متحد ترامپ به دنبال معدنی حیاتی برای فناوری جهانی در کنگو است

جمهوری دموکراتیک کنگو در حال مذاکره برای واگذاری حقوق معدن کلتان Rubaya به کنسرسیومی به رهبریGentry Beach، همکار ترامپ، است.

Beach، رئیس شرکت سرمایه‌گذاری America First Global و رئیس مشترک سابق امور مالی کمپین ترامپ، به همراه شرکت بازرگانی سوئیسیMercuria، قصد دارند حقوق معدن Rubaya را به منظور تأمین مالی تلاش‌های صلح تحت حمایت ایالات متحده در شرق جمهوری دموکراتیک کنگو به دست آورند.

این پروژه ممکن است به بیش از ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری نیاز داشته باشد و پیشنهاد شده است که محصول خروجی آن به صورت قانونی از طریق رواندا و یک کارخانه ذوب مستقر در Kigali منتقل شود.

در حالی که ایالات متحده مذاکرات صلح بین جمهوری دموکراتیک کنگو و رواندا را رهبری می‌کند، Felix Tshisekedi، رئیس‌جمهور کنگو، معامله‌ای را به دولت ترامپ پیشنهاد داده است که شامل ارائه دسترسی به دارایی‌های معدنی کلیدی در ازای کمک برای سرکوب شورش M23 و تثبیت شرق جنگ‌زده این کشور است.

به گزارشAl Jazeera، قرار بود Kigali و Kinshasa روز جمعه هفته گذشته پیش‌نویس توافق صلح را در واشنگتن امضا کنند. این توافق با میانجیگری ایالات متحده و قطر، با هدف تأمین آتش‌بس، خروج نیروها و خلع سلاح شبه‌نظامیان، از جملهM23، انجام می‌شود.

وعده سرمایه‌گذاری ایالات متحده در زیرساخت‌ها و مواد معدنی، که به سبک معاملاتی معمول ترامپ تنظیم شده است، اساس این توافق را تشکیل می‌دهد و به عنوان وزنه‌ای در برابر نفوذ چین در منطقه تلقی می‌شود.

نقش جهانی کلتان

معدن Rubaya در قلب شرق جمهوری دموکراتیک کنگو، منطقه‌ای غنی از مواد معدنی که مدت‌هاست درگیر جنگ است، قرار دارد. این منطقه کانون یکی از بزرگترین بحران‌های انسانی جهان بوده و بیش از هفت میلیون نفر در آن آواره شده‌اند که تنها ۱۰۰,۰۰۰ نفر از آن‌ها مربوط به سال جاری است.

معادن Rubaya که بارها توسط گروه‌های شورشی و نیروهای دولتی تصرف شده‌اند، در تأمین کلتان، سنگ معدنی حیاتی برای صنایع الکترونیک مدرن و سیستم‌های دفاعی، نقشی کلیدی دارند.

Coltan، مخفف columbite-tantalite، برای استخراج تانتالیوم و نیوبیوم استفاده می‌شود که هر دو برای بخش‌های الکترونیک، هوافضا و نظامی حیاتی هستند. تانتالیوم در تلفن‌ها، کامپیوترها، قطعات موشکی و موتورهای هواپیما کاربرد دارد؛ نیوبیوم نیز برای خطوط لوله و موتورهای جت ضروری است.

بر اساس گزارش سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده، در سال ۲۰۲۳، جمهوری دموکراتیک کنگو ۴۰ درصد از کلتان جهان را تأمین کرده است و کشورهای استرالیا، کانادا و برزیل پس از آن قرار دارند.

تحلیل  و جمع بندی

این گزارش یک سیگنال مهم ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک با پیامدهای مستقیم برای بازارهای کامودیتی، به ویژه فلزات استراتژیک (Strategic Metals) است. تحلیل زیر ابعاد مختلف این رویداد را برای فعالان بازار کالا تشریح می‌کند.

۱. بعد ژئوپلیتیک: رقابت قدرت‌های بزرگ بر سر منابع استراتژیک

این توافق بالقوه، نمودی آشکار از دکترین دیپلماسی معاملاتی دولت ترامپ است که در آن، اهرم‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری مستقیماً برای دستیابی به اهداف سیاست خارجی به کار گرفته می‌شوند. هدف اصلی ایالات متحده در اینجا دوگانه است:

مقابله با نفوذ چین: چین در دهه‌های گذشته به بازیگر اصلی در بخش معادن آفریقا، به خصوص در جمهوری دموکراتیک کنگو (DRC)، تبدیل شده است. این معامله یک تلاش مستقیم برای ایجاد یک زنجیره تأمین جایگزین و غیرچینی برای فلزات حیاتی مانند تانتالیوم و نیوبیوم است. این اقدام می‌تواند به عنوان الگویی برای سایر مناطق غنی از منابع در آفریقا نیز تکرار شود.

تثبیت منطقه: بی‌ثباتی در شرق DRC یک ریسک مزمن برای زنجیره تأمین جهانی است. ایالات متحده با گره زدن سرمایه‌گذاری به یک توافق صلح، تلاش می‌کند ریسک عملیاتی را کاهش داده و یک محیط باثبات‌تر برای استخراج و صادرات منابع فراهم کند. این مدل "سرمایه‌گذاری در ازای ثبات"(Investment-for-Stability) یک رویکرد جدید در مدیریت بحران‌های منطقه‌ای است.

۲. تحلیل بازار و زنجیره تأمین

وابستگی شدید بازار بهDRC: گزارش به درستی اشاره می‌کند که DRC در سال ۲۰۲۳ حدود ۴۰ درصد از کلتان جهان را تأمین کرده است. بر اساس آخرین داده‌های سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده، تولید جهانی تانتالیوم از معادن در سال ۲۰۲۴ حدود ۲٬۴۰۰ تن بوده که سهم DRC از این مقدار تقریباً ۱٬۰۰۰ تن برآورد می‌شود. این تمرکز بالای تولید، بازار را به شدت در برابر هرگونه اختلال در این کشور آسیب‌پذیر می‌کند. موفقیت این معامله می‌تواند عرضه را تثبیت کند، اما شکست آن یا تشدید درگیری‌ها می‌تواند یک شوک عرضه (Supply Shock) جدی ایجاد نماید.

قیمت‌گذاری و نوسانات: قیمت تانتالیوم (بر اساس داده‌های بازار تا ژوئن ۲۰۲۵) در محدوده ۴۲۰ تا ۴۷۰ دلار بر کیلوگرم برای کنسانتره با خلوص ۳۰ درصد (Ta₂O₅) در نوسان است. این قیمت‌ها به دلیل تقاضای پایدار از سوی بخش‌های الکترونیک (5G)، هوافضا و صنایع دفاعی، در سطوح بالایی باقی مانده‌اند. خبر این توافق می‌تواند در کوتاه‌مدت باعث کاهش ریسک و افت جزئی قیمت‌ها شود، اما هرگونه مانع در اجرای آن، پتانسیل جهش قیمت (Price Spike) را به شدت افزایش می‌دهد.

نقش حیاتی رواندا و کارخانه ذوبKigali: پیشنهاد کانالیزه کردن صادرات از طریق رواندا و تأسیس یک کارخانه ذوب (Smelter) در Kigali یک نقطه عطف است. در حال حاضر بخش بزرگی از کلتان استخراجی در DRC به صورت خام یا با فرآوری اولیه صادر می‌شود و ارزش افزوده اصلی در کارخانه‌های ذوب چین ایجاد می‌گردد. ایجاد یک کارخانه ذوب مدرن در منطقه با نظارت بین‌المللی می‌تواند:

شفافیت و قابلیت ردیابی(Traceability): با اجرای استانداردهای بین‌المللی مانند راهنمای OECD برای مواد معدنی مسئولانه، می‌توان اتهامات مربوط به "مواد معدنی مناطق درگیر جنگ" (Conflict Minerals) را کاهش داد و محصولی مطابق با الزامات ESG به بازار عرضه کرد.

کاهش وابستگی به چین: این کارخانه می‌تواند به یک هاب فرآوری برای کل منطقه آفریقای مرکزی تبدیل شده و وابستگی به ظرفیت ذوب چین را کاهش دهد.

ریسک‌های سرمایه‌گذاری و اجرایی: سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیون دلاری در یکی از پرریسک‌ترین مناطق جهان، یک قمار بزرگ است. ریسک‌های اصلی عبارتند از:

ریسک امنیتی: شکست توافق صلح و ادامه فعالیت گروه M23 می‌تواند کل پروژه را فلج کند.

ریسک سیاسی: این توافق به شدت به دولت فعلی ایالات متحده وابسته است. تغییر در کاخ سفید می‌تواند منجر به بازنگری یا لغو حمایت‌های سیاسی و مالی از این پروژه شود.

ریسکESG: شرکت‌های Mercuria و America First Global تحت نظارت شدید نهادهای حقوق بشری و سرمایه‌گذاران مسئولانه قرار خواهند گرفت. هرگونه لغزش در تأمین شفافیت و رعایت حقوق بشر می‌تواند به اعتبار و ارزش سهام آن‌ها آسیب جدی وارد کند.

جمع‌بندی

گزارش مذکور از یک معامله معدنی فراتر رفته و نشان‌دهنده یک تغییر پارادایم در نحوه تعامل قدرت‌های جهانی با کشورهای غنی از منابع است. این رویداد، تلاقی استراتژی کلان ژئوپلیتیک (رقابت آمریکا و چین)، دیپلماسی منطقه‌ای (صلح DRC و رواندا) و دینامیک بازار کامودیتی‌های حیاتی است. موفقیت این پروژه می‌تواند زنجیره تأمین جهانی تانتالیوم را متحول کرده، ریسک آن را کاهش دهد و نفوذ غرب را در قلب آفریقا تقویت کند. در مقابل، شکست آن نه تنها بحران انسانی و امنیتی منطقه را تشدید می‌کند، بلکه بازار جهانی فلزات استراتژیک را با شوک عرضه مواجه خواهد ساخت.

نکات برجسته

اهمیت استراتژیک کلتان: وابستگی صنایع پیشرفته (تکنولوژی، دفاع، هوافضا) به تانتالیوم و نیوبیوم، کنترل منابع کلتان را به یک اولویت امنیت ملی برای قدرت‌های بزرگ تبدیل کرده است.

تمرکز بالای عرضه: با سهم ۴۰ درصدیDRC، هرگونه تحول سیاسی یا امنیتی در این کشور تأثیر مستقیم و سریعی بر قیمت و دسترسی جهانی به این ماده معدنی دارد.

مدل جدید مداخله: استفاده از سرمایه‌گذاری خصوصی به رهبری چهره‌های سیاسی به عنوان اهرمی برای دستیابی به صلح و ثبات، یک رویکرد نوآورانه اما پرریسک است.

تغییر بالقوه در زنجیره تأمین: ایجاد یک مسیر صادراتی قانونی از طریق رواندا و تأسیس کارخانه ذوب در منطقه، پتانسیل آن را دارد که نقشه جهانی فرآوری و تجارت تانتالیوم را تغییر دهد و بخشی از ارزش افزوده را به آفریقا منتقل کند.

ملاحظات کلیدی برای فعالان بازار

رصد دقیق مذاکرات صلح: نتیجه توافق صلح واشنگتن، مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده برای آینده این پروژه و جهت‌گیری کوتاه‌مدت بازار است.

توجه به استانداردهایESG: موفقیت این کنسرسیوم در پیاده‌سازی مکانیزم‌های شفاف و ضد-درگیری (Conflict-Free) معیاری برای سرمایه‌گذاری‌های آتی در مناطق پرریسک خواهد بود.

آمادگی برای نوسانات شدید: بازار باید برای نوسانات قیمتی قابل توجه در واکنش به اخبار مربوط به پیشرفت یا شکست این توافق آماده باشد.

تحلیل واکنش چین: اقدامات متقابل چین، چه در قالب پیشنهادهای رقیب به DRC یا از طریق ابزارهای دیگر، می‌تواند لایه جدیدی از پیچیدگی به این معادله اضافه کند.