مالی تصاحب معادن طلای متروکه توسط شرکت‌های خارجی را تکمیل کرد

دولت مالی اعلام کرد که تصاحب معادن طلای Yatela و Morila را که توسط مالکان قبلی خود متروکه شده بودند، به اتمام رسانده است، اما سؤالاتی در مورد چگونگی آزادسازی ارزش‌های بالقوه و بهره‌برداری نشده باقی است.

این تصاحب‌ها و عدم افشای چگونگی تأمین مالی عملیات، چالش‌های پیچیده‌ای را که مالی در تلاش برای بازپس‌گیری کنترل منابع طبیعی خود و بهره‌برداری از قیمت‌های بالای کامودیتی‌ها برای تقویت اقتصاد با آن روبروست، برجسته می‌کند؛ اقدامی که منعکس‌کننده حرکات مشابهی از سوی دیگر کشورهای غرب آفریقا از جمله بورکینافاسو و نیجر است.

رهبران نظامی مالی که پس از کودتاهای سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ قدرت را به دست گرفتند، سال گذشته نیت خود را برای ملی کردن این معادن اعلام کرده بودند.

از زمان به قدرت رسیدن، دولت نظامی از طریق افزایش مالیات‌ها، بازنگری در قراردادها، سرکوب‌های نظارتی و یک چرخش کلی از سرمایه‌گذاران غربی به سمت منافع روسیه، شرکت‌های معدنی خارجی را تحت فشار قرار داده است.

مالی سالانه حدود ۶۵ تن طلا تولید می‌کند که این کشور را به دومین تولیدکننده بزرگ آفریقا تبدیل کرده است. در همین حال، قیمت طلا در سال جاری عمدتاً به دلیل تعرفه‌های اعمال‌شده توسط رئیس‌جمهور آمریکا، و عدم قطعیت‌های ژئوپلیتیکی گسترده‌تر، همچنان قدرتمند باقی مانده است.

با این حال، موفقیت در بهره‌برداری از دارایی‌های طلای مالی در گذشته دشوار بوده است.

معدن Yatela در منطقه غربی Kayes مالی، در سال ۲۰۱۶ پس از آنکه شرکت اکتشافی Sadiola Exploration Company، یک سرمایه‌گذاری مشترک بین شرکت AngloGold Ashanti از آفریقای جنوبی و شرکت IAMGOLD از کانادا، تشخیص داد که قیمت‌های پایین، عملیات را با وجود ذخایر بهره‌برداری نشده، غیراقتصادی می‌کند، متروکه شد.

معدن Morila در منطقه جنوبی Sikaso نیز به طور مشابه در سال ۲۰۲۲ توسط شرکت استرالیایی Firefinch، که سهام غول‌های معدنی Barrick Mining و AngloGold Ashanti را خریداری کرده بود، متروکه شد و آنچه که بیانیه آخر هفته دولت آن را «تعهدات زیست‌محیطی و مالی قابل توجه» توصیف کرده، از خود به جای گذاشت.

در بیانیه دولت آمده است که این معادن توسط شرکت تازه‌تأسیس انجمن تحقیق و بهره‌برداری از منابع معدنی مالی (SEMOS) احیا خواهند شد، بدون آنکه مشخص شود چگونه اداره و تأمین مالی می‌شوند.

با این حال، در حالی که دولت تلاش می‌کند مجموعه معادن شرکت Barrick را بازگشایی کند، استخراج ارزش از معادن Yatela و Morila به وضوح کار آسانی نخواهد بود.

مجموعه طلای Loulo-Gounkoto متعلق به این شرکت کانادایی، در ماه جاری در پی تشدید یک مناقشه طولانی‌مدت بر سر مالیات و مالکیت، تحت کنترل دولت قرار گرفت.

تحلیل  و جمع بندی

این گزارش، هرچند کوتاه، نمایانگر تشدید یک ریسک سیستماتیک در بخش معدنکاری غرب آفریقا است: ملی‌گرایی منابع. برای یک تحلیلگر، تمرکز صرف بر تصاحب معادن متروکه Yatela و Morila گمراه‌کننده است؛ رویداد اصلی و تأثیرگذار بر بازار، کنترل دولتی بر مجموعه استراتژیک Loulo-Gounkoto متعلق به شرکت Barrick است.

۱. تحلیل کمی

اهمیت تولید مالی در بازار جهانی: مالی با تولید سالانه حدود ۶۵ تن (تقریباً ۲.۱ میلیون اونس) طلا، حدود ۱.۸ تا ۲ درصد از کل تولید جهانی طلا (که در سال‌های اخیر حدود ۳۵۰۰ تا ۳۶۰۰ تن بوده است) را به خود اختصاص می‌دهد. هرچند این سهم به تنهایی برای ایجاد شوک در بازار کافی نیست، اما در یک بازار فشرده، حذف یا ایجاد اختلال در عرضه ۲ میلیون اونس، فاکتور قابل توجهی است.

اثر اهرمی قیمت طلا: گزارش به درستی به متروکه شدن Yatela در سال ۲۰۱۶ به دلیل قیمت‌های پایین اشاره می‌کند. قیمت متوسط طلا در سال ۲۰۱۶ حدود ۱۲۵۰ دلار بر اونس بود. با قیمت فعلی طلا که در محدوده 33۰۰ تا 3350 دلار بر اونس نوسان می‌کند، محاسبات اقتصادی کاملاً دگرگون شده است. ذخایر حاشیه‌ای (Marginal reserves) که در گذشته غیراقتصادی بودند، اکنون دارای پتانسیل سودآوری بالایی هستند. این موضوع، انگیزه اصلی دولت نظامی مالی برای تصاحب این دارایی‌هاست.

ریسک متمرکز درLoulo-Gounkoto: مجموعه Loulo-Gounkoto یک دارایی Tier 1 در سبد Barrick Gold است. بر اساس گزارش‌های عملکرد فصلیBarrick، این مجموعه به تنهایی در سال ۲۰۲۴ بیش از ۵۴۰,۰۰۰ اونس طلا تولید کرده است. این میزان معادل بیش از ۲۵ درصد از کل تولید طلای مالی و حدود ۰.۵ درصد از کل عرضه جهانی است. قرار گرفتن این مجموعه تحت کنترل دولت، یک ریسک عرضه فوری و ملموس است. شرکت دولتی SEMOS فاقد تخصص فنی، زنجیره تأمین یکپارچه و سرمایه لازم برای حفظ سطح تولید و کنترل هزینه‌ها به خصوص در سطح یک اپراتور جهانی مانند Barrick است. AISC برای Barrick در این منطقه حدود ۱۲۰۰ دلار بر اونس است؛ پیش‌بینی می‌شود این هزینه تحت مدیریت دولتی به شدت افزایش یابد و منجر به کاهش تولید مؤثر شود.

چالش مالی و عملیاتیSEMOS: احیای معادن قدیمی مانند Morila و Yatela نیازمند سرمایه‌گذاری هنگفت اولیه (CAPEX) است. گزارش به «تعهدات زیست‌محیطی و مالی قابل توجه» اشاره دارد. این موارد شامل هزینه‌های اصلاح و پاکسازی  و مدیریت سدهای باطله است که می‌تواند صدها میلیون دلار هزینه در بر داشته باشد. با توجه به انزوای مالی دولت نظامی مالی از نهادهای مالی غربی، منبع تأمین مالی این پروژه‌ها (احتمالاً از طریق روسیه یا چین) با شرایط غیرشفاف و احتمالاً پرهزینه همراه خواهد بود که بازدهی نهایی را کاهش می‌دهد.

۲. تحلیل ژئوپلیتیک و ریسک سرمایه‌گذاری

الگوی منطقه‌ای: اقدامات مالی یک رویداد مجزا نیست، بلکه بخشی از یک الگوی نگران‌کننده در منطقهSahel است. دولت‌های نظامی در بورکینافاسو و نیجر نیز قراردادهای معدنی را بازنگری کرده، مالیات‌ها را افزایش داده و کنترل دولتی را بر منابع طبیعی تشدید کرده‌اند. این امر ریسک سیاسی را برای تمام شرکت‌های فعال در این کریدور معدنی افزایش می‌دهد.

محور روسیه: اشاره گزارش به «چرخش به سمت منافع روسیه» یک نکته کلیدی است. این چرخش صرفاً یک تغییر شریک تجاری نیست، بلکه یک تغییر پارادایم استراتژیک است. همکاری با نهادهای روسی (مانند شرکت‌های وابسته بهAfrica Corps ) می‌تواند به معنای دور زدن استانداردهای بین‌المللی شفافیت (مانند EITI Extractive Industries Transparency Initiative)، افزایش ریسک پولشویی و قرار گرفتن در معرض تحریم‌های ثانویه غرب باشد. برای خریداران نهایی طلا (پالایشگاه‌ها و بانک‌های مرکزی)، اثبات منشأ پاک طلا از این معادن تقریباً غیرممکن خواهد شد و این امر بازار فروش طلای مالی را محدود به بازیگران خاص می‌کند.

پیامد برای شرکت‌های معدنی بزرگ: اقدام علیهBarrick، یکی از بزرگترین و پرنفوذترین شرکت‌های معدنی جهان، یک سیگنال قدرتمند به سایر سرمایه‌گذاران است. این امر باعث می‌شود شرکت‌های غربی در سرمایه‌گذاری‌های جدید در مالی و کشورهای همسایه به شدت محتاط شوند و احتمالاً شاهد خروج سرمایه و توقف پروژه‌های اکتشافی خواهیم بود. این موضوع در بلندمدت به ظرفیت تولید طلای منطقه آسیب جدی وارد خواهد کرد.

جمع‌بندی

دولت نظامی مالی با تصاحب معادن طلا، به ویژه مجموعه عملیاتیLoulo-Gounkoto، یک قمار پرریسک را آغاز کرده است. در ظاهر، قیمت‌های بالای فعلی طلا این استراتژی را توجیه‌پذیر جلوه می‌دهد، اما واقعیت‌های عملیاتی، مالی و ژئوپلیتیکی، چالش‌های عظیمی را پیش روی این کشور قرار می‌دهد. این اقدام، بیش از آنکه یک فرصت اقتصادی باشد، یک بحران بالقوه برای صنعت معدن مالی و یک عامل بی‌ثباتی جدید در عرضه جهانی طلاست که بازار باید آن را با دقت زیر نظر داشته باشد.

نکات کلیدی

اهمیت رویداد اصلی: تمرکز تحلیلگران نباید بر معادن متروکه باشد، بلکه بر تصاحب Loulo-Gounkoto به عنوان یک دارایی درجه یک و در حال تولید است که ریسک عرضه فوری ایجاد می‌کند.

ریسک عملیاتی: شرکت دولتی SEMOS فاقد تخصص، تکنولوژی و سرمایه برای مدیریت کارآمد این دارایی‌هاست. انتظار می‌رود تولید کاهش یافته و هزینه‌ها افزایش یابد و در نتیجه، درآمد واقعی دولت از این معادن بسیار کمتر از پیش‌بینی‌های اولیه باشد.

ریسک ژئوپلیتیک: این اقدام، مالی را بیشتر در مدار نفوذ روسیه قرار می‌دهد و آن را از بازارهای سرمایه و کالای غربی منزوی می‌کند. این امر ریسک سرمایه‌گذاری در کل منطقه غرب آفریقا را افزایش داده است.

تأثیر بر قیمت طلا: هرچند اختلال در عرضه ۲ درصد از طلای جهان به تنهایی قیمت را متحول نمی‌کند، اما در کنار سایر تنش‌های ژئوپلیتیکی و عدم قطعیت‌های اقتصادی، این عامل می‌تواند به عنوان یک فاکتور حمایتی برای قیمت طلا عمل کرده و کف قیمتی بالاتری را برای آن تثبیت کند.