گلنکور خواستار حمایت استرالیا برای نجات کارخانه ذوب Mount Isa شد
شرکت Glencore با نماد بورسی GLEN (در بورس لندن) اعلام کرده است که کارخانه ذوب مس Mount Isa در ایالت کوئینزلند استرالیا از نظر اقتصادی دیگر مقرون‌به‌صرفه نیست و ادامه فعالیت آن بدون دریافت حمایت مالی از سوی دولت فدرال استرالیا و دولت ایالتی کوئینزلند ممکن نخواهد بود. این شرکت در حال حاضر منتظر پاسخ رسمی این دو نهاد دولتی به درخواست‌هایش برای تأمین مالی جهت حفظ فعالیت این تأسیسات است.
این غول معدنی و کالایی، «شرایط بی‌سابقه بازار ذوب»، هزینه‌های بالای انرژی، گاز و نیروی کار، و کمبود کنسانتره مس را عامل وضعیت ناپایدار این کارخانه ذوب دانسته است.
این شرکت سوئیسی برای اولین بار در اکتبر ۲۰۲۳ اعلام کرد که معادن مس Mount Isa و عملیات مرتبط با آن را تعطیل خواهد کرد. در آن زمان، این شرکت اعلام نمود که تمامی دارایی‌های تشکیل‌دهنده این مجموعه و همچنین معدن رویLady Loretta، واقع در ۱۴۰ کیلومتری شمال غربی Mount Isa، در نیمه دوم سال ۲۰۲۵ تعطیل خواهند شد.
گلنکور در ابتدا اعلام کرده بود که این تعطیلی‌ها بر بیش از ۱۲۰۰ شغل تأثیر خواهد گذاشت، اما در ماه آوریل امسال، با استناد به پیشرفت در برنامه‌ریزی نیروی کار، این تخمین را به حدود ۵۰۰ موقعیت شغلی کاهش داد. Sam Strohmayr، مدیر ارشد عملیات دارایی‌های روی و مس گلنکور در استرالیا، در آن زمان گفت: ما همچنین فعالانه در تلاش هستیم تا در ماه‌های آینده هر تعداد ممکن از کارکنان را به موقعیت‌های شغلی دیگر منتقل کنیم.
گلنکور بار دیگر بر امید خود مبنی بر مداخله مقامات برای حمایت از ادامه فعالیت کارخانه ذوب و پالایشگاه تأکید کرد.
Tim Ayres، وزیر فدرال صنعت و نوآوری و وزیر علوم، اظهار داشت که دفتر وی از نزدیک وضعیت را زیر نظر دارد.
وی پس از بازدید از این کارخانه در روز جمعه در بیانیه‌ای گفت: به عنوان یک سایت صنعتی حیاتی برای جامعه Mount Isa و منطقه وسیع‌تر، هرگونه تعطیلی کارخانه ذوب مس Mount Isa تأثیر مخربی بر توانمندی حاکمیتی استرالیا و سایر تأسیسات پایین‌دستی که به این کارخانه ذوب وابسته هستند، خواهد داشت.
Ayres به هیچ‌گونه اقدام حمایتی مشخصی که در دست بررسی باشد، اشاره نکرد.
Dale Last، وزیر منابع طبیعی و معادن کوئینزلند، بر اهمیت اقتصادی این سایت تأکید کرد.
وی گفت: کارخانه ذوب مس Mount Isa سنگ بنای اقتصاد کوئینزلند است و از پایداری زیرساخت‌های زنجیره تأمین با اهمیت ملی مانند خط راه‌آهن Mount Isa به Townsville و بندر Townsville پشتیبانی می‌کند. اما ما نمی‌توانیم برای گلنکور تصمیم‌گیری کنیم. ما به تعامل با حسن نیت با گلنکور ادامه می‌دهیم و انتظار داریم که گلنکور نیز همین کار را انجام دهد.
گلنکور در پاسخ اعلام کرد که ارتباطات منظمی با مقامات داشته است اما هنوز هیچ پیشنهاد مشخصی برای کمک به پایداری عملیات در Mount Isa دریافت نکرده است.
تحلیل و جمع بندی
۱. زمینه تحلیل: بحران در بخش ذوب مس و فشار بر حاشیه سود
گزارش مربوط به کارخانه ذوب (Smelter) مس Mount Isa متعلق به گلنکور، نمایانگر یک بحران ساختاری در بخش میان‌دستی (Midstream) صنعت مس جهانی است. مشکل اصلی، فشردگی شدید حاشیه سود (Margin Squeeze) کارخانه‌های ذوب است که از دو عامل هم‌زمان نشأت می‌گیرد:
سقوط هزینه‌های تصفیه و پالایش(TC/RCs): این هزینه‌ها درآمد اصلی کارخانه‌های ذوب هستند که در ازای تبدیل کنسانتره مس به مس تصفیه‌شده (کاتد) از شرکت‌های معدنی دریافت می‌کنند. به دلیل کمبود شدید کنسانتره در بازار جهانی، که عمدتاً ناشی از تعطیلی‌های بزرگ مانند معدن Cobre Panama در اواخر ۲۰۲۳ و عدم تحقق ظرفیت تولید پروژه‌های جدید بوده، TC/RCs معیار (Benchmark) برای سال ۲۰۲۵ به سطوح بی‌سابقه‌ای سقوط کرده است. در حال حاضر، نرخ‌های نقدی (Spot TC/RCs) در بازار آسیا نزدیک به صفر و حتی در مواردی منفی است. نرخ معیار سالانه نیز در حدود ۱۰ دلار به ازای هر تن کنسانتره و ۱ سنت به ازای هر پوند مس تعیین شده که در مقایسه با ارقام تاریخی (بالای ۶۵ دلار بر تن) یک فاجعه برای درآمد کارخانه‌های ذوب محسوب می‌شود.
تورم هزینه‌های عملیاتی: گزارش به درستی به هزینه‌های بالای انرژی، گاز و نیروی کار در استرالیا اشاره می‌کند. قیمت عمده‌فروشی برق در کوئینزلند همچنان در سطوح بالایی (حدود ۱۲۰ تا ۱۵۰ دلار استرالیا بر مگاوات‌ساعت) قرار دارد که به طور مستقیم هزینه عملیاتی کارخانه‌های انرژی‌بری مانند ذوب را افزایش می‌دهد.
ترکیب این دو عامل، یعنی درآمد نزدیک به صفر از محل TC/RC و هزینه‌های عملیاتی بالا، مدل کسب‌وکار کارخانه ذوب Mount Isa را از نظر اقتصادی کاملاً غیرقابل دفاع کرده است.
۲. تحلیل کمی و استراتژی گلنکور
گلنکور به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و معامله‌گران کامودیتی در جهان، تصمیمی کاملاً منطقی از منظر تخصیص سرمایه اتخاذ کرده است.
تغییر مدل عملیاتی: با تعطیلی معادن مس Mount Isa در اواخر سال ۲۰۲۵، این کارخانه ذوب خوراک اولیه اصلی و یکپارچه (Captive Feed) خود را از دست می‌دهد. این امر آن را به یک کارخانه ذوب سفارشی (Custom Smelter) تبدیل می‌کند که باید برای تأمین کنسانتره در بازار جهانی رقابت کند؛ بازاری که با کمبود عرضه و نرخ‌های TC/RC بسیار پایین مواجه است.
هزینه فرصت: برای گلنکور، تزریق سرمایه بیشتر برای سرپا نگه داشتن یک دارایی زیان‌ده، در حالی که قیمت مس (LME Cash Price) در سطوح بالایی حدود ۹,۸۵۰ دلار بر تن قرار دارد، منطقی نیست. این شرکت ترجیح می‌دهد سرمایه خود را در بخش بالادستی (Upstream) یعنی توسعه معادن متمرکز کند که مستقیماً از قیمت‌های بالای مس سود می‌برند. این یک اقدام کلاسیک بهینه‌سازی پورتفولیو است.
تاکتیک مذاکره: اعلام عمومی عدم دوام اقتصادی و درخواست کمک مالی، یک تاکتیک فشار بر دولت استرالیا است. گلنکور با برجسته کردن اهمیت "توانمندی حاکمیتی" و "زنجیره تأمین ملی"، هزینه سیاسی و اقتصادی تعطیلی کارخانه را به دولت منتقل می‌کند و آن‌ها را در موقعیت دشوار انتخاب بین ارائه سوبسید یا پذیرش تبعات تعطیلی قرار می‌دهد.
۳. پیامدها برای بازار مس
تعطیلی کارخانه ذوب Mount Isa (با ظرفیت اسمی حدود ۲۰۰,۰۰۰ تن مس تصفیه‌شده در سال) پیامدهای چندجانبه‌ای برای بازار خواهد داشت:
بازار کنسانتره: این تعطیلی به معنای حذف یک خریدار از بازار کنسانتره است که می‌تواند به طور جزئی فشار کمبود عرضه را کاهش دهد. کنسانتره‌ای که پیش از این به Mount Isa می‌رفت (از معادن دیگر استرالیا یا واردات)، احتمالاً به سمت کارخانه‌های ذوب در آسیا (به‌ویژه چین، ژاپن و کره جنوبی) هدایت خواهد شد. این امر به نفع آن دسته از کارخانه‌های ذوب است که با کمبود شدید خوراک مواجه هستند.
بازار مس تصفیه‌شده: تعطیلی این کارخانه به معنای کاهش عرضه حدود ۲۰۰,۰۰۰ تن کاتد مس از بازار جهانی است. اگرچه این رقم در مقیاس بازار ۲۷ میلیون تنی جهانی بزرگ نیست، اما در یک بازار که از قبل با کسری عرضه ساختاری مواجه است، می‌تواند به افزایش پرمیوم‌های فیزیکی در منطقه آسیا-اقیانوسیه منجر شود و از قیمت‌های بالای مس در LME حمایت کند.
ریسک حاکمیتی و زنجیره تأمین: این رویداد، آسیب‌پذیری استراتژی "توسعه صنایع پایین‌دستی" استرالیا را آشکار می‌کند. استرالیا یکی از بزرگترین تولیدکنندگان کنسانتره مس در جهان است، اما با تعطیلیMount Isa، بخش بزرگی از توانایی خود برای تبدیل این ماده خام به محصول نهایی با ارزش افزوده بالاتر را از دست می‌دهد. این امر برخلاف روند جهانی تقویت زنجیره‌های تأمین داخلی برای مواد معدنی حیاتی است.
جمع‌بندی
موضوع کارخانه Mount Isa یک رویداد منفرد نیست، بلکه نمادی از یک تغییر پارادایم در بازار جهانی مس است. فشار اقتصادی شدید بر کارخانه‌های ذوب به دلیل کمبود کنسانتره، شرکت‌های معدنی بزرگ مانند گلنکور را وادار به بازنگری در دارایی‌های پایین‌دستی خود کرده است. تصمیم نهایی در مورد این کارخانه، آزمونی برای سیاست‌های صنعتی دولت استرالیا و نشان‌دهنده توازن قوا بین شرکت‌های چندملیتی و دولت‌ها در عصر جدید رقابت بر سر مواد معدنی حیاتی خواهد بود.
نکات برجسته
بحرانTC/RC: عامل اصلی و بنیادی این وضعیت، سقوط تاریخی درآمد کارخانه‌های ذوب (TC/RCs) به دلیل کمبود ساختاری کنسانتره مس در بازار است. این مشکل کوتاه‌مدت نیست و احتمالاً تا عرضه پروژه‌های جدید معدنی ادامه خواهد داشت.
استراتژی منطقی گلنکور: از دیدگاه یک شرکت تجاری، خروج از یک کسب‌وکار زیان‌ده و تمرکز بر فعالیت‌های سودآور (معدنکاری) یک تصمیم کاملاً عقلانی و مبتنی بر بهینه‌سازی سرمایه است.
دوراهی دولت استرالیا: دولت بین دو گزینه دشوار قرار دارد: ارائه سوبسید و حمایت از یک صنعت غیررقابتی برای حفظ "توانمندی حاکمیتی" و مشاغل، یا پایبندی به اصول بازار آزاد و پذیرش پیامدهای اقتصادی و سیاسی تعطیلی آخرین کارخانه ذوب مس در کشور.
تغییر در جغرافیای تجارت: تعطیلی احتمالی، مسیرهای تجارت کنسانتره مس را تغییر داده و به نفع کارخانه‌های ذوب آسیایی تمام خواهد شد، در حالی که بازار مس تصفیه‌شده را با کاهش عرضه مواجه می‌کند.
توصیه‌ها و راهکارها
نظارت دقیق بر تصمیم دولت: هرگونه بسته حمایتی مالی از سوی دولت استرالیا باید به دقت تحلیل شود. یک راه حل موقت (مانند کمک نقدی کوتاه‌مدت) مشکل ساختاری TC/RC را حل نخواهد کرد، اما می‌تواند تعطیلی را به تعویق بیندازد.
تمرکز بر پرمیوم‌های فیزیکی: معامله‌گران باید پرمیوم‌های مس تصفیه‌شده در منطقه آسیا-اقیانوسیه را زیر نظر داشته باشند، زیرا تعطیلی این کارخانه می‌تواند منجر به افزایش تقاضا برای واردات و بالا رفتن پرمیوم‌ها شود.
ارزیابی ریسک سایر کارخانه‌های ذوب: این رویداد یک زنگ خطر برای سایر کارخانه‌های ذوب سفارشی در مناطق با هزینه تولید بالا (مانند اروپا و آمریکای شمالی) است. سرمایه‌گذاران باید ریسک مشابهی را برای این دارایی‌ها در نظر بگیرند.