امضای توافق‌نامه Kobold برای تقویت تأمین مواد معدنی ایالات متحده

جمهوری دموکراتیک کنگو یک توافقنامه اولیه اکتشاف مواد معدنی با شرکت آمریکایی KoBold Metals منعقد کرده است که موجب تعمیق مشارکت آمریکا در بخش مواد معدنی حیاتی این کشور می‌شود.

این قرارداد در را به روی سرمایه‌گذاری آمریکا در کشوری که یکی از تأمین‌کنندگان اصلی جهانی کبالت و مس است، باز می‌کند. این کشور آفریقایی همچنین دارای ذخایر قابل توجهی از لیتیوم، قلع و تنگستن است.

بر اساس بیانیه ریاست جمهوری، شرکت KoBold که توسط سرمایه‌گذارانی از جمله بیل گیتس و جف بزوس حمایت می‌شود، «در اصل» موافقت کرده است تا برای مجوزهای اکتشاف درخواست دهد و داده‌های زمین‌شناسی کنگو را دیجیتالی کند.

این قرارداد که در کینشاسا با حضور رئیس‌جمهور Félix Tshisekedi امضا شد، نشان‌دهنده یک حرکت استراتژیک از سوی ایالات متحده برای دستیابی به مواد معدنی حیاتی مانند کبالت، مس و لیتیوم است. این اقدام با ابتکار عمل گسترده‌تر آمریکا در کنگو با هدف کاهش سلطه چین بر زنجیره تأمین مواد معدنی همسو است.

شرکت KoBold قصد دارد ابزارهای اکتشافی خود را که با هوش مصنوعی کار می‌کنند، به کار گیرد و یک پروژه لیتیوم را در شهر معدنی Manono  در استان جنوب شرقی Tanganyika  آغاز کند. این شرکت اعلام کرده است که بودجه رقومی کردن داده های زمین‌شناسی را تأمین، کارکنان محلی را استخدام و از سرمایه‌گذاری‌های زیربنایی در جوامع میزبان حمایت خواهد کرد.

این توافقنامه اکتشافی، پیشرفت‌های قبلی شرکت KoBold را تکمیل می‌کند، از جمله یک چهارچوب یک میلیارد دلاری برای تملک بخشی از کانسار لیتیوم مانونو از شرکت استرالیایی AVZ Minerals اقدامی که توسط دولت ایالات متحده حمایت می‌شود. با این حال، نتیجه نهایی به حل‌وفصل اختلافات حقوقی جاری و تضمین مجوزهای لازم بستگی دارد.

تحلیل و جمع بندی

دو جدول کلیدی برای درک بهتر موقعیت استراتژیک جمهوری دموکراتیک کنگو (DRC) و اهمیت قرارداد KoBold ارائه می‌شود.

آمار تولید جهانی کبالت (داده‌های نهایی ۲۰۲۴ و پیش‌بینی ۲۰۲۵)

این جدول به وضوح نشان می‌دهد که جمهوری دموکراتیک کنگو با در اختیار داشتن بیش از ۸۰ درصد تولید جهانی کبالت، یک بازیگر بی‌رقیب در این بازار است. هرگونه تغییر در سیاست‌های معدنی، بی‌ثباتی سیاسی یا انعقاد قراردادهای بزرگ در این کشور، تأثیر مستقیم و شدیدی بر عرضه جهانی و قیمت کبالت خواهد داشت. قرارداد KoBold Metals دقیقاً در قلب این ژئوپلیتیک منابع قرار گرفته و تلاشی استراتژیک از سوی آمریکا برای نفوذ در این بازار انحصاری و کاهش وابستگی به زنجیره‌های تأمین تحت کنترل چین است.

خلاصه وضعیت قرارداد KoBold Metals و پروژه لیتیوم مانونو

این جدول نشان می‌دهد که قرارداد KoBold تنها یک معامله تجاری ساده نیست، بلکه یک میدان رقابت چندوجهی ژئوپلیتیک و حقوقی است. موفقیت KoBold به توانایی این شرکت و دولت آمریکا برای حل مناقشه پیچیده میان AVZ Minerals، دولت DRC و شرکت چینی Zijin Mining بستگی دارد. این وضعیت، ریسک سرمایه‌گذاری را به شدت افزایش می‌دهد اما همزمان، پاداش استراتژیک آن نیز بسیار بالاست.

تحلیل کمّی

عرضه و تقاضای کبالت: DRC حدود ۸۰ تا ۸۴ درصد از کبالت جهان را تولید می‌کند. با وجود رشد تولید از سوی شرکت‌هایی مانند CMOC چین در سال ۲۰۲۴، بازار جهانی کبالت در سال ۲۰۲۵ همچنان با مازاد عرضه مواجه است، هرچند این مازاد نسبت به سال ۲۰۲۴ کمتر خواهد بود. بر اساس پیش‌بینی S&P Global، مازاد عرضه جهانی کبالت از ۵۳,۰۰۰ تن در سال ۲۰۲۴ به ۲۸,۰۰۰ تن در سال ۲۰۲۵ کاهش خواهد یافت. قیمت کبالت در اوایل ۲۰۲۵ به دلیل تعلیق موقت صادرات توسط DRC افزایش یافت اما همچنان تحت فشار مازاد عرضه قرار دارد. قیمت‌ها در جولای ۲۰۲۵ حدود ۳۴,۰۰۰ دلار بر تن پیش‌بینی می‌شود. قرارداد KoBold در کوتاه‌مدت تأثیری بر عرضه نخواهد داشت اما در بلندمدت، موفقیت اکتشافات آن می‌تواند به تنوع‌بخشی منابع غربی کمک کند.

بازار لیتیوم: بازار لیتیوم پس از یک دوره افت شدید قیمت به دلیل مازاد عرضه، در حال رسیدن به نقطه تعادل است. قیمت کربنات لیتیوم در اواسط سال ۲۰۲۵ در حدود ۶۰,۰۰۰ یوان (تقریباً ۸,۳۰۰ دلار) بر تن تثبیت شده است. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که با افزایش تقاضا برای خودروهای برقی، بازار ممکن است از سال ۲۰۲۶ با کسری عرضه مواجه شود. پروژه مانونو، در صورت بهره‌برداری، می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین منابع لیتیوم جهان باشد و تأثیر قابل توجهی بر توازن بلندمدت بازار خواهد داشت.

بازار مس: قیمت مس در سال ۲۰۲۵ به دلیل تقاضای بالا از سوی بخش‌های انتقال انرژی، هوش مصنوعی و خودروهای برقی، و همچنین محدودیت‌های عرضه، در سطوح بالایی باقی مانده است. پیش‌بینی می‌شود قیمت مس در این سال بین ۸,۸۰۰ تا ۹,۵۰۰ دلار بر تن نوسان کند. هرچند گزارش به طور خاص بر مس متمرکز نیست، اما اکتشافات KoBold در DRC می‌تواند ذخایر جدیدی از این فلز استراتژیک را نیز شناسایی کند که برای زنجیره تأمین آمریکا حیاتی است.

تحلیل کیفی و ژئوپلیتیک

این قرارداد بخشی از یک استراتژی کلان‌تر ایالات متحده برای مقابله با سلطه چین بر زنجیره تأمین مواد معدنی حیاتی است. چین نه تنها در استخراج، بلکه در فرآوری و پالایش این مواد نیز تسلط دارد و حدود ۷۳ درصد کبالت، ۵۹ درصد لیتیوم و ۶۸ درصد نیکل جهان را فرآوری می‌کند. وابستگی آمریکا به چین برای تأمین این مواد یک ریسک امنیت ملی محسوب می‌شود.

اقدامات آمریکا شامل ابتکاراتی مانند "کریدور لوبیتو" (Lobito Corridor) برای اتصال معادن DRC و زامبیا به بنادر آنگولا و کاهش هزینه‌های لجستیک است.

با این حال، ریسک سیاسی و حقوقی در DRC همچنان بسیار بالاست. این کشور سابقه طولانی در بی‌ثباتی سیاسی، فساد و تغییر ناگهانی قوانین معدنی دارد. پرونده اختلاف با AVZ Minerals که در آن دولت DRC مجوز شرکت استرالیایی را لغو و به یک شرکت چینی واگذار کرد، نمونه بارزی از این ریسک‌هاست. موفقیت KoBold مستلزم حمایت سیاسی پایدار از سوی دولت آمریکا برای مدیریت این محیط پرخطر است.

ملی‌گرایی منابع

سیاست DRC در این قرارداد، نمونه‌ای هوشمندانه از ملی‌گرایی منابع است. به جای تقابل مستقیم، دولت تشیسکدی از رقابت آمریکا و چین برای جذب سرمایه‌گذاری با شرایط بهتر (مانند رقومی‌سازی آرشیو زمین‌شناسی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت) استفاده می‌کند. این رویکرد، برخلاف مدل‌های کلاسیک ملی‌سازی، به دنبال ایجاد وابستگی متقابل و شراکت استراتژیک است. این سیاست می‌تواند الگویی برای سایر کشورهای آفریقایی غنی از منابع باشد تا از رقابت قدرت‌های بزرگ به نفع توسعه ملی خود بهره‌برداری کنند. با این حال، این استراتژی ریسک‌هایی نیز دارد، از جمله تشدید تنش‌های داخلی و افزایش احتمال مداخله خارجی.

تحلیل سناریو

سناریوی خوش‌بینانه (موفقیت کامل): KoBold با حمایت دولت آمریکا، موفق به حل مناقشه حقوقی پروژه مانونو شده و غرامت منصفانه‌ای به AVZ پرداخت می‌کند. اکتشافات مبتنی بر هوش مصنوعی به کشف ذخایر جدید و غنی منجر می‌شود. پیامد: این سناریو به ایجاد یک زنجیره تأمین مواد معدنی حیاتی امن برای غرب منجر می‌شود، از انحصار چین می‌کاهد و قیمت‌های بلندمدت لیتیوم و کبالت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این موفقیت می‌تواند سرمایه‌گذاری‌های غربی بیشتری را به DRC جذب کند.

سناریوی بدبینانه (شکست و تشدید تنش): اختلافات حقوقی بر سر پروژه مانونو پیچیده‌تر شده و به بن‌بست می‌رسد. بی‌ثباتی سیاسی در DRC افزایش یافته و دولت قرارداد را لغو می‌کند. تأثیر بر بازار: این سناریو موجب تقویت جایگاه چین در DRC شده و وابستگی غرب به زنجیره‌های تأمین چینی را تشدید می‌کند. عدم قطعیت در عرضه از یکی از بزرگ‌ترین ذخایر لیتیوم جهان، باعث افزایش نوسانات و قیمت‌ها در بازار لیتیوم خواهد شد و ریسک سرمایه‌گذاری در آفریقا را به شدت بالا می‌برد.

سناریوی ادامه وضع موجود (پیشرفت تدریجی با موانع): قرارداد به کندی پیش می‌رود، اما اکتشافات اولیه در مناطق بدون مناقشه آغاز می‌شود. مذاکرات برای حل اختلاف مانونو سال‌ها به طول می‌انجامد. ریسک‌ها و فرصت‌ها: برای سرمایه‌گذاران، این سناریو ریسک بالایی دارد اما فرصت‌های سفته‌بازی را نیز فراهم می‌کند. شرکت‌های کوچک‌تر و انعطاف‌پذیر ممکن است بتوانند در پروژه‌های جانبی وارد شوند. ریسک اصلی، فرسایشی شدن سرمایه در یک فرآیند طولانی و نامشخص حقوقی و سیاسی است.

تحلیل از دیدگاه ذی‌نفعان

دولتDRC: این قرارداد یک پیروزی دیپلماتیک است. DRC خود را به عنوان یک شریک استراتژیک برای غرب مطرح کرده و بدون از دست دادن روابط با چین، از مزایای هر دو طرف بهره‌مند می‌شود.

صنایع مصرف‌کننده (خودروسازان برقی، صنایع دفاعی): این توافق یک گام مثبت برای تنوع‌بخشی و امنیت زنجیره تأمین بلندمدت است. با این حال، تا زمان به ثمر نشستن پروژه، آنها همچنان با ریسک‌های مرتبط با تسلط چین و نوسانات قیمت مواجه خواهند بود.

سرمایه‌گذاران بورسی: سهام شرکت‌های درگیر (مانندAVZ) به شدت به اخبار مربوط به این مناقشه واکنش نشان خواهد داد. سرمایه‌گذاری در KoBold (که خصوصی است) یا شرکت‌های مشابه، یک سرمایه‌گذاری پرریسک با پتانسیل بازدهی بالاست که نیازمند درک عمیق از ریسک‌های ژئوپلیتیک است.

چین: این قرارداد یک چالش مستقیم برای سلطه چین است. پکن احتمالاً از طریق اهرم‌های اقتصادی و سیاسی خود در DRC برای حفظ منافع شرکت‌های چینی (مانندZijin) و مقابله با نفوذ آمریکا تلاش خواهد کرد.

نکات کلیدی

ژئوپلیتیک بر اصول بازار غلبه کرده است: این قرارداد بیش از آنکه یک توافق اقتصادی باشد، یک حرکت استراتژیک در جنگ سرد فناوری و منابع میان آمریکا و چین است. سرمایه‌گذاران باید ریسک‌های ژئوپلیتیک را به عنوان متغیر اصلی در تحلیل خود لحاظ کنند، زیرا نتیجه نهایی این قرارداد بیشتر به مذاکرات سیاسی سطح بالا و حل اختلافات حقوقی بین‌المللی وابسته است تا صرفاً اکتشافات زمین‌شناسی.

پروژه مانونو، یک دارایی پرریسک اما بسیار ارزشمند: کانسار لیتیوم مانونو یکی از بزرگ‌ترین ذخایر لیتیوم سنگ سخت (hard rock) در جهان است. با توجه به تقاضای فزاینده برای باتری خودروهای برقی، کنترل این منبع می‌تواند یک مزیت رقابتی تعیین‌کننده باشد. با این حال، این پروژه در مرکز یک مناقشه حقوقی پیچیده قرار دارد که سرمایه‌گذاری را تا زمان حل‌وفصل کامل، بسیار پرمخاطره می‌سازد.

روند ملی‌گرایی منابع در حال تغییر شکل است: این قرارداد نشان می‌دهد که کشورهای غنی از منابع مانند DRC در حال استفاده از اهرم رقابت‌های ژئوپلیتیک برای جذب سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک و کسب امتیازات بیشتر (مانند دیجیتال‌سازی داده‌ها و توسعه زیرساخت) هستند. این رویکرد، شکلی نوین از "ملی‌گرایی منابع" است که به جای ملی‌سازی مستقیم، بر ایجاد شراکت‌های استراتژیک برای به حداکثر رساندن منافع ملی استوار است.

جمع‌بندی

قرارداد KoBold Metals در جمهوری دموکراتیک کنگو یک رویداد کلیدی است که تلاقی سه روند مهم را به نمایش می‌گذارد: رقابت استراتژیک آمریکا و چین، تقاضای فزاینده برای مواد معدنی حیاتی در گذار به انرژی پاک و تکامل سیاست‌های ملی‌گرایی منابع در کشورهای تولیدکننده. این توافق، با وجود پتانسیل عظیم، با ریسک‌های سیاسی و حقوقی فوق‌العاده‌ای همراه است که سرنوشت آن را بیش از هر چیز به دیپلماسی و مدیریت ریسک‌های ژئوپلیتیک گره می‌زند. موفقیت یا شکست این پروژه، چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در بخش معدن آفریقا و توازن قدرت در بازار جهانی کامودیتی‌ها را برای دهه آینده شکل خواهد داد.

توصیه‌های عملی

برای سرمایه‌گذاران

مدیریت ریسک ژئوپلیتیک: سرمایه‌گذاری در پروژه‌های مرتبط با DRC باید با یک استراتژی دقیق برای پوشش ریسک‌های سیاسی همراه باشد. استفاده از بیمه‌های ریسک سیاسی و تنوع‌بخشی پرتفوی در جغرافیای مختلف ضروری است.

توجه به بازیگران کوچک: علاوه بر شرکت‌های بزرگ، شرکت‌های اکتشافی کوچک‌تر که در حاشیه این پروژه‌های بزرگ فعالیت می‌کنند، می‌توانند فرصت‌های سرمایه‌گذاری جذابی با ریسک و بازده متفاوت ارائه دهند.

رصد دقیق مناقشات حقوقی: پیگیری نتایج داوری‌های بین‌المللی میان AVZ، دولت DRC و Zijin برای ارزیابی آینده پروژه مانونو حیاتی است.

برای مصرف‌کنندگان صنعتی (خودروسازان و تولیدکنندگان باتری)

قراردادهای تأمین بلندمدت: برای کاهش آسیب‌پذیری در برابر نوسانات قیمت، عقد قراردادهای بلندمدت تأمین (offtake agreements) با تولیدکنندگان متعدد در مناطق مختلف جغرافیایی توصیه می‌شود.

سرمایه‌گذاری در بازیافت: سرمایه‌گذاری در فناوری‌های بازیافت لیتیوم و کبالت می‌تواند وابستگی به استخراج اولیه را کاهش داده و یک زنجیره تأمین پایدارتر و امن‌تر ایجاد کند.

تحقیق و توسعه در جایگزین‌ها: سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه باتری‌های با میزان کبالت کمتر یا بدون کبالت (مانند باتری‌هایLFP) ) می‌تواند ریسک‌های مرتبط با عرضه این فلز را به طور کامل کاهش دهد.