چین سهمیه‌های عناصر نادر خاکی ۲۰۲۵ را بدون اعلام عمومی صادر کرد

چین اولین سهمیه‌های استخراج و ذوب عناصر نادر خاکی سال ۲۰۲۵ خود را بدون بیانیه عمومی معمول صادر کرده است، که این نشانه‌ای دیگر از تشدید کنترل پکن بر این بخش حیاتی است.

سهمیه‌ها به دقت به عنوان یک شاخص (Barometer) برای عرضه جهانی عناصر نادر خاکی، گروهی متشکل از ۱۷ عنصر که در وسایل نقلیه الکتریکی، توربین‌های بادی، ربات‌ها و موشک‌ها استفاده می‌شوند، نظارت می‌شوند. چین بزرگترین تولیدکننده این مواد معدنی در جهان است و دولت معمولاً این سهمیه‌ها را دو بار در سال به شرکت‌های دولتی صادر می‌کند، اما امسال با تأخیر مواجه شده‌اند.

دولت اولین مجموعه سهمیه‌های سال را تنها ماه گذشته صادر کرده است، بدون بیانیه عمومی معمول، و به شرکت‌ها گفته شده است که ارقام را به دلایل امنیتی به اشتراک نگذارند. حجم سهمیه‌ها را اعلام نکردند.

چین به طور فزاینده‌ای نسبت به عناصر نادر خاکی و کنترل خود بر عرضه آن حساس است، کنترلی که در مذاکرات تجاری خود با ایالات متحده و اتحادیه اروپا مایل به اعمال آن بوده است.

پکن چندین عنصر و آهنرباهای مرتبط را در لیست محدودیت‌های صادراتی خود در تلافی افزایش تعرفه‌های ایالات متحده اضافه کرده است، که منجر به قطع عرضه و مجبور کردن برخی از خودروسازان خارج از چین به توقف جزئی تولید شده است.

در چهار سال گذشته، وزارت صنعت و فناوری اطلاعات چین اولین دسته از سهمیه‌ها را در سه ماهه اول سال در اطلاعیه‌ای در وب‌سایت خود صادر می‌کرد.

این وزارتخانه بلافاصله به درخواست ارسالی از طریق فکس برای اظهار نظر در مورد اینکه چرا اطلاعات به صورت عمومی منتشر نشده است، پاسخ نداد.

سال گذشته، چین دو دسته سهمیه استخراج  به میزان ۲۷۰,۰۰۰ تن متریک صادر کرد که رشد عرضه سالانه از ۲۱.۴ درصد در سال ۲۰۲۳ به ۵.۹ درصد کاهش یافت.

سهمیه ذوب و جداسازی در سال ۲۰۲۴ نیز در دو دسته و در مجموع ۲۵۴,۰۰۰ تن بود که ۴.۲ درصد نسبت به سال ۲۰۲۳ افزایش داشت.

پکن از سیستم سهمیه‌بندی، که اولین بار در سال ۲۰۰۶ معرفی شد، و همچنین از ادغام شرکتی برای مهار صنعت و دادن کنترل بر تولید به مقامات استفاده کرده است.

پکن دسترسی به سهمیه‌ها را محدود کرده است، به طوری که سال گذشته تنها دو گروه دولتی China Rare Earth Group  و China Northern Rare Earth Group High-Tech  واجد شرایط بودند که این تعداد از شش گروه قبلی کاهش یافته است.

سهمیه‌ها امسال تا حدی به دلیل پیشنهادی در ماه فوریه برای افزودن سنگ معدن وارداتی به سیستم سهمیه‌بندی به تأخیر افتاد، که این امر مخالفت شرکت‌هایی را که به واردات وابسته هستند و نگران از دست دادن دسترسی به خوراک بودند، برانگیخت.

تحلیل و جمع بندی

برای ارائه یک دیدگاه بصری و تحلیلی بهتر، جدولی از سهمیه‌های استخراج و ذوب و جداسازی عناصر نادر خاکی چین در سال‌های اخیر، بر اساس داده‌های موجود در گزارش، ارائه می‌شود:

*روال معمول: چین به طور سنتی سهمیه‌های سالانه عناصر نادر خاکی را در دو مرحله یا "دسته" (Batch) صادر می‌کند. یک دسته معمولاً در اوایل سال (سه ماهه اول) و دسته دوم در اواخر سال. اولین دسته" به بخش اول از سهمیه‌های سالانه ۲۰۲۵ اشاره دارد که چین به صورت محرمانه صادر کرده است، و انتظار می‌رود دسته دوم نیز در ادامه سال صادر شود.

کاهش چشمگیر نرخ رشد: مهم‌ترین نکته قابل مشاهده در این جدول، کاهش قابل توجه نرخ رشد سهمیه استخراج از ۲۱.۴ درصد در سال ۲۰۲۳ به ۵.۹ درصد در سال ۲۰۲۴ است. این کاهش نشان‌دهنده سیاست‌های سختگیرانه‌تر چین در کنترل تولید عناصر نادر خاکی است.

رشد سهمیه ذوب و جداسازی: سهمیه ذوب و جداسازی نیز در سال ۲۰۲۴ با رشد ۴.۲ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳ مواجه بوده است. این رشد کمتر از رشد سهمیه استخراج در سال‌های گذشته است و نشان‌دهنده تلاش چین برای مدیریت دقیق‌تر زنجیره تأمین از مرحله فرآوری است.

ابهام در داده‌های ۲۰۲۵: عدم انتشار عمومی ارقام سهمیه‌های ۲۰۲۵ و تأکید بر عدم اشتراک‌گذاری آنها، ابهام قابل توجهی در بازار ایجاد کرده و نشان‌دهنده تشدید کنترل و محرمانگی در این بخش است. این ابهام خود یک عامل ریسک برای بازار جهانی عناصر نادر خاکی محسوب می‌شود.

تحلیل کمّی

روندهای عرضه و رشد سهمیه

 در سال ۲۰۲۴، چین سهمیه استخراج ۲۷۰,۰۰۰ تن متریک و سهمیه ذوب و جداسازی ۲۵۴,۰۰۰ تن متریک را صادر کرد.

رشد سالانه سهمیه استخراج از ۲۱.۴ درصد در سال ۲۰۲۳ به ۵.۹ درصد در سال ۲۰۲۴ کاهش یافت. این کاهش چشمگیر نشان‌دهنده رویکرد کنترل‌شده‌تر چین در مدیریت تولید است.

 رشد سهمیه ذوب و جداسازی در سال ۲۰۲۴ نیز ۴.۲ درصد بود.

عدم انتشار عمومی حجم سهمیه‌های ۲۰۲۵، شفافیت بازار را کاهش داده و پیش‌بینی دقیق عرضه را دشوار می‌سازد. با توجه به روند کاهشی رشد در سال ۲۰۲۴ و سیاست‌های سختگیرانه، انتظار می‌رود رشد سهمیه‌های ۲۰۲۵ نیز محدود باشد یا حتی کاهشی شود.

تأثیر بر قیمت‌ها

عناصر نادر خاکی به دلیل کاربردشان در صنایع با فناوری سطح بالا مانند وسایل نقلیه الکتریکی، توربین‌های بادی و تجهیزات نظامی، تقاضای رو به رشدی دارند.

کاهش نرخ رشد عرضه از سوی بزرگترین تولیدکننده جهان (چین) در مواجهه با تقاضای فزاینده، می‌تواند منجر به افزایش قیمت‌ها در کوتاه‌مدت و میان‌مدت شود.

تجربه قبلی محدودیت‌های صادراتی چین در تلافی تعرفه‌های آمریکا، نشان داد که این اقدامات می‌تواند منجر به افزایش ناگهانی قیمت‌ها و اختلال در زنجیره تأمین جهانی شود. به عنوان مثال، در گذشته، قیمت برخی از عناصر نادر خاکی مانند دیسپروزیم (Dysprosium) و تربیوم (Terbium) در واکنش به محدودیت‌های صادراتی چین، افزایش قابل توجهی را تجربه کرده‌اند.

در حال حاضر، قیمت‌های عناصر نادر خاکی به دلیل ابهامات عرضه چین و تقاضای پایدار، در حال نوسان هستند. عدم انتشار ارقام دقیق سهمیه‌های ۲۰۲۵، یک عامل صعودی برای قیمت‌ها محسوب می‌شود، زیرا بازار با عدم اطمینان در مورد حجم عرضه مواجه است.

تحلیل کیفی و ژئوپلیتیک

ملی‌گرایی منابع در چین

گزارش به وضوح نشان می‌دهد که چین در حال تشدید سیاست‌های ملی‌گرایی منابع در بخش عناصر نادر خاکی است. این شامل محدود کردن دسترسی به سهمیه‌ها به تنها دو گروه دولتی (China Rare Earth Group وChina Northern Rare Earth Group High-Tech ) و عدم انتشار عمومی اطلاعات حیاتی است.

این سیاست‌ها با هدف تقویت کنترل دولت بر یک منبع استراتژیک و افزایش قدرت چانه‌زنی در مناقشات تجاری با کشورهایی مانند ایالات متحده و اتحادیه اروپا صورت می‌گیرد.

نمونه‌ها

تعرفه‌های آمریکا: چین در گذشته در واکنش به تعرفه‌های آمریکا، برخی از عناصر خاک نادر و آهنرباهای مرتبط را به لیست محدودیت‌های صادراتی خود اضافه کرده است. این اقدام منجر به قطع عرضه و تأثیر مستقیم بر خودروسازان خارج از چین شد.

قوانین شیلی  و استرالیا: در حالی که گزارش مستقیماً به این کشورها اشاره نمی‌کند، این کشورها نیز در حال بررسی یا اجرای سیاست‌هایی برای کنترل بیشتر بر منابع معدنی خود (مانند لیتیوم و مس) هستند که شامل افزایش مالیات، مشارکت دولتی و الزامات فرآوری داخلی می‌شود. این روند جهانی ملی‌گرایی منابع، بر بازار کامودیتی‌ها در سطح کلان تأثیر می‌گذارد.

 تأثیر بر ذی‌نفعان

تولیدکنندگان معدنی خارج از چین: این سیاست‌ها فرصت‌هایی را برای تولیدکنندگان عناصر نادر خاکی خارج از چین (مانند استرالیا و ایالات متحده) ایجاد می‌کند تا سهم بازار خود را افزایش دهند و سرمایه‌گذاری‌های جدید را جذب کنند.

سرمایه‌گذاران بورسی: سرمایه‌گذاران در شرکت‌های معدنی عناصر نادر خاکی خارج از چین ممکن است شاهد افزایش ارزش سهام باشند، در حالی که شرکت‌های وابسته به واردات از چین ممکن است با ریسک‌های بالاتری مواجه شوند.

 مصرف‌کنندگان صنعتی(مانند خودروسازان برقی یا انرژی تجدیدپذیر): این صنایع به شدت به عناصر نادر خاکی وابسته هستند و محدودیت‌های عرضه از سوی چین، زنجیره تأمین آنها را آسیب‌پذیر می‌کند. آنها مجبور به جستجوی منابع جایگزین، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های بازیافت یا تغییر طراحی محصولات خود خواهند بود.

عوامل کلان اقتصادی و ژئوپلیتیک

رقابت ژئوپلیتیک: کنترل چین بر عناصر نادر خاکی، به عنوان یک ابزار استراتژیک در رقابت ژئوپلیتیک با ایالات متحده و غرب عمل می‌کند. این امر می‌تواند منجر به تشدید تنش‌های تجاری و تلاش کشورها برای ایجاد زنجیره‌های تأمین مستقل شود:

 تقاضای جهانی: تقاضا برای عناصر نادر خاکی به دلیل رشد صنایع سبز  و دفاعی همچنان قوی است. سیاست‌های دولت‌ها برای کربن‌زدایی و سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، تقاضا را در میان‌مدت و بلندمدت افزایش خواهد داد.

نقش هند و سایر کشورها: در حالی که چین سلطه دارد، کشورهایی مانند هند نیز در حال افزایش سرمایه‌گذاری در اکتشاف و تولید عناصر نادر خاکی هستند تا وابستگی خود را کاهش دهند. این تلاش‌ها در بلندمدت می‌تواند به تنوع‌بخشی عرضه جهانی کمک کند، اما در کوتاه‌مدت تأثیر محدودی خواهد داشت.

 ریسک‌های سیاسی: هرگونه تشدید تنش‌های تجاری یا ژئوپلیتیکی بین چین و قدرت‌های غربی، می‌تواند منجر به اعمال محدودیت‌های صادراتی بیشتر از سوی چین شود که به سرعت بر قیمت‌ها و دسترسی جهانی تأثیر می‌گذارد.

تحلیل سناریو

سناریوی اول (خوش‌بینانه): کنترل محتاطانه و عرضه پایدار

پیامدها برای قیمت و عرضه: در این سناریو، چین به آرامی سهمیه‌های ۲۰۲۵ را افزایش می‌دهد، اما با نرخ رشد بسیار پایین (مثلاً 3-1 درصد). هدف چین حفظ کنترل بر بازار و جلوگیری از توسعه سریع منابع جایگزین در خارج از کشور است، نه ایجاد شوک قیمتی شدید. تأخیر در انتشار عمومی اطلاعات نیز صرفاً یک اقدام احتیاطی برای مدیریت انتظارات بازار است.

تأثیر بر بازار: قیمت‌ها با نوسانات کمتری مواجه خواهند شد و افزایش تدریجی را تجربه می‌کنند. صنایع مصرف‌کننده با چالش‌های کمتری در تأمین خوراک مواجه خواهند بود، اما همچنان به دنبال تنوع‌بخشی منابع خواهند بود. این سناریو به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا با اطمینان بیشتری در شرکت‌های استخراج و فرآوری عناصر نادر خاکی (به ویژه خارج از چین) سرمایه‌گذاری کنند.

سناریوی دوم (بدبینانه): تشدید محدودیت‌ها و جنگ تجاری عناصر نادر خاکی

تأثیر بر بازار: در این سناریو، چین سهمیه‌های ۲۰۲۵ را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد یا محدودیت‌های صادراتی جدیدی را اعمال می‌کند، به ویژه در پاسخ به اقدامات تجاری یا سیاسی کشورهای غربی. این اقدام می‌تواند منجر به شوک شدید عرضه و افزایش ناگهانی و چشمگیر قیمت عناصر نادر خاکی شود.

پیامدها: خودروسازان برقی و صنایع انرژی تجدیدپذیر با اختلالات جدی در تولید مواجه خواهند شد. سرمایه‌گذاران در شرکت‌های مصرف‌کننده عناصر نادر خاکی ممکن است شاهد کاهش ارزش سهام باشند، در حالی که قیمت سهام شرکت‌های معدنی خارج از چین به شدت افزایش می‌یابد. این سناریو می‌تواند منجر به یک "جنگ تجاری عناصر نادر خاکی" شود و تلاش‌ها برای ایجاد زنجیره‌های تأمین مستقل را تسریع بخشد.

سناریوی سوم (ادامه وضع موجود): ابهام و نوسان کنترل‌شده

تأثیر بر بازار: در این سناریو، چین به سیاست عدم شفافیت در مورد سهمیه‌ها ادامه می‌دهد و هرگونه افزایش عرضه را به صورت تدریجی و غیرعلنی انجام می‌دهد. بازار با ابهام دائمی در مورد حجم دقیق عرضه مواجه خواهد بود. قیمت‌ها نوسانات دوره‌ای را تجربه می‌کنند که ناشی از اخبار غیررسمی یا گمانه‌زنی‌ها در مورد سیاست‌های چین است.

ریسک‌ها و فرصت‌ها برای سرمایه‌گذاران

ریسک‌ها: ریسک عدم قطعیت بالا، نوسانات قیمتی غیرقابل پیش‌بینی، و آسیب‌پذیری زنجیره تأمین برای صنایع مصرف‌کننده.

فرصت‌ها: فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی که دارای منابع عناصر نادر خاکی خارج از چین هستند یا در فناوری‌های بازیافت و جایگزینی فعالیت می‌کنند. سرمایه‌گذاران می‌توانند از نوسانات قیمتی برای معاملات کوتاه‌مدت بهره ببرند، اما نیاز به تحلیل دقیق و لحظه‌ای بازار دارند.

تحلیل از دیدگاه ذی‌نفعان مختلف

دولت چین

هدف: حفظ کنترل استراتژیک بر یک منبع حیاتی، افزایش قدرت چانه‌زنی در روابط بین‌الملل، و تضمین امنیت ملی و توسعه صنعتی داخلی.

دیدگاه: اقدامات اخیر (عدم شفافیت، محدود کردن دسترسی به سهمیه‌ها) به عنوان ابزاری برای مدیریت عرضه جهانی و تقویت موقعیت ژئوپلیتیکی چین تلقی می‌شود. پیشنهاد افزودن سنگ معدن وارداتی به سهمیه‌ها نیز تلاشی برای کنترل کامل‌تر بر کل زنجیره ارزش است.

شرکت‌های دولتی عناصر نادر خاکی چین (China Rare Earth Group, China Northern Rare Earth Group High-Tech)

هدف: افزایش سهم بازار، تثبیت موقعیت انحصاری، و اجرای سیاست‌های دولت.

دیدگاه: این شرکت‌ها از سیاست‌های ادغام و محدود کردن دسترسی به سهمیه‌ها سود می‌برند، زیرا این امر رقابت داخلی را کاهش داده و موقعیت آنها را تقویت می‌کند. آنها نقش کلیدی در اجرای کنترل دولت بر تولید و عرضه دارند.

شرکت‌های بین‌المللی مصرف‌کننده عناصر نادر خاکی (مانند خودروسازان برقی، تولیدکنندگان توربین بادی)

هدف: تأمین پایدار و مقرون‌به‌صرفه عناصر نادر خاکی برای تولید محصولات خود.

دیدگاه: این شرکت‌ها به شدت نگران ابهامات و محدودیت‌های عرضه از سوی چین هستند. آنها به دنبال تنوع‌بخشی منابع، سرمایه‌گذاری در پروژه‌های معدنی خارج از چین، و توسعه فناوری‌های جایگزین یا بازیافت هستند تا وابستگی خود را کاهش دهند.

سرمایه‌گذاران جهانی در بازار کامودیتی‌ها

هدف: کسب بازده از نوسانات قیمت و فرصت‌های سرمایه‌گذاری.

 دیدگاه: عدم شفافیت چین ریسک را افزایش می‌دهد، اما در عین حال فرصت‌هایی برای معاملات کوتاه‌مدت و سرمایه‌گذاری در شرکت‌های معدنی عناصر نادر خاکی خارج از چین ایجاد می‌کند. آنها به دقت سیاست‌های چین و تلاش‌های سایر کشورها برای توسعه منابع جایگزین را رصد می‌کنند.

کشورهای واردکننده عناصر نادر خاکی (مانند ایالات متحده، اتحادیه اروپا، ژاپن)

هدف: کاهش وابستگی به چین، تضمین امنیت زنجیره تأمین، و حمایت از صنایع داخلی.

 دیدگاه: این کشورها سیاست‌های چین را به عنوان یک تهدید برای امنیت اقتصادی خود می‌بینند و به دنبال سرمایه‌گذاری در اکتشاف و تولید داخلی، ایجاد ذخایر استراتژیک و همکاری با کشورهای دارای منابع جایگزین هستند.

جمع‌بندی

گزارش اخیر در مورد سهمیه‌های عناصر نادر خاکی چین، تأییدکننده روند فزاینده کنترل پکن بر این منابع استراتژیک است. عدم انتشار عمومی ارقام ۲۰۲۵ و محرمانه نگه داشتن آن‌ها، نشان‌دهنده تشدید سیاست‌های ملی‌گرایی منابع و استفاده از عناصر نادر خاکی به عنوان یک اهرم ژئوپلیتیکی است. این امر به طور مستقیم بر عرضه جهانی، قیمت‌گذاری و ثبات زنجیره تأمین برای صنایع حیاتی مانند وسایل نقلیه الکتریکی و انرژی‌های تجدیدپذیر تأثیر می‌گذارد.

توصیه‌های عملی برای سرمایه‌گذاران و مصرف‌کنندگان صنعتی

برای سرمایه‌گذاران

تنوع‌بخشی سبد سرمایه‌گذاری: به جای تمرکز صرف بر شرکت‌های چینی، به دنبال فرصت‌های سرمایه‌گذاری در شرکت‌های معدنی عناصر نادر خاکی در خارج از چین (مانند استرالیا، ایالات متحده، کانادا) باشید که به دنبال توسعه منابع جایگزین هستند.

تمرکز بر فناوری‌های جایگزین و بازیافت: سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی که در زمینه بازیافت عناصر نادر خاکی از محصولات الکترونیکی یا توسعه مواد جایگزین فعالیت می‌کنند، می‌تواند یک استراتژی بلندمدت و مقاوم در برابر ریسک باشد.

 رصد دقیق تحولات ژئوپلیتیک: اخبار مربوط به روابط تجاری چین با ایالات متحده و اتحادیه اروپا، و همچنین سیاست‌های داخلی چین در مورد منابع، باید به دقت دنبال شود، زیرا این عوامل می‌توانند به سرعت بر قیمت‌ها و دسترسی تأثیر بگذارند.

معاملات کوتاه‌مدت با احتیاط: با توجه به نوسانات احتمالی ناشی از عدم شفافیت عرضه، فرصت‌هایی برای معاملات کوتاه‌مدت وجود دارد، اما این امر مستلزم تحلیل فنی قوی و مدیریت ریسک دقیق است.

برای مصرف‌کنندگان صنعتی (مانند خودروسازان، صنایع انرژی)

تنوع‌بخشی منابع تأمین: به طور فعال به دنبال تأمین‌کنندگان  عناصر نادر خاکی از کشورهای غیر از چین باشید. این ممکن است شامل سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت‌های معدنی جدید یا قراردادهای بلندمدت باشد.

 سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه (R&D) برای جایگزینی: به دنبال توسعه فناوری‌هایی باشید که نیاز به عناصر نادر خاکی را کاهش می‌دهند یا امکان استفاده از مواد جایگزین را فراهم می‌کنند.

ایجاد ذخایر استراتژیک: در صورت امکان، ایجاد ذخایر کوچک از عناصر نادر خاکی حیاتی می‌تواند به عنوان یک بافر (Buffer) در برابر شوک‌های ناگهانی عرضه عمل کند.

بازیافت و اقتصاد چرخشی(Circular Economy): سرمایه‌گذاری در فرآیندهای بازیافت عناصر نادر خاکی از محصولات فرسوده، می‌تواند منبع داخلی و پایدارتری را فراهم کند و وابستگی به عرضه اولیه (Primary Supply) را کاهش دهد.

در نهایت، بازار عناصر نادر خاکی در حال ورود به فاز جدیدی از عدم قطعیت و کنترل دولتی است. تحلیلگران و فعالان بازار باید به دقت این تحولات را رصد کرده و استراتژی‌های خود را بر اساس این واقعیت‌های جدید تنظیم کنند.

نکات کلیدی برای یک مدیر سرمایه‌گذاری

تشدید کنترل چین و ابهام در عرضه: صدور سهمیه‌های عناصر نادر خاکی ۲۰۲۵ چین به صورت محرمانه، نشان‌دهنده تشدید کنترل پکن بر این بازار حیاتی است. این ابهام در حجم سهمیه‌ها، ریسک عدم قطعیت عرضه جهانی را افزایش می‌دهد و می‌تواند منجر به نوسانات قیمتی شود.

ملی‌گرایی منابع و تأثیر بر زنجیره تأمین: سیاست‌های چین در محدود کردن صادرات و متمرکز کردن تولید در دو شرکت دولتی بزرگ، نمونه بارز ملی‌گرایی منابع است. این امر آسیب‌پذیری (Vulnerability) خودروسازان الکتریکی و صنایع انرژی تجدیدپذیر خارج از چین را افزایش داده و نیاز به تنوع‌بخشی (Diversification) در منابع را برجسته می‌کند.

تأخیر در سهمیه‌ها و چالش‌های واردات: تأخیر در صدور سهمیه‌ها و پیشنهاد بحث‌برانگیز افزودن سنگ معدن وارداتی به سیستم سهمیه‌بندی، نشان‌دهنده چالش‌های داخلی چین در مدیریت این صنعت و نگرانی شرکت‌های وابسته به واردات خوراک است. این موضوع می‌تواند بر ثبات عرضه جهانی تأثیر بگذارد.