اوکراین و ایالات متحده در بخش معادن استراتژیک همکاری می‌کنند
اخیراً دونالد ترامپ دسترسی به معادن استراتژیک اوکراین را در ازای حمایت نظامی ایالات متحده در جنگ با روسیه آغاز کرده است. جذب سرمایه‌گذاران استراتژیک برای توسعه معادن استراتژیک همچنین بخشی از طرح پیروزی بود که توسط رئیس‌جمهور اوکراین، ولادمیر زلنسکی، ارائه شد.
در ادامه، توضیح داده خواهد شد که کدام معادن می‌توانند بخشی از یک توافق متقابل سودمند بین اوکراین و ایالات متحده باشند.
صنعت مواد خام حیاتی برای تولید باتری و فناوری‌های مدرن یکی از بخش‌های رو به رشد سریع است، جایی که اوکراین می‌تواند با زنجیره‌های ارزش بین‌المللی و منطقه‌ای ادغام شود و تقاضای جهانی را متنوع‌سازی و از ریسک آن بکاهد.
اوکراین دارای ۲۳ ماده از ۵۰ ماده استراتژیکی است که ایالات متحده آن‌ها را به‌عنوان مواد حیاتی شناسایی کرده و ۲۶ مورد از ۳۴ ماده‌ای که اتحادیه اروپا آن‌ها را به‌عنوان مواد حیاتی مهم می‌شناسد. به‌طور خاص، اوکراین در پنج ماده کلیدی شامل تیتانیوم، گرافیت، لیتیوم، بریلیم و عناصر نادر خاکی (REEs) از موقعیت‌های رقابتی بسیار قوی برخوردار است.
امروز، این گروه از معادن در اوکراین به‌طور جزئی توسعه یافته و تقریباً برای تولید آلیاژهای فلزی و کالاهای نهایی استفاده نمی‌شود. در حال حاضر، ۳۰ مجوز برای توسعه آن‌ها صادر شده است.
علاوه بر این، دولت بیش از ۳۰ ذخیره معدنی بدون مجوز و حدود ۴۰۰ مورد امیدوارکننده را در اختیار دارد و چندین دارایی صنعتی مهم را مدیریت می‌کند که هنوز قادر به تولید فلزات تیتانیوم، آلومینیوم، سیلیکون، ژرمانیوم و گالیوم هستند.
مواد معدنی حیاتی اوکراین: نقشه نشان‌دهنده ذخایر عناصر نادر خاکی و سایر مواد اولیه حیاتی(CRM) اوکراین است. نقشه: سازمان زمین‌شناسی اوکراین
تیتانیوم و بریلیم، برای صنایع هوافضا و دفاعی
تیتانیوم یک ماده خام حیاتی برای صنایعی مانند هوافضا، دفاعی، شیمیایی و تولید رنگدانه‌ها است.
اوکراین بزرگ‌ترین ذخایر تیتانیوم در اروپا را در اختیار دارد و در رده پنج کشور برتر از نظر ذخایر روتیل تیتانیوم قرار دارد، به‌گونه‌ای که قادر است تقاضای تیتانیوم فلزی ایالات متحده و اتحادیه اروپا را برای بیش از ۲۵ سال تأمین کند.
زنجیره تأمین جهانی تیتانیوم به‌شدت به چین و روسیه وابسته است، که هر دو بخش قابل توجهی از تولید و فرآوری (به‌ویژه در زنجیره ارزش فلز) را کنترل می‌کنند.
اگر روسیه ممنوعیت صادرات تیتانیوم فلزی را اعمال کند، این امر تأثیر قابل توجهی بر بوئینگ، ایرباس و صنایع هوافضا و دفاع خواهد گذاشت که برای کاربردهای مقاومت در برابر خوردگی و استحکام بالا به این فلز وابسته هستند.
اوکراین در زمینه استخراج و فرآوری تیتانیوم به‌صورت تفاله و اسفنج تجربه زیادی دارد، اما ظرفیت ذوب آن را ندارد. این کشور چندین ذخیره معدنی بدون بهره‌برداری دارد که یکی از آن‌ها بزرگ‌ترین ذخیره ایلمنیت سنگی در جهان، یعنی Stremyhorodske است که مشابه غول‌هایی مانند Tellnes نروژی و Lac Tio کانادایی می‌باشد.
تعداد کمی از کشورهای جهان در استخراج و فرآوری معادن بریلیم مشغول به کار هستند. یک ذخیره بریلیم به نام Perzhansk در اوکراین شناسایی شده است که در سال ۲۰۱۹ مجوز توسعه آن به یک سرمایه‌گذار خصوصی اوکراینی اعطا شد. ذخایر اکسید بریلیم این ذخیره به ۱۳.۹ هزار تن می‌رسد که قادر است بیش از ۲۰ سال تولید جهانی را تأمین کند.
لیتیوم و گرافیت، برای ذخیره‌سازی انرژی
پیش‌بینی می‌شود که تقاضا برای باتری‌ها در دهه آینده چند برابر شود، اما ۹۰ درصد از زنجیره تأمین باتری، به‌ویژه فرآوری لیتیوم، تحت کنترل چین است.
ذخایر لیتیوم در اوکراین از نظر جهانی کم است، در حالی که تقریباً یک سوم از ذخایر اثبات‌شده کشورهای اروپایی را شامل می‌شود که این موضوع اوکراین را به یک تأمین‌کننده بالقوه مهم کربنات یا هیدروکسید برای صنعت باتری اروپا تبدیل می‌کند.
در حال حاضر، لیتیوم در اوکراین استخراج نمی‌شود. سه ذخیره شناسایی شده وجود دارد که یکی از آن‌ها دارای مجوز است و دیگری یک ذخیره امیدوارکننده است. دو مورد از چهار سایت لیتیوم در حال حاضر در مناطق موقتاً اشغال‌شده قرار دارند. سرمایه‌گذاری‌های مورد نیاز در مرحله اول استخراج و تولید کربنات یا هیدروکسید برای هر پروژه از ۱۵۰ تا ۳۵۰ میلیون دلار متغیر است.
اوکراین می‌تواند کنسانتره گرافیت طبیعی را به کارخانه‌های باتری عرضه کند که سپس می‌توان آن را به ماده آند فعال برای سلول‌های باتری تبدیل کرد.
شش ذخیره شناخته شده وجود دارد که یکی از آن‌ها توسط شرکت عمومی استرالیایی Volt Resources بهره‌برداری می‌شود و محصولات آن به بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایالات متحده آمریکا عرضه می‌شود. در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱ مجوزهایی نیز برای سه ذخیره دیگر (گروه اوکراینی BGV و گروه ترکیه‌ای Onur) صادر شده است.
مجموعه سرمایه‌گذاری‌های مورد نیاز برای نوسازی و ساخت تأسیسات تولید گرافیت کروی با خلوص بالا در دو ذخیره، مبلغی معادل ۶۵۰ میلیون دلار برآورد می‌شود.
عناصر نادر خاکی، اجزای ارزشمند برای نیمه‌رساناها
فرصت‌های استخراج تانتالم، نیوبیوم و عناصر نادر خاکی عمدتاً به توسعه کانسار فسفات Novopoltava و ذخیره Azov عناصر نادر خاکی (که هر دو در حال حاضر موقتاً خارج از کنترل اوکراین قرار دارند)، همراه با ایجاد فناوری‌های استخراج این فلزات از معادن ایلمنیت، به‌ویژه انباشته شده در ضایعات تولیدی هفت شرکت معدنی و فرآوری فعال و احتمالاً چندین رخداد دیگر وابسته است.
اوکراین ذخایر قابل‌توجهی از ژرمانیوم دارد که به‌عنوان یک محصول جانبی از چندین معدن استخراج می‌شود و در گاز و زغال‌سنگ سخت، زغال‌سنگ قهوه‌ای، همچنین در خاکستر حاصل از سوختن زغال‌سنگ برای تولید برق یافت می‌شود. علاوه بر این، ژرمانیوم در ضایعات تولید سرب-روی، تفاله‌های متالورژیکی و خاک‌های کربناته پراکنده است.
در دوران شوروی و اوایل دهه ۲۰۰۰، زغال‌سنگ کک‌شو به‌عنوان منبع ژرمانیوم در اوکراین استفاده می‌شد، استخراج آن در تأسیسات کارخانه‌های شیمیایی کک صورت می‌گرفت و فرآوری آن در تأسیسات هیدرومتالورژیکی کارخانه تیتانیوم-منیزیم Zaporizhzhya انجام می‌شد که ژرمانیوم تتراکلرید خالص و لنزهای تک‌بلور اپتیکی ژرمانیوم تولید می‌کرد.
احیای تولید گالیوم در کارخانه آلومینا Mykolaiv به‌عنوان فرآوری بوکسیت آلومینیوم از ذخیره Visokopil در منطقه Dnipropetrovsk و همچنین ایجاد تولید سیلیکون بلوری از شن‌های کوارتز باکیفیت، به‌ویژه از معدن Glukhiv در منطقه Sumy ، امیدوارکننده است.
در زمان‌های اتحاد جماهیر شوروی، ۸۰ درصد از ظرفیت تولید سیلیکون در اوکراین متمرکز بود و این تولید در شهر Zaporizhzhia در کارخانه نیمه‌هادی و کارخانه تولید آلومینیوم انجام می‌شد.
نتیجه‌گیری نهایی
بنابراین، منابع موجود در اوکراین و چشم‌اندازهای جهانی برای توسعه مواد معدنی حیاتی، به‌ویژه تیتانیوم، گرافیت، عناصر نادر خاکی، لیتیم و بریلیوم، اوکراین را قادر می‌سازد تا به عنصری در زنجیره‌های تأمین مشترک با کشورهای ناتو و کشورهای شریک سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) تبدیل شود و در یکپارچه‌سازی اقتصاد اوکراین در چرخه‌های تولید پیشرفته و تکنولوژی‌های نوین نقش ایفا کند.
در این میان، برای اکتشاف این مواد معدنی حیاتی، اوکراین به سرمایه‌گذاری‌های کلان و فناوری‌های مدرن نیاز دارد. امروزه تنها شرکت‌های خصوصی خارجی می‌توانند منابع مالی و تخصص ضروری را تأمین کنند. برای جذب سرمایه‌گذاری در صنعت معدن، دولت اوکراین در تلاش است تا محیط نظارتی مناسب را فراهم سازد.
تصاحب چندین دارایی توسط سرمایه‌گذاران خطرپذیر از استرالیا (Volt Resources)، ترکیه (Onur Group)، و آذربایجان (NEQSOL Holding) به‌علاوه امضای تعدادی توافق‌نامه مهم بین‌دولتی، از جمله امضای برنامه تسهیلات اوکراین با اتحادیه اروپا می‌توانند به‌عنوان دستاوردهای خاصی در نظر گرفته شوند.
در عین حال، مشارکت استراتژیک با ایالات متحده می‌تواند به‌عنوان امیدوارکننده‌ترین گزینه (البته از نظر نگارنده این متن) در نظر گرفته شود؛ این یک اقدام منطقی و ضروری برای تضمین توسعه سریع توانمندی‌های جدید اوکراین در بخش‌های پیشرفته فناوری و نوآوری در اقتصاد است.