگین تولید سالانه ۱۳۲ هزار تن را حفظ می‌کند.

با این حال، این رشد تا حدی با کاهش تولید برنامه‌ریزی‌شده در اندونزی و استرالیا خنثی خواهد شد، جایی که انتظار می‌رود تولید ترکیبی از ۱.۸ میلیون تن در سال ۲۰۲۴ به ۱.۵ میلیون تن در سال ۲۰۲۵ کاهش یابد.

در اندونزی، تولید در معدن Grasberg Block Cave متعلق به شرکت PT Freeport Indonesia (PTFI)، که یکی از بزرگ‌ترین ذخایر مس-طلای جهان است، به دلیل عیار پایین‌تر سنگ معدن و کاهش نرخ عملیاتی، رو به کاهش است. تولید در سپتامبر ۲۰۲۵ با ورود جریان بزرگی از مواد مرطوب در یکی از بلوک‌های تولیدی که دسترسی را محدود و فعالیت‌های معدنی را به طور موقت متوقف کرد، با اختلال بیشتری مواجه شد. علاوه بر این، ممنوعیت دولت اندونزی بر صادرات کنسانتره مس و لجن آندی از ۱ ژانویه ۲۰۲۵، محموله‌های خارجی را محدود کرده است؛ هرچند PTFI به دلیل تأخیر در ساخت کارخانه ذوب جدید خود ناشی از آتش‌سوزی، یک معافیت موقت شش‌ماهه دریافت کرد. در همین حال، توافقنامه تجارت آزاد تاریخی اندونزی با اتحادیه اروپا که در ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۵ منعقد شد، تعرفه‌ها را بر بیش از ۹۰ درصد کالاها حذف می‌کند و انتظار می‌رود دسترسی به مواد معدنی حیاتی مانند نیکل و مس را افزایش دهد. این توافقنامه ممکن است جریان‌های تجاری بلندمدت را شکل دهد، حتی اگر تولید در کوتاه‌مدت محدود باقی بماند.

در استرالیا، تولید به دلیل کاهش تولید در معادن Cadia و Boddington متعلق به شرکت Newmont محدود خواهد شد. در معدنCadia، انتظار می‌رود عیار پنل فعلی در نیمه دوم سال ۲۰۲۵ با پیشرفت انتقال به پنل جدید PC2-3 (پنل سوم از بلوک دوم) کاهش یابد. در معدنBoddington، تولید به دلیل عملیات باطله‌برداری مداوم در گودال‌های شمالی و جنوبی تا سال ۲۰۲۶ محدود خواهد بود.

با نگاه به آینده، انتظار می‌رود عرضه جهانی مس با نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) ۴.۳ درصد رشد کرده و تا سال ۲۰۳۰ به ۲۸.۹ میلیون تن برسد.

نمودار ارائه‌شده توسطGlobalData، دو متغیر کلیدی را برای بازار جهانی مس از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۳۰ به تصویر می‌کشد:

تولید جهانی مس (میله‌های سرمه‌ای، محور چپ): این بخش حجم کل تولید مس را بر حسب هزار تن نشان می‌دهد. روند کلی از سال ۲۰۱۰ صعودی بوده و از حدود ۱۶ میلیون تن به پیش‌بینی نزدیک به ۳۰ میلیون تن تا سال ۲۰۳۰ رسیده است. این رشد اگرچه در برخی سال‌ها (مانند ۲۰۱۷ و ۲۰۲۰) با نوساناتی همراه بوده، اما چشم‌انداز بلندمدت آن مثبت و رو به افزایش است.

نرخ رشد تولید (خط آبی، محور راست): این خط، درصد تغییرات سالانه تولید را نشان می‌دهد. نوسانات شدید در این شاخص کاملاً مشهود است؛ از رشد بیش از ۲۰ درصدی در سال ۲۰۱۰ تا رشد منفی در سال ۲۰۱۷. پس از سال ۲۰۲۲، پیش‌بینی‌ها حاکی از یک نرخ رشد پایدارتر اما همچنان مثبت بین ۲ تا ۶ درصد است که با پیش‌بینی رشد محدود ۲.۱ درصدی برای سال ۲۰۲۵ در متن گزارش همخوانی دارد.

تفسیر کلیدی: نمودار تأیید می‌کند که با وجود اختلالات کوتاه‌مدت، روند کلی تولید مس در بلندمدت صعودی است. با این حال، کاهش شتاب رشد پس از سال ۲۰۲۳ نشان‌دهنده چالش‌هایی است که در گزارش به آن‌ها اشاره شده است؛ چالش‌هایی نظیر کاهش عیار سنگ معدن و مشکلات عملیاتی که رشد تولید را محدود می‌کنند و بازار را در وضعیت عرضه شکننده قرار می‌دهند.

تحلیل کمّی

داده‌های گزارش تصویری از یک بازار مس کاملاً شکننده در سال ۲۰۲۵ ارائه می‌دهد. در حالی که پیش‌بینی رشد ۲.۱ درصدی در نگاه اول مثبت به نظر می‌رسد، اما جزئیات نشان‌دهنده یک عدم توازن جغرافیایی قابل توجه است:

موتورهای رشد: افزایش تولید عمدتاً متکی بر چند کشور خاص است. رشد ۱۹.۲ درصدی تولید زامبیا (به ۹۳۷.۵ هزار تن) به تنهایی یک عامل کلیدی است. همچنین پروژه‌هایی مانند Oyu Tolgoi در مغولستان و Las Bambas در پرو (افزایش به 400-360 هزار تن) نقش حیاتی در جبران کمبودها ایفا می‌کنند.

نقاط ضعف: کاهش تولید ۳۰۰ هزار تنی در استرالیا و اندونزی (از ۱.۸ به ۱.۵ میلیون تن) یک ضربه بزرگ به سمت عرضه است. این کاهش معادل ۱.۳ درصد از کل تولید جهانی سال ۲۰۲۴ است و به تنهایی می‌تواند رشد تولید سایر مناطق را خنثی کند.

غول‌های متزلزل: شیلی، با داشتن ۲۳ درصد از سهم بازار، تنها رشد ۲ درصدی را تجربه می‌کند که به دلیل مشکلات عملیاتی در معادن بزرگ، بسیار کمتر از پتانسیل آن است. این موضوع نشان می‌دهد که حتی بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نیز با چالش‌های ساختاری مواجه‌اند.

چشم‌انداز بلندمدت: نرخ رشد مرکب سالانه ۴.۳ درصدی تا سال ۲۰۳۰ برای رسیدن به تولید ۲۸.۹ میلیون تن، خوش‌بینانه به نظر می‌رسد و تحقق آن مستلزم سرمایه‌گذاری‌های عظیم و رفع چالش‌های عملیاتی و ژئوپلیتیک فعلی است.

تحلیل کیفی و ژئوپلیتیک

ملی‌گرایی منابع: سیاست اندونزی مبنی بر ممنوعیت صادرات کنسانتره مس از ابتدای سال ۲۰۲۵، نمونه بارز این پدیده است. هدف این کشور، توسعه زنجیره ارزش در داخل و جلوگیری از خروج مواد خام است. اگرچه آتش‌سوزی در کارخانه ذوب جدید PTFI منجر به یک معافیت موقت شده، اما این سیاست یک ریسک پایدار برای خریداران جهانی است. این اقدام نشان می‌دهد که کشورهای تولیدکننده به طور فزاینده‌ای به دنبال کنترل منابع خود و کسب ارزش افزوده بیشتر هستند که این امر می‌تواند دسترسی به عرضه را برای بازارهای جهانی محدودتر و پرهزینه‌تر کند.

 ریسک‌های عملیاتی: گزارش به وضوح نشان می‌دهد که مشکلات عملیاتی مانند کاهش عیار سنگ معدن (در شیلی، اندونزی و استرالیا) و تأخیر در پروژه‌ها (در شیلی) به یک چالش ساختاری برای صنعت تبدیل شده‌اند. این عوامل، تولید را حتی در بزرگ‌ترین معادن جهان نیز تحت فشار قرار داده و نشان می‌دهند که افزایش عرضه دیگر به سادگی گذشته نخواهد بود.

 روندهای متضاد ژئوپلیتیک: در حالی که ملی‌گرایی منابع در اندونزی یک ریسک محسوب می‌شود، توافقنامه تجارت آزاد این کشور با اتحادیه اروپا یک سیگنال مثبت برای بلندمدت است. این توافق می‌تواند دسترسی به مواد معدنی حیاتی را برای اروپا تسهیل کند، اما تأثیر آن در کوتاه‌مدت با توجه به محدودیت‌های تولید، ناچیز خواهد بود. این دوگانگی نشان‌دهنده پیچیدگی محیط ژئوپلیتیک است.

 محیط سرمایه‌گذاری: بهبود فضای سرمایه‌گذاری در زامبیا و بازگشت شرکت‌هایی مانندVedanta، نشان می‌دهد که سرمایه به سمت مناطقی می‌رود که سیاست‌های باثبات‌تری ارائه می‌دهند. این امر می‌تواند به تغییر نقشه تولید جهانی مس در سال‌های آینده منجر شود.

تحلیل سناریو

 سناریوی خوش‌بینانه: پروژه‌های توسعه در زامبیا، مغولستان و کنگو سریع‌تر از انتظار به بهره‌برداری می‌رسند. مشکلات عملیاتی در شیلی و استرالیا به طور موقت حل می‌شوند و دولت اندونزی به دلیل فشارهای بین‌المللی، معافیت‌های صادراتی را تمدید می‌کند. پیامد: عرضه بیش از ۲.۱ درصد رشد می‌کند، فشار از روی قیمت‌ها برداشته شده و بازار به ثبات نسبی می‌رسد.

 سناریوی بدبینانه: اختلالات تولید در معدن Grasberg اندونزی ادامه می‌یابد و دولت این کشور ممنوعیت صادرات را به طور کامل اجرا می‌کند. مشکلات عیار پایین در شیلی تشدید شده و ناآرامی‌های کارگری به آن اضافه می‌شود. پیامد: رشد عرضه جهانی نزدیک به صفر یا حتی منفی می‌شود. بازار با کمبود شدید مواجه شده و قیمت‌ها جهش قابل توجهی را تجربه می‌کنند.

 سناریوی ادامه وضع موجود: رشد ۲.۱ درصدی محقق می‌شود، اما شکنندگی سمت عرضه باقی می‌ماند. هرگونه اختلال غیرمنتظره (مانند اعتصاب یا حوادث طبیعی) می‌تواند به سرعت بازار را دچار کمبود کند. ریسک‌ها و فرصت‌ها: این سناریو برای سرمایه‌گذاران ریسک بالایی دارد، اما فرصت‌هایی را برای معامله‌گران نوسان‌گیر و سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی که در مناطق با رشد بالا فعالیت می‌کنند، فراهم می‌آورد.

دیدگاه ذی‌نفعان

تولیدکنندگان معدنی: شرکت‌های فعال در زامبیا (مانندZCCM) و مغولستان (مانند Rio Tinto در Oyu Tolgoi) در موقعیت مناسبی برای بهره‌برداری از قیمت‌های بالا قرار دارند. در مقابل، شرکت‌هایی مانند Newmont (در استرالیا) و PT Freeport (در اندونزی) با چالش‌های عملیاتی و سیاسی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

 مصرف‌کنندگان صنعتی (خودروسازان برقی، صنایع انرژی تجدیدپذیر): این بخش‌ها با ریسک جدی مواجه هستند. رشد محدود عرضه به معنای رقابت شدیدتر برای تأمین مس و احتمال افزایش هزینه‌ها است. این ذی‌نفعان باید به دنبال قراردادهای بلندمدت و تنوع‌بخشی به منابع تأمین خود باشند.

سرمایه‌گذاران بورسی: فرصت‌ها در سهام شرکت‌های مستقر در آفریقا و پروژه‌های جدید نهفته است. اما ریسک سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی که در مناطق بی‌ثبات سیاسی یا با مشکلات عملیاتی پایدار فعالیت می‌کنند، بالاست.

دولت‌های تولیدکننده: کشورهایی مانند اندونزی و شیلی در تلاش‌اند تا توازنی میان جذب سرمایه‌گذاری و افزایش درآمدهای ملی از طریق سیاست‌هایی مانند مالیات یا محدودیت‌های صادراتی ایجاد کنند. موفقیت یا شکست این سیاست‌ها مستقیماً بر عرضه جهانی تأثیر می‌گذارد.

نکات کلیدی

عرضه جهانی مس در سال ۲۰۲۵ رشد بسیار محدودی (۲.۱ درصد) خواهد داشت و بازار در وضعیت شکننده باقی می‌ماند.

کاهش تولید در قطب‌های سنتی مانند استرالیا و اندونزی، رشد تولید در آفریقا (زامبیا، کنگو) و مغولستان را تا حد زیادی خنثی می‌کند.

ریسک‌های اصلی بازار شامل ملی‌گرایی منابع (ممنوعیت صادرات اندونزی)، کاهش عیار سنگ معدن در معادن بزرگ، و مشکلات عملیاتی پایدار است.

 چشم‌انداز کوتاه‌مدت حاکی از تداوم نوسانات قیمتی بالا با تمایل به افزایش است. هرگونه اختلال جدید در عرضه می‌تواند به سرعت قیمت‌ها را بالا ببرد.

جمع‌بندی

گزارش سال ۲۰۲۵ بازار مس، داستان یک گذار پرچالش است. در حالی که تقاضا برای مس به دلیل گذار به انرژی‌های پاک در حال افزایش است، سمت عرضه با مشکلات ساختاری عمیقی روبروست. اتکای رشد عرضه به تعداد محدودی از کشورها و پروژه‌ها، بازار را به شدت آسیب‌پذیر کرده است. ملی‌گرایی منابع و ریسک‌های ژئوپلیتیک، لایه‌ای دیگر از عدم قطعیت را به این معادله اضافه می‌کنند. در چنین شرایطی، بازار مس در سال ۲۰۲۵ احتمالاً با نوسان، محدودیت عرضه و فشار بر قیمت‌ها همراه خواهد بود و مسیر رسیدن به اهداف تولید بلندمدت تا سال ۲۰۳۰، مسیری ناهموار خواهد بود.

توصیه‌های عملی

 برای سرمایه‌گذاران

تمرکز بر تولیدکنندگان نوظهور: شرکت‌های دارای پروژه‌های توسعه‌ای در آفریقا (زامبیا و کنگو) و مغولستان پتانسیل رشد بالایی دارند.

مدیریت ریسک: از سرمایه‌گذاری سنگین در شرکت‌هایی که به شدت تحت تأثیر سیاست‌های ملی‌گرایانه منابع (مانند اندونزی) یا مشکلات عملیاتی مزمن (برخی معادن در شیلی) هستند، پرهیز شود.

پایش شاخص‌های کلان: عواملی مانند نرخ بهره جهانی، رشد اقتصادی چین و سیاست‌های زیست‌محیطی را به دقت زیر نظر داشته باشید، زیرا مستقیماً بر تقاضای مس تأثیر می‌گذارند.

 برای مصرف‌کنندگان صنعتی

تضمین عرضه بلندمدت: انعقاد قراردادهای خرید بلندمدت با تولیدکنندگان معتبر برای محافظت در برابر نوسانات بازار ضروری است.

تنوع‌بخشی به تأمین‌کنندگان: وابستگی به یک یا دو منبع تأمین، ریسک بالایی دارد. سبدی از تأمین‌کنندگان از مناطق جغرافیایی مختلف ایجاد کنید.

استفاده از ابزارهای پوشش ریسک: برای مدیریت ریسک نوسانات قیمت، از ابزارهای مالی موجود در بازارهایی مانند LME استفاده کنید.