سقوط قیمت زغال‌سنگ به کمترین میزان در چهار سال گذشته، نشان‌دهنده کمبود آتی عرضه در سطح جهانی است
قیمت‌های جهانی راکد امروز، چشم انداز پیشِروی پرمصرف‌ترین حامل انرژی جهان را پنهان می کند.
قراردادهای زغال‌سنگ حرارتی استرالیا، معیار قیمت‌گذاری در آسیا، به دلیل زمستان ملایم و عرضه بیش از حد جهانی، در نزدیکی ۱۰۰ دلار در هر تن در نوسان است، سطح قیمتی که آخرین بار در ماه می ۲۰۲۱، قبل از آشفتگی بازار انرژی پس از حمله روسیه به اوکراین، مشاهده شد. در حالی که این امر تولیدکنندگان را تحت فشار قرار می‌دهد و پیش‌بینی‌کنندگان پایان آلوده‌ترین سوخت فسیلی را خوشحال می‌کند، این رکود ممکن است دوام نیاورد.
سرمایه‌گذاری در تولید جدید در بسیاری از نقاط جهان کاهش یافته است، زیرا سهامداران و بانک‌ها به طور فزاینده‌ای از تأیید هزینه‌های جدید برای پروژه‌ها خودداری می‌کنند. با این حال، تقاضا در هند و چین همچنان در حال افزایش است و از نرخ‌های سریع گسترش انرژی خورشیدی و بادی پیشی می‌گیرد، در حالی که حتی کشورهای توسعه‌یافته نیز به زغال‌سنگ برای کمک به تأمین انرژی رونق هوش مصنوعی روی می‌آورند.
این ترکیب، پیش‌بینی‌کننده بازگشت قدرتمند زغال‌سنگ در تجارت بین‌المللی است که می‌تواند فشار اقتصادی بر خانوارها و تولیدکنندگان در اقتصادهای نوظهور، که کماکان به شدت به این سوخت متکی هستند، را افزایش دهد. این امر همچنین می‌تواند سودآوری زغال‌سنگ را برای مدت طولانی‌تری تضمین کند، که احتمالاً تأییدی بر دیدگاه کسانی است که بر پایداری این سوخت شرط بندی کرده‌اند، در حالی که اهداف آب و هوایی را به مخاطره می‌اندازد.
Gary Nagle، مدیرعامل Glencore، در تماس درآمدی ماه گذشته توضیح داد: "بسیاری از شرکای اقلیت سرمایه‌گذاری مشترک ما در سراسر جهان، به ویژه در استرالیا، می‌خواستند از زغال‌سنگ بخار خارج شوند". او با این گفته، تعهد این تاجر و معدنکار کالا به این سوخت و اقدام اخیر شرکت برای خرید سهام شرکا را تشریح کرد.
در آن برهه، زغال‌سنگ کلمه‌ای مذموم و نامطلوب به شمار می‌رفت. به نظر می‌رسد در جهان امروز، زغال‌سنگ دیگر آن مفهوم منفی گذشته را با خود حمل نمی‌کند.
توضیح کمبود عرضه دشوار نیست. بانک‌ها وام‌دهی به بخش زغال‌سنگ را کاهش داده‌اند، چه به دلایل اخلاقی و چه به دلیل نگرانی سرمایه‌گذاران از تأمین مالی دارایی‌هایی که پیش از ایجاد بازده سودآور تعطیل خواهند شد. با ورود اندک ظرفیت جدید برای زغال‌سنگ قابل حمل دریایی، معادن جدید عمدتاً تقاضای داخلی هند یا چین را تأمین می‌کنند، بازار در میان‌مدت و بلندمدت محدودتر از انتظار بسیاری به نظر می‌رسد.
حتی سطوح قیمتی بی‌سابقه سال ۲۰۲۲، که در پی هجوم تانک‌های روسی به کشور همسایه، اوکراین، و تلاش مضطربانه اروپا برای یافتن منابع انرژی جایگزین پدید آمد، برای واداشتن تولیدکنندگان به توسعه ظرفیت تولید کافی نبود.
Steve Hulton، معاون ارشد بازارهای زغال‌سنگ در Rystad Energy، گفت: "در افزایش‌های قیمتی پیشین، این امر موجب تحریک یا ایجاد انگیزه برای بسیاری از پروژه‌های جدید می‌شد. ما هیچ‌یک از این موارد را مشاهده نکرده‌ایم. و شاهد بودیم که بازیگران بیشتری از فرصت استفاده کردند تا در واقع از سهام خود خارج شوند".
او گفت، اگر اتفاقی افتاده باشد، این است که معدنکاران ترجیح داده‌اند ظرفیت‌های موجود را خریداری کنند، اما نه اینکه از صفر توسعه دهند.
در سطح بین‌المللی، شرکت‌ها پروژه‌های نوینی را مطرح کرده‌اند که سالانه حدود ۱.۸ میلیارد تن متریک زغال‌سنگ حرارتی برای تأمین سوخت نیروگاه‌ها عرضه خواهند کرد، اما ۷۶ درصد از این میزان در چین و هند واقع شده است. از میان ۷۰ کشور تحت نظارت Global Energy Monitor، فقط ۱۰ کشور برنامه‌هایی برای افزایش تولید بیش از ۱۰ میلیون تن دارند. اکثر کشورها اساساً هیچ معدن جدیدی را توسعه نمی‌دهند.
فقدان عرضه، اختلالات متعاقب و افزایش‌های حاد قیمت باید موجب تسریع تخریب تقاضا در بازارهای حساس به قیمت شود، که برای آب و هوا خبری مساعد است. اما به گفته Rory Simington، تحلیلگر Wood Mackenzie، این امر نشان‌دهنده مرحله پایانی پرآشوب برای زغال‌سنگ است، نه یک کاهش تدریجی و ملایم.
چالش اصلی این است که در حالی که عرضه محدود شده، تقاضا همچنان در حال افزایش است، زیرا میلیون‌ها خانه بیشتری به شبکه برق متصل می‌شوند، خودروهای بیشتری شارژ می‌شوند و کارخانه‌های جدیدی ساخته می‌شوند. افزایش قابل توجه انرژی‌های سبز نیاز به سوخت‌های فسیلی را کاهش می‌دهد، اما نه به اندازه کافی. تنها در هند، انتظار می‌رود تقاضای زغال‌سنگ تا سال منتهی به مارس ۲۰۳۰ به ۱.۵ میلیارد تن افزایش یابد که بر اساس برآوردهای وزارت زغال‌سنگ، نشان‌دهنده رشد سالانه حدود ۳ درصد است.
شرکت‌های فناوری در حال ساخت مراکز داده برای پشتیبانی از رایانش ابری و هوش مصنوعی هستند. بسیاری از شرکت‌های خدمات عمومی از این تغییر غافلگیر شده‌اند و اکنون برای تأمین برق کافی در شبکه، بیشتر به زغال‌سنگ متکی هستند. در ایالات متحده و ژاپن، عمر نیروگاه‌هایی که قرار بود تعطیل شوند را تمدید می‌کنند. آلمان به دلیل طولانی‌تر شدن زمان ساخت نیروگاه‌های گازی جدید مورد نیاز پس از تعطیلی آخرین تأسیسات هسته‌ای خود در سال ۲۰۲۳، همچنان به ناوگانی از نیروگاه‌های زغال‌سنگی غیرفعال خود متکی است.
جای تعجب ندارد که آژانس بین‌المللی انرژی در چهار گزارش سالانه اخیر خود، چشم‌انداز تقاضای زغال‌سنگ را افزایش داده و دیدگاه خود مبنی بر رسیدن تقاضا به نقطه اوج را معکوس کرده است. بر اساس گزارش دسامبر این سازمان، تقاضای جهانی قرار است تا سال ۲۰۲۷ یک درصد افزایش یابد.
در حال حاضر، دلایل اندکی برای شادمانی تولیدکنندگان وجود دارد. چین، که نیمی از زغال‌سنگ جهان را استخراج و مصرف می‌کند، از ابتدای سال گذشته با افزایش ذخایر مواجه است، زیرا تولیدکنندگان و نیروگاه‌ها برای اجتناب از تکرار کمبودهای انرژی که در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ اقتصاد را دچار مشکل کرد، اقدام به انباشت کرده‌اند.
China Shenhua Energy، بخشی از بزرگترین شرکت زغال‌سنگ کشور، خرید محموله‌های زغال‌سنگ خارجی از بازار نقدی را متوقف نموده تا موجودی بالای بنادر را تقلیل داده و از تولید داخلی استفاده نماید. بزرگترین تشکل‌های زغال‌سنگ چین از شرکت‌ها درخواست کرده‌اند تا برای ممانعت از "مازاد شدیدعرضه" در بحبوحه کاهش قیمت‌ها، اقدامات تعدیلی انجام دهند.
ژاپن و کره جنوبی نیز زمستان‌های نسبتاً عادی را تجربه کردند، که موجب کنترل تقاضا در شمال آسیا شد.
Simington از وود مکنزی گفت: "ما به تازگی از دوره‌ای عبور کرده بودیم که مردم به شدت در حال خرید بودند. سپس زمستانی ملایم داشتیم و اکنون ذخایر در همه جا پر است".
به نظر می‌رسد این رکود کوتاه‌مدت باشد. آب و هوای گرم‌تر می‌تواند به سرعت تصویر را تغییر دهد زیرا تهویه مطبوع تقاضا را افزایش می‌دهد. و نیازهای زغال‌سنگ چین همچنان در حال افزایش تدریجی است، به طوری که آژانس بین‌المللی انرژی انتظار افزایش ۱.۳ درصدی را تا سال ۲۰۲۷ دارد. این سازمان قبلاً انتظار داشت تقاضای چین در سال ۲۰۲۳ به اوج خود برسد.
سیمینگتون بیان کرد: با نزول قیمت‌های زغال‌سنگ نیوکاسل، حدود ۱۰ درصد از معادن صادراتی در قیمت‌های کمتر از ۱۱۰ دلار در هر تن به مرز عدم سودآوری رسیده‌اند. احتمال می‌رود برخی از این معادن تولید خود را متوقف نمایند، که این امر نیز باید حمایت موقتی از قیمت‌ها را در پی داشته باشد.
سیمینگتون گفت: "بدون شک فشارهای ساختاری وجود دارد". او افزود: "اما تاکنون، رشد کلی تقاضای انرژی به این معنا بوده است که مصرف زغال‌سنگ همچنان توانسته است افزایش یابد".