حرکت BHP به سوی حمل‌ونقل دریایی سبز در چهارچوب پروژه‌های جهانی حمل‌ونقل پاک

در کمتر از سه سال آینده، شرکت معدنی BHP که در بورس اوراق بهادار ژوهانسبورگ نیز فهرست شده است، حمل سنگ‌آهن از استرالیا به آسیا را به شیوه‌ای سبزتر انجام خواهد داد؛ این اقدام در راستای تشدید روند جهانی سبزسازی حمل‌ونقل صورت می‌گیرد.

شرکت BHP که دفتر مرکزی آن در شهر Melbourne قرار دارد و در سال ۱۸۸۵ با نام Broken Hill Proprietary تأسیس شده است، در راستای تحقق هدف اعلام‌شده خود مبنی بر «کمک به ساخت جهانی بهتر»، قراردادهایی را با شرکت COSCO Shipping Bulk که دفتر مرکزی آن در Shanghai قرار دارد، امضا کرده است. این قراردادها شامل اجاره اولیه دو فروند کشتی فله‌بر Newcastlemax با سوخت دوگانه آمونیاک سبز است که از سال ۲۰۲۸، سنگ‌آهن را از غرب استرالیا به شمال‌شرق آسیا حمل خواهند کرد.

نکته جالب توجه آن است که این ابتکار در زمینه آمونیاک سبز، هم‌زمان با پیشرفت پروژه ۵٫۸ میلیارد دلاری Hive Hydrogen Coega Green Ammonia در منطقه Nelson Mandela Bay در Eastern Cape آفریقای جنوبی در حال شکل‌گیری است؛ پروژه‌ای که هدف آن تبدیل شدن به پیشتاز تولید آمونیاک کم‌هزینه در جهان است.

در سطح جهانی، روند سبزسازی حمل‌ونقل ادامه دارد؛ حتی در ایالات متحده، جایی که تصویب نسخه سنا از لایحه موسوم به One Big Beautiful Bill منجر به تمدید اعتبار مالیاتی برای هیدروژن پاک شده است. این اقدام از سوی Fuel Cell and Hydrogen Energy Association آمریکا به عنوان «پیروزی قابل توجه برای این بخش» توصیف شده است.

هم‌زمان، شرکت Ballard کانادا اعلام کرد که قراردادی برای تأمین ۱٫۵ مگاوات موتور پیل سوختی هیدروژن سبز با شرکت ریلی Sierra Northern Railway در کالیفرنیا امضا کرده است.

همچنین، شرکت چندملیتی فرانسوی Alstom که روابط نزدیکی با آفریقای جنوبی دارد، مگافکتوری پیل سوختی هیدروژنی Delta را در شهر Aix-en-Provence افتتاح کرده است؛ اقدامی که آینده حمل‌ونقل بدون آلایندگی در اروپا را تسریع می‌بخشد.

در ماه گذشته، شرکت DHL Freight به همراه BMW دو کامیون را در قالب پروژه H2Haul که مبتنی بر هیدروژن سبز است، وارد عملیات واقعی کردند. این پروژه که با حمایت مالی Clean Hydrogen Partnership اتحادیه اروپا اجرا می‌شود، در حال آزمایش کامیون‌های پیل سوختی در شرایط واقعی است و هدف آن تجاری‌سازی این نوع کامیون‌ها در اروپا است.

در تاریخ ۱۸ ژوئن، شرکت Toyota Motor Europe و VDL Groep اعلام کردند که همکاری خود را برای ادغام سیستم پیل سوختی Toyota در کامیون‌های سنگین آغاز کرده‌اند. پس از کامیون نمایشی اولیه، چهار دستگاه دیگر نیز در مسیرهای لجستیکی در کشورهای بلژیک(Diest)، فرانسه(Lille)، آلمان(Cologne) و هلند (Rotterdam وWeesp) به کار گرفته شده‌اند.

حمل‌ونقل مواد معدنی

کشتی‌هایی که با آمونیاک سبز با انتشار گازهای گلخانه‌ای پایین یا نزدیک به صفر کار می‌کنند، قادرند میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای را در هر سفر تا ۹۵ درصد نسبت به کشتی‌های سوخت فسیلی کاهش دهند.

پیشرفت BHP و COSCO به سوی آینده‌ای بدون کربن در حمل‌ونقل دریایی، تقاضا برای سوخت‌های دریایی با انتشار پایین یا صفر گازهای گلخانه‌ای را تقویت خواهد کرد؛ امری که برای مقیاس‌پذیری تولید سوخت‌های جایگزین بسیار مهم است.

BHP به عنوان یکی از بزرگ‌ترین اجاره‌کنندگان کشتی‌های فله‌بر خشک در جهان، این اقدام را فرصتی برای ایجاد مسیر استفاده از آمونیاک به عنوان سوخت دریایی در صنعتی جهانی می‌داند که کاهش انتشار در آن دشوار است.

Emma Roberts، معاون زنجیره تأمین و حمل‌ونقل دریایی BHP، در بیانیه‌ای اعلام کرد: فرآیند مناقصه ما برای طراحی و اجاره کشتی‌های فله‌بر با سوخت دوگانه آمونیاک، مالکان کشتی، تأمین‌کنندگان سوخت، سازندگان موتور و نهادهای نظارتی از سراسر جهان را گرد هم آورده است.

این قراردادها گذار به کربن صفر را در چهارچوب «کریدور حمل‌ونقل سبز استرالیا–چین» تقویت می‌کند.

Ji Lin، معاونCOSCO Shipping، گفت: آمونیاک یکی از امیدبخش‌ترین سوخت‌های دریایی با پتانسیل بدون کربن است. این کشتی‌ها در خط مقدم پیشرفت‌های فناورانه و زیست‌محیطی قرار خواهند داشت.

وی افزود: در آینده، COSCO Shipping همکاری نزدیک خود با BHP را برای تسریع گذار به حمل‌ونقل دریایی بدون کربن، توسعه نوآوری و شکل‌دهی به زنجیره تأمین جهانی پایدار و مقاوم ادامه خواهد داد.

تأمین مالی ترکیبی در آفریقای جنوبی

Thulani Gcabashe، رئیس اجراییHive Hydrogen South Africa، در نشست Green Hydrogen Summit در کیپ‌تاون تأکید کرد که آفریقای جنوبی زیرساخت‌ها، منابع، توان مهندسی و ظرفیت صنعتی لازم برای تبدیل شدن به رهبر جهانی در تولید آمونیاک سبز را دارد.

شرکت‌های دولتیPublic Investment Corporation، Industrial Development Corporation و Development Bank of Southern Africa مجموعاً ۳۷ میلیون دلار به صندوق SA-H2 اختصاص داده‌اند.

این صندوق که توسط Climate Fund Managers و مؤسسه Invest International هلند مدیریت می‌شود، در ۱۲ ژوئن نخستین سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیون دلاری خود را برای پروژه Hive Hydrogen Coega Green Ammonia اعلام کرد. این پروژه نخستین کارخانه تولید آمونیاک سبز در مقیاس صنعتی در آفریقای جنوبی خواهد بود که سالانه یک میلیون تن آمونیاک سبز برای صادرات تولید خواهد کرد. این پروژه از انتشار سالانه ۲٫۶ میلیون تن معادل ₂CO جلوگیری کرده و بیش از ۲۰٬۰۰۰ شغل در مراحل ساخت و بهره‌برداری ایجاد خواهد کرد.

Gcabashe، رئیس سابق Standard Bank و مدیرعامل پیشینEskom، گفت: این پروژه نه تنها گذار عادلانه انرژی را تسریع می‌کند، بلکه اقتصاد Eastern Cape را از طریق اشتغال، سرمایه‌گذاری زیرساختی و توسعه مهارت‌ها احیا خواهد کرد.

Hive Hydrogen South Africa یک سرمایه‌گذاری مشترک بین Hive Energy UK و شرکت BuiltAfrica متعلق به Gcabashe است. پروژه Hive Coega در منطقه ویژه اقتصادی Coega بخشی کلیدی از نقشه راه هیدروژن سبز کشور محسوب می‌شود و از سوی خریداران اولیه بین‌المللی و ذی‌نفعان دولتی و خصوصی حمایت می‌شود.

این پروژه ۵٫۸ میلیارد دلاری در سواحل شرقی آفریقای جنوبی، از زیرساخت‌های موجود و انرژی تجدیدپذیر ارزان برای تولید آمونیاک سبز با کمترین هزینه جهانی استفاده خواهد کرد.Colin Loubser، مدیرعاملHive Energy Africa، اعلام کرد که این پروژه تا اواخر سال ۲۰۲۹ حدود یک میلیون تن آمونیاک سبز در سال صادر خواهد کرد.

وی افزود: ما معتقدیم پروژه ما کم‌هزینه‌ترین آمونیاک سبز جهان را تولید خواهد کرد.

این پروژه از انرژی بادی و خورشیدی فراوان منطقه بهره خواهد برد. همچنین، یک واحد آب‌شیرین‌کن در محل، که توسط بزرگ‌ترین تولیدکننده نمک آفریقای جنوبی Cerebos اداره می‌شود، بخشی از هزینه‌های سرمایه‌ای را جبران خواهد کرد.

هیدروژن سبز، آمونیاک سبز و پیل‌های سوختی هیدروژنی ارتباط نزدیکی با فلزات گروه پلاتین دارند که به طور گسترده در آفریقای جنوبی استخراج می‌شوند.

تحلیل و جمع بندی

1.تحلیل استراتژیک: جایگاه BHP در زنجیره ارزش حمل‌ونقل سبز

این اقدام BHP نه‌تنها در راستای کاهش ردپای کربنی خود است، بلکه به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین اجاره‌کنندگان کشتی‌های فله‌بر خشک، نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌دهی به بازار سوخت‌های دریایی آینده دارد.

 ۲. تحلیل بازار جهانی آمونیاک سبز

پروژه Hive در Coega با بهره‌گیری از انرژی تجدیدپذیر ارزان و زیرساخت‌های موجود، در مسیر تبدیل شدن به یکی از ارزان‌ترین تولیدکنندگان آمونیاک سبز جهان قرار دارد. این موضوع می‌تواند ساختار هزینه‌ای بازار آسیا و اروپا را در دهه آینده تغییر دهد.

 ۳. تحلیل هم‌افزایی با فلزات گروه پلاتین (PGMs)

- پیل‌های سوختی هیدروژنی (PEM) نیازمند کاتالیست‌های پلاتینی هستند.

- آفریقای جنوبی بیش از ۷۰ درصد ذخایر جهانی پلاتین را در اختیار دارد.

- افزایش تقاضا برای پیل‌های سوختی در حمل‌ونقل سنگین (Toyota، Alstom، DHL) می‌تواند تقاضای صنعتی برای پلاتین را در بلندمدت تقویت کند.

- این موضوع برای بازار کامودیتی‌ها، به‌ویژه سرمایه‌گذاران درPGMs، سیگنال ساختاری مهمی محسوب می‌شود.

 ۴. تحلیل ژئوپلیتیکی و زنجیره تأمین

- پروژه BHP–COSCO در چهارچوب «کریدور حمل‌ونقل سبز استرالیا–چین» تعریف شده است؛ این موضوع نشان‌دهنده هم‌گرایی منافع اقلیمی و ژئوپلیتیکی در آسیا است.

- آفریقای جنوبی با پروژه Hive و مشارکت‌های دولتی–خصوصی، در حال تثبیت جایگاه خود به‌عنوان صادرکننده استراتژیک آمونیاک سبز به اروپا و آسیاست.

- این تحولات می‌تواند در آینده به شکل‌گیری بازارهای منطقه‌ای سوخت‌های دریایی منجر شود، مشابه بازار LNG در دهه گذشته.

جمع‌بندی

گزارش حاضر نشان می‌دهد که صنعت معدن و حمل‌ونقل دریایی در حال ورود به مرحله‌ای جدید از تحول ساختاری است که در آن سوخت‌های بدون کربن مانند آمونیاک سبز نقش محوری دارند. پروژه‌های BHP و Hive Hydrogen نه‌تنها از منظر زیست‌محیطی، بلکه از منظر اقتصادی، ژئوپلیتیکی و فناورانه نیز اهمیت راهبردی دارند.

 نکات برجسته

- BHP با مشارکت COSCO، از سال ۲۰۲۸ حمل‌ونقل سنگ‌آهن را با کشتی‌های آمونیاک‌سوز آغاز خواهد کرد.

- پروژه Hive در آفریقای جنوبی با ظرفیت ۱ میلیون تن در سال، یکی از ارزان‌ترین تولیدکنندگان آمونیاک سبز جهان خواهد بود.

- این پروژه‌ها می‌توانند تقاضای بلندمدت برای فلزات گروه پلاتین را نیز تقویت کنند.

- شکل‌گیری بازارهای منطقه‌ای سوخت‌های دریایی بدون کربن در آسیا و اروپا محتمل است.

توصیه‌ها و راهکارهای کلیدی برای فعالان بازار

1. سرمایه‌گذاران در بازار کامودیتی‌ها باید به زنجیره ارزش هیدروژن–آمونیاک–پلاتین توجه ویژه داشته باشند.

2. شرکت‌های حمل‌ونقل و معدنی باید از هم‌اکنون برای انطباق با مقررات IMO 2030 و 2050 در زمینه کاهش انتشار آماده شوند.

3. تحلیل‌گران ژئوپلیتیک باید به نقش آفریقای جنوبی در تأمین آمونیاک سبز برای اروپا و آسیا توجه کنند؛ این موضوع می‌تواند توازن تجاری انرژی را تغییر دهد.

4. شرکت‌های فناورانه و سازندگان تجهیزات باید بر توسعه زیرساخت‌های ذخیره‌سازی، حمل و احتراق ایمن آمونیاک تمرکز کنند.

پی نوشت

مسیرهای حمل‌ونقل سبز (Green Shipping Corridors)

بر اساس داده‌های منتشرشده توسط Mission Innovation وIMO، مسیرهای حمل‌ونقل سبز به‌عنوان «کریدورهایی بین بنادر منتخب که در آن‌ها سوخت‌های بدون آلایندگی به‌صورت پایلوت یا تجاری استفاده می‌شوند» تعریف شده‌اند. این مسیرها با هدف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در حمل‌ونقل دریایی و تسریع تجاری‌سازی سوخت‌های جایگزین طراحی شده‌اند.

مسیرهای کلیدی در حال توسعه

مقایسه هزینه تولید آمونیاک خاکستری، آبی و سبز

بر اساس تحلیل‌های فنی–اقتصادی منتشرشده در سال ۲۰۲۴، هزینه تولید آمونیاک به‌شدت به نوع فناوری و قیمت انرژی بستگی دارد:

تحلیل حساسیت قیمت آمونیاک سبز به قیمت برق تجدیدپذیر

تحلیل‌های دانشگاه آکسفورد و Schneider Electric نشان می‌دهد که:

- اگر قیمت برق تجدیدپذیر به زیر ۳۵ دلار به ازای هر مگاوات‌ساعت برسد، آمونیاک سبز می‌تواند با آمونیاک آبی رقابت کند.

- در سناریوهای خوش‌بینانه (کاهش هزینه الکترولایزر و استفاده از منابع خورشیدی/بادی با ظرفیت بالا)، قیمت آمونیاک سبز می‌تواند تا سال ۲۰۴۰ تا زیر ۳۰۰ دلار در هر تن کاهش یابد

- استفاده از سیستم‌های هوشمند مدیریت انرژی و ذخیره‌سازی هیدروژن (buffering) می‌تواند هزینه‌های عملیاتی را به‌طور قابل توجهی کاهش دهد.