اتحادیه اروپا ۱۳ پروژه مواد معدنی حیاتی خارج از بلوک را برای تقویت عرضه به فهرست خود افزود

کمیسیون اروپا ۱۳ پروژه استراتژیک واقع در خارج از اتحادیه را به فهرست ابتکارات اولویت‌دار خود تحت قانون مواد خام حیاتی (Critical Raw Materials Act - CRMA) اضافه کرده است. هدف این اقدام، تضمین تأمین بلندمدت مواد خام است.

فهرست پروژه‌های تازه اعلام‌شده که مناطق آفریقا، قاره آمریکا، اروپا و سرزمین‌های فرادریایی [قلمروهایی که بخشی از یک کشور هستند اما خارج از سرزمین اصلی مانندگویان فرانسه، کالدونیای جدید، جبل‌الطارق و برمودا] را در بر می‌گیرد، مکمل ۴۷ پروژه استراتژیک درون اتحادیه اروپا است که در ماه مارس اعلام شده بود و مجموع پروژه‌های تعیین‌شده را به ۶۰ مورد می‌رساند.

پروژه‌های تازه تعیین‌شده در کانادا، گرینلند، بریتانیا، نروژ، قزاقستان، صربستان، اوکراین، برزیل، زامبیا، ماداگاسکار، مالاوی، آفریقای جنوبی و کالدونیای جدید قرار دارند.

ده پروژه از این مجموعه بر مواد حیاتی باتری مانند لیتیوم، نیکل، کبالت، منگنز و گرافیت متمرکز هستند. دو پروژه نیز بر عناصر نادر خاکی تمرکز دارند، از جمله پروژه Zandkopsdrift متعلق به Frontier Rare Earths در آفریقای جنوبی و پروژه Songwe Hill متعلق به Mkango Resources در مالاوی.

کمیسیون اروپا اعلام کرد: در ترکیب با سه پروژه استراتژیک در اتحادیه اروپا که فرآوری عناصر نادر خاکی را پوشش می‌دهند، این پروژه‌های استراتژیک جدید می‌توانند امنیت تأمین عناصر نادر خاکی اتحادیه اروپا را افزایش دهند.

William Dawes، مدیرعاملMkango، از این تعیین استراتژیک استقبال کرد و اظهار داشت که پروژه Songwe Hill نقش کلیدی در متنوع‌سازی و تضمین زنجیره تأمین عناصر نادر خاکی برای اروپا و سایر بازارهای بین‌المللی ایفا خواهد کرد.

این پروژه دارای عمر معدنی ۱۸ ساله است و طی پنج سال نخست تولید کامل، سالانه حدود ۱,۹۵۳ تن اکسیدهای نئودیمیم/پراسئودیمیم و ۵۶ تن اکسیدهای دیسپروزیم/تربیم در قالب مخلوط کربنات عناصر نادر خاکی (MREC) تولید خواهد کرد.

کارخانه جداسازی Pulawy متعلق به Mkango در لهستان که MREC استخراجی از Songwe را فرآوری خواهد کرد نیز در ماه مارس توسط اتحادیه اروپا به عنوان پروژه استراتژیک تعیین شد.

در کنار هم، پروژه‌های Songwe و Pulawy یک زنجیره تأمین یکپارچه استخراج و فرآوری عناصر نادر خاکی را فراهم می‌کنند و هر دو اکنون از حمایت هماهنگ کشورهای عضو اتحادیه اروپا و مؤسسات مالی بهره‌مند می‌شوند.

Mkango همچنین در حال پیشبرد طرح ادغام زیرمجموعه خود Lancaster Exploration با Crown PropTech Acquisitions است؛ معامله‌ای که در صورت انجام، Lancaster  دارنده هر دو پروژه Songwe و Pulawy را به عنوان یک شرکت عناصر نادر خاکی با یکپارچگی عمودی در بورس Nasdaq  فهرست خواهد کرد.

علاوه بر این، اتحادیه اروپا پروژه گرافیت Amitsoq متعلق به GreenRoc Strategic Materials با نماد AIM در گرینلند را نیز به عنوان پروژه استراتژیک تعیین کرد. Stefan Bernstein، مدیرعامل این شرکت، عنوان کرد که این انتخاب، تأییدی بر اهمیت پروژه Amitsoq برای صنعت اروپا است.

او افزود Amitsoq :نخستین و تاکنون تنها پروژه معدنی در گرینلند است که به وضعیت پروژه استراتژیک دست یافته است. از کنفرانس مطبوعاتی امروز اتحادیه اروپا چنین برداشت می‌شود که Stéphane Séjourné، کمیسر اتحادیه اروپا (معاون اجرایی) در حوزه شکوفایی و راهبرد صنعتی، انتظار دارد امسال از پروژه Amitsoq بازدید کند.

در همین حال، کمیسیون اروپا برآورد می‌کند که ۱۳ پروژه استراتژیک بین‌المللی برای راه‌اندازی به مجموعاً ۵.۵ میلیارد یورو سرمایه‌گذاری نیاز خواهند داشت. همچنین تلاش‌هایی برای تعمیق همکاری با کشورهای میزبان، به ویژه در مواردی که مشارکت‌های راهبردی برای زنجیره ارزش مواد خام وجود دارد، صورت خواهد گرفت.

قانون مواد خام حیاتی (CRMA) که در ماه مه ۲۰۲۴ لازم‌الاجرا شد، چارچوبی را برای شناسایی، حمایت و تسریع پروژه‌های حیاتی برای خودمختاری راهبردی اتحادیه اروپا در حوزه مواد خام ایجاد می‌کند.

تحلیل و جمع بندی

۱. ابعاد استراتژیک و ژئوپلیتیک

- تنوع‌بخشی زنجیره تأمین: اتحادیه اروپا با افزودن ۱۳ پروژه استراتژیک خارج از بلوک به فهرست CRMA، گامی مهم در جهت کاهش وابستگی به تأمین‌کنندگان سنتی (به ویژه چین و روسیه) برداشته است. این اقدام، ریسک‌های ژئوپلیتیک و شوک‌های عرضه را کاهش می‌دهد.

- پراکندگی جغرافیایی: پروژه‌ها در چهار قاره و کشورهای دارای منابع غنی و متنوع قرار دارند؛ این پراکندگی ریسک تمرکز عرضه را به شدت کاهش می‌دهد.

- تمرکز بر مواد حیاتی باتری: ۱۰ پروژه از ۱۳ پروژه جدید به مواد کلیدی باتری (لیتیوم، نیکل، کبالت، منگنز و گرافیت) اختصاص یافته‌اند که برای صنایع خودروهای برقی و ذخیره‌سازی انرژی حیاتی هستند. این موضوع نشان‌دهنده اولویت راهبردی اروپا برای گذار انرژی و توسعه صنعت خودروهای برقی است.

۲. تحلیل کمّی و اقتصادی

- حجم سرمایه‌گذاری: مجموع سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای راه‌اندازی این ۱۳ پروژه، ۵.۵ میلیارد یورو برآورد شده است (میانگین حدود ۴۲۳ میلیون یورو به ازای هر پروژه). این رقم معادل تقریباً ۵.۹ میلیارد دلار آمریکا در نرخ ارز فعلی (۱ یورو = ۱.۰۷ دلار آمریکا) است.

- ظرفیت تولید عناصر نادر خاکی: پروژه Songwe Hill در مالاوی طی پنج سال نخست، سالانه ۱,۹۵۳ تن اکسید نئودیمیم/پراسئودیمیم و ۵۶ تن اکسید دیسپروزیم/تربیم تولید خواهد کرد. این اعداد معادل حدود ۴ درصد تقاضای سالانه اروپا برای نئودیمیم و پراسئودیمیم و حدود ۲ درصد برای دیسپروزیم و تربیم هستند.

- افزایش ظرفیت گرافیت: پروژه Amitsoq در گرینلند به عنوان نخستین پروژه استراتژیک گرافیت در این کشور، می‌تواند سهم اروپا از تولید گرافیت طبیعی با خلوص بالا را تا سال ۲۰۲۸ تا ۳ درصد افزایش دهد (با فرض ظرفیت سالانه ۵۰,۰۰۰ تن و تقاضای فعلی اروپا حدود ۱.۵ میلیون تن).

۳. تأثیر بر بازار جهانی و قیمت‌ها

- کاهش ریسک عرضه: با تنوع‌بخشی جغرافیایی، احتمال شوک قیمتی ناشی از اختلالات عرضه در چین یا سایر کشورهای غالب کاهش می‌یابد.

- اثر بر قیمت عناصر نادر خاکی: در سال ۲۰۲۵، قیمت اکسید نئودیمیم/پراسئودیمیم در بازار جهانی حدود ۶۵,۰۰۰ دلار به ازای هر تن و دیسپروزیم حدود ۳۵۰,۰۰۰ دلار به ازای هر تن بوده است. افزایش عرضه از پروژه‌های جدید می‌تواند فشار نزولی ملایمی بر قیمت‌ها وارد کند، اما به دلیل رشد تقاضای خودروهای برقی، انتظار کاهش شدید قیمت وجود ندارد.

- سرمایه‌گذاری در فرآوری و زنجیره ارزش: پروژه‌های یکپارچه مانند Songwe-Pulawy (استخراج تا فرآوری نهایی) به اروپا امکان می‌دهد ارزش افزوده بیشتری در داخل بلوک ایجاد کند و وابستگی به فرآوری خارج از اتحادیه (به ویژه چین) را کاهش دهد.

۴. چالش‌ها و ریسک‌ها

- ریسک‌های اجرایی: اجرای پروژه‌ها در کشورهای آفریقایی و برخی مناطق با چالش‌هایی مانند ثبات سیاسی، زیرساخت‌های ناکافی و ریسک‌های محیط‌زیستی مواجه است.

- رقابت با چین: چین همچنان با سهم بیش از ۶۰ درصدی در تولید و فرآوری عناصر نادر خاکی و گرافیت، بازیگر مسلط بازار است. پروژه‌های اروپایی برای رقابت نیازمند حمایت مالی، فناوری و تضمین خرید بلندمدت هستند.

- تأمین مالی و حمایت دولتی: موفقیت پروژه‌ها به تخصیص مؤثر منابع مالی و حمایت هماهنگ کشورهای عضو و نهادهای مالی اتحادیه اروپا وابسته است.

جمع‌بندی

- اتحادیه اروپا با افزودن پروژه‌های استراتژیک خارج از بلوک، گام مهمی در جهت تنوع‌بخشی و امنیت زنجیره تأمین مواد حیاتی برداشته است.

- تمرکز ویژه بر مواد حیاتی باتری و عناصر نادر خاکی، نشانه‌ای از راهبرد کلان اروپا برای گذار انرژی و توسعه صنایع فناوری پیشرفته است.

- پروژه‌های یکپارچه استخراج تا فرآوری (مانندSongwe-Pulawy ) الگویی برای کاهش وابستگی به فرآوری خارج از اتحادیه و افزایش ارزش افزوده داخلی هستند.

نکات کلیدی

- پایش پیشرفت پروژه‌های استراتژیک: موفقیت یا تأخیر در راه‌اندازی این پروژه‌ها می‌تواند بر قیمت جهانی مواد حیاتی و سهام شرکت‌های فعال در این حوزه تأثیرگذار باشد.

- رصد سیاست‌های حمایتی اتحادیه اروپا: حمایت مالی و مقرراتی اتحادیه اروپا می‌تواند ریسک‌های اجرایی پروژه‌ها را کاهش دهد و جذابیت سرمایه‌گذاری را افزایش دهد.

- ارزیابی ریسک‌های ژئوپلیتیک و محیط‌زیستی: سرمایه‌گذاران باید به ریسک‌های خاص هر منطقه (ثبات سیاسی، زیرساخت، محیط‌زیست) توجه ویژه داشته باشند.

- پیش‌بینی روند قیمت‌ها: با توجه به رشد تقاضای جهانی برای مواد حیاتی باتری و عناصر نادر خاکی، انتظار می‌رود قیمت‌ها در سطح بالا باقی بمانند، اما ورود ظرفیت‌های جدید می‌تواند نوسانات بازار را کاهش دهد.

این تحولات، چشم‌انداز بازار کامودیتی‌های حیاتی را تا سال‌های آینده متحول خواهد کرد و اروپا را به بازیگری فعال‌تر و مستقل‌تر در زنجیره جهانی مواد خام تبدیل خواهد نمود.