به‌روزرسانی بازار کبالت: بررسی سه‌ماهه اول ۲۰۲۵

ممنوعیت صادرات کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو در سه‌ماهه اول باعث ایجاد حمایت [و تا حدی حباب] قیمتی برای این بخش شد.  

قیمت فلز کبالت در فوریه پس از یک سال دیگر عرضه مازاد، به کمترین سطح در نه سال اخیر رسید، اما به دنبال اعمال توقف چهارماهه صادرات این فلز حیاتی توسط جمهوری دموکراتیک کنگو (DRC)، به شدت افزایش یافت.

کبالت که سال را با قیمت ۲۴٬۴۹۵ دلار آمریکا به ازای هر تن آغاز کرده بود، در پایان دوره سه‌ماهه به ۳۴٬۰۴۰ دلار رسید که افزایشی قوی ۳۹ درصدی نسبت به ارزش ژانویه محسوب می‌شود. اختلاف قیمت بین پایین‌ترین سطح سه‌ماهه اول معادل ۲۱٬۴۶۷ دلار در ۲۹ ژانویه و بالاترین سطح سه ماهه نخست سال معادل ۳۶٬۲۶۲ دلار در ۱۷ مارس حتی چشم‌گیرتر و معادل ۶۹ درصد بوده است.

سقوط قیمت به ۲۱,۴۶۷ دلار آمریکا، پایین‌ترین سطح این فلز باتری‌ای از فوریه ۲۰۱۶ را نشان داد.

نوسانات قیمت کبالت در سه‌ماهه نخست، پس از دوره مازاد عرضه مستمری صورت گرفت که در سال 2024 از رشد قیمت‌ها جلوگیری کرد و این عرضه مازاد تا 45 روز نخست سال 2025 نیز کماکان به عنوان فشاری بر بازار عمل نمود.

تصمیم 22 فوریه کنگو (DRC) برای کاهش محموله‌های کبالت تا پایان ژوئن، محرک قوی برای قیمت‌ها بود و ارزش را به اوج‌های 2023 بازگرداند. در سطح فعلی 33,660 دلار، ابهامات قابل توجهی درباره مسیر آتی قیمت کبالت و چشم انداز عرضه در ماه‌های پیش رو وجود دارد.

محدودیت صادرات:DRC  محرک بازار متاثر از مازاد عرضه

عرضه کبالت در پنج سال گذشته به شدت افزایش یافته است، به طوری که تولید سالانه این فلز حیاتی از ۱۴۰٬۰۰۰ تن در سال ۲۰۲۰ به ۲۹۰٬۰۰۰ تن در سال ۲۰۲۴ رسیده است. این افزایش ۱۰۷ درصدی به مراتب از رشد تقاضای بخش وسایل نقلیه الکتریکی (EV) و سایر بخش‌های مصرف نهایی پیشی گرفته و منجر به مازاد عرضه قابل توجهی شده است.

Rob Searle، کارشناس مواد خام باتری، در اواسط فوریه اعلام کرد که علی‌رغم انتظار بازیگران بازار برای بهبود تقاضا پس از تعطیلات سال نوی چینی، این مؤسسه چشم انداز قیمتی چندان مثبتی پیش‌بینی نمی‌کند.

وی توضیح داد: با توجه به مازاد عرضه موجود در تمامی سطوح زنجیره ارزش کبالت (از مواد واسطه تا فلز خالص)، انتظار اصلاح قیمتی قابل توجهی نداریم، و افزود که ممکن است کبالت "سال نزولی دیگری" را تجربه کند.

این تحلیلگر اشاره داشت که هدف تولید اعلام شده توسط CMOC برای سال ۲۰۲۵ معادل ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تن است که تقریباً برابر با میزان تولید ۱۱۴ هزار تنی این شرکت در سال گذشته (۲۰۲۴) است.

در مورد ایالات متحده، وی اظهار داشت اگرچه تعرفه‌های احتمالی بر کبالت کانادایی ممکن است در کوتاه‌مدت باعث کمبود برای "برخی برندهای غربی" شود، اما فست‌مارکتس انتظار بهبود قوی در قیمت‌های کبالت درجه استاندارد در سال ۲۰۲۵ را ندارد.

به دنبال کاهش شدید قیمت کبالت، کنگو (DRC) که بی‌تردید بزرگترین تولیدکننده جهانی این فلز است، از ۲۴ فوریه صادرات کبالت را برای چهار ماه متوقف ساخت. این تصمیم بلافاصله موجب تقویت قیمت‌ها گردید و همانطور که پیش‌تر ذکر شد، ارزش کبالت در ۱۷ مارس به اوج ۳۶,۲۶۲ دلاری دو سال اخیر صعود کرد.

سرل در بیانیه 14 مارس اشاره کرد: بازار کبالت مدتی است که راکد و بی‌تحرک بوده چرا که تولید در 18 ماه گذشته به مراتب از تقاضا پیشی گرفته است. این اولین نشانه حیات بود و تقریباً همه طرف‌ها را غافلگیر کرد... محدودیت عرضه در این مقیاس، احتمالا به اصلاح عمده قیمت‌ها در ماه‌های پیش رو منجر خواهد گردید.

پس از ژوئن، زمانی که ممنوعیت قرار است لغو شود، احتمال اعمال سهمیه‌بندی صادراتی می‌تواند قیمت هیدروکسید کبالت و فلز را در باقی‌مانده سال ۲۰۲۵ و تا سال ۲۰۲۶ حمایت کند.

در حالی که شرکت‌ها قادر به صادرات هیدروکسید کبالت از کنگو نیستند، این ممنوعیت مانع تولید و ذخیره‌سازی این ماده حیاتی نمی‌شود. مقامات قصد دارند پس از سه ماه این تحریم را مورد بررسی مجدد قرار دهند.

تجزیه و تحلیل تقاضای کبالت

بخش باتری همچنان بزرگترین بخش مصرف نهایی کبالت محسوب می‌شود که حدود ۷۰ درصد از تقاضا را به خود اختصاص داده است. این شامل باتری‌های مورد استفاده در خودروهای الکتریکی، کالاهای مصرفی و سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی می‌شود.

سوپرآلیاژها، ابزارآلات، مواد شیمیایی و کاتالیست‌ها بخش عمده ۳۰ درصد باقیمانده را تشکیل می‌دهند، در حالی که بخش کوچکی نیز در آهنرباها، ایمپلنت‌های پزشکی و تولید افزودنی (چاپ سه‌بعدی) استفاده می‌شود.

همانطور که Adam Webb، رئیس بخش مواد اولیه باتری در ماه مارس توضیح داد، پیش‌بینی‌های مثبت و رشد قابل توجه بازار خودروهای الکتریکی در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ منجر به افزایش گسترده تقاضا برای مواد اولیه باتری، از جمله کبالت شد.

این روند موجب کسری بازار، صعود قیمت‌ها و ترغیب واحدهای تولیدی جدید شد» وی اظهار داشت.

Adam Webb افزود، با این حال، بهره‌برداری از معدن جدید فرآیندی فوری نیست و نیازمند زمان است. در نتیجه، آن عرضه جدید که تحریک شده بود، با تأخیر چندساله به بازار رسید، همزمان با کندی رشد تقاضا، و این امر منجر به مازاد عرضه در کلیه این بازارها و فشار نزولی بر قیمت‌ها گردید.

آیا رشد خودروهای الکتریکی محرک قیمت‌ کبالت خواهد شد؟

اگرچه فروش جهانی خودروهای الکتریکی کمتر از پیش‌بینی‌ها بوده است، اما این بخش رشد گسترده‌ای را ثبت کرده و در سال ۲۰۲۴ با فروش ۱۷.۱ میلیون دستگاه، رکورد جدیدی بر جای گذاشته است که افزایشی ۲۵ درصدی نسبت به سال قبل را نشان می‌دهد.

در سطح منطقه‌ای، چین با رشد ۴۰ درصدی پیشتاز بود که با فروش تاریخی ۱.۳ میلیون دستگاه خودروی الکتریکی در دسامبر، بالاترین حجم ماهانه ثبت شده مطابق آمار Rho Motion، به اوج رسید. ایالات متحده با رشد متوسط ۹ درصدی مواجه شد که با اعتبار مالیاتی فدرال تقویت شده بود؛ طرحی که اکنون تحت تهدید لغو احتمالی توسط دولت ترامپ قرار دارد. از سوی دیگر، اروپا با کاهش ۳ درصدی همراه بود چرا که خودروسازان و مصرف‌کنندگان برای استانداردهای سخت‌گیرانه‌تر آلایندگی ۲۰۲۵ آماده می‌شدند.

Charles Lester، مدیر داده‌های Rho Motion  در گزارشی در ژانویه اظهار داشت: نتیجه واضح است که سیاست‌های تشویقی و تنبیهی دولت‌ها اثرگذار بوده‌اند. وی توضیح داد که یارانه‌ها، مشوق‌ها و الزامات قانونی در بریتانیا و آمریکای شمالی موجب رشد شده‌اند.

Charles Lester افزود: از سوی دیگر، حذف یارانه‌ها در آلمان تأثیر مخربی بر کل بازار اروپا داشت و اگر آمریکا نیز همین رویه را دنبال کند، ممکن است شاهد نتایج مشابهی در آنجا باشیم.

در حالیکه داده‌های کامل سه‌ماهه اول برای فروش خودروهای الکتریکی هنوز در دسترس نیست، فروش ماه ژانویه به ۱.۳ میلیون دستگاه رسید که افزایشی ۱۸ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد. این رشد پایدار رو موشن را بر آن داشته تا پیش‌بینی کند فروش سالانه از مرز ۲۰ میلیون دستگاه عبور خواهد کرد.

با محدود‌تر شدن زنجیره تأمین، دغدغه‌های جایگزینی مواد اولیه تشدید شده‌است

در حالی که فروش خودروهای الکتریکی همچنان در حال افزایش است، چشم‌انداز آینده تقاضای کبالت تا حدی نامشخص می‌باشد. این ابهام ناشی از جایگزینی فزاینده آن است، چرا که برخی ترکیبات باتری از مقادیر کمتر یا حتی صفر کبالت استفاده می‌کنند.

اگرچه باتری‌های لیتیوم نیکل منگنز کبالت اکسید (NMC) همچنان ترکیب شیمیایی ترجیحی برای باتری‌های خودروهای الکتریکی هستند، اما سهم بازار ترکیبات لیتیوم آهن فسفات (LFP) در حال افزایش است. از سهم ۶ درصدی در بخش باتری در سال ۲۰۲۰، اکنون LFPها تا ۳۴ درصد از بازار را به خود اختصاص داده‌اند.

تمرکز جغرافیایی تولید، بی‌ثباتی قابل توجهی در زنجیره ارزش کبالت به وجود آورده است. تسلط کنگو (DRC) بر تولید کبالت با سهم بیش از ۶۰ درصدی از عرضه جهانی، تولیدکنندگان را در معرض ریسک‌های ژئوپلیتیکی و اختلالات [زنجیره] تأمین قرار می‌دهد.

برای مقابله با این چالش‌ها، محققان و شرکت‌ها در حال توسعه فناوری‌های باتری فاقد کبالت هستند، مانند باتری‌های لیتیوم-یونی با کاتدهای غنی از نیکل که عملکردی مشابه باتری‌های سنتی مبتنی بر کبالت دارند.

به گزارش Fastmarkets، در سال ۲۰۲۴، حجم کبالت استفاده شده در هر خودرو ۲۵ درصد نسبت به سال قبل کاهش یافته است.

اگرچه تقاضا برای کبالت به دلیل گسترش بازار خودروهای الکتریکی ادامه خواهد یافت، اما این نگرانی‌های اخلاقی، اقتصادی و زنجیره تأمین، صنعت را به سمت ترکیبات باتری جایگزین با محتوای کبالت کمتر یا فاقد کبالت سوق می‌دهد.