وسواس ترامپ بر مواد معدنی حیاتی، استخراج از بستر عمیق دریا را احیا می‌کند

رهبر یکی از تهاجمی‌ترین استارت‌آپ‌های استخراج از بستر دریا سال‌ها با استناد به گرمایش جهانی تلاش کرد تا علاقه به استخراج سنگ‌های به اندازه آووکادو و غنی از فلزات باتری خودروهای الکتریکی را از کف اقیانوس برانگیزد.

Gerard Barron، مدیرعامل استرالیایی شرکتی که آن زمان با نام DeepGreen شناخته می‌شد، در نشست سال ۲۰۱۹ سازمان بین‌المللی بستر دریا (International Seabed Authority - ISA) که نهادی وابسته به سازمان ملل است، گفت: «ما می‌خواهیم به جهان کمک کنیم تا با کمترین تغییرات اقلیمی و اثرات زیست‌محیطی ممکن، از سوخت‌های فسیلی فاصله بگیرد.» این سازمان برای یک دهه در حال بحث بر سر مقرراتی برای اجازه استخراج از اکوسیستم‌های دست‌نخورده و دارای تنوع زیستی بستر عمیق دریا در آب‌های بین‌المللی بوده است.

این دیگر رویکرد Barron نیست. در حضور اوایل امسال در برابر یک کمیته کنگره در واشنگتن دی‌سی، دیگر خبری از اقلیم نبود و مواد معدنی حیاتی در مرکز توجه قرار داشتند. شرکت او که به The Metals Company (TMC) تغییر نام داده است، به «تضمین امنیت انرژی و رقابت‌پذیری صنعتی ملت برای نسل‌های آینده» کمک خواهد کرد. Barron گفت: چین به سرعت در حال نزدیک شدن است.

تاکتیک جدید Barron کارساز بوده است. در ماه آوریل، دونالد ترامپ یک فرمان اجرایی برای تسریع صدور مجوز استخراج از بستر دریا در ایالات متحده صادر کرد و با خروج از حقوق بین‌الملل، آنچه را که دولت هجوم برای طلا (gold rush) برای «مقابله با نفوذ فزاینده چین» نامید، به راه انداخت. این کشور قرار است طی سال آینده، آزمایش‌های مورد تأیید ISA را برای دو ماشین استخراج از بستر دریا در اقیانوس آرام انجام دهد.

چین در حال حاضر بر زنجیره تأمین مواد معدنی حیاتی در خشکی تسلط دارد و TMC با موفقیت از تلاش رئیس‌جمهور آمریکا برای دستیابی به فلزات بدون وابستگی به چین، که به عنوان تمایل به سلطه بر کانادا و گرینلند بیان شده بود، بهره‌برداری کرده است. TMC در حین لابی‌گری با سیاستمداران و کاخ سفید، بارها تأکید کرد که بستر جهانی دریا بزرگترین ذخایر تخمینی مواد معدنی مانند کبالت و نیکل را در قالب سنگ‌های سیاهی به نام گرهک‌های پلی‌متالیک در خود جای داده است. میلیاردها عدد از این گرهک‌ها کف اقیانوس آرام را پوشانده‌اند.

در یک لحظه، ترامپ راه را برای مسابقه‌ای به سوی اعماق برای استخراج گرهک‌ها هموار کرد، حتی با وجود اینکه فناوری استخراج از بستر دریا هنوز در حال توسعه و از نظر تجاری اثبات‌نشده باقی مانده است. در نشست سالانه ISA در کینگستون، جامائیکا، نمایندگان روز دوشنبه اقدام ترامپ را محکوم کردند و نماینده چین، ایالات متحده را به دلیل «اقدامات هژمونیک یک‌جانبه» و تلاش برای «جایگزینی استانداردهای جهانی با استانداردهای آمریکایی» مورد انتقاد قرار داد.

چند روز پس از فرمان ترامپ، شرکت تابعه TMC در آمریکا که در کانادا ثبت شده است، اولین درخواست جهان برای استخراج از بستر دریا در آب‌های بین‌المللی، شامل منطقه‌ای که از ISA مجوز دارد را ثبت کرد. سرمایه‌گذاری ۸۵ میلیون دلاری از سوی یک فرآوری کننده  فلزات پیشرو کره‌ای به زودی به دنبال آن انجام شد. سهام TMC که در نزدک (Nasdaq) فهرست شده و به طور متناوب زیر یک دلار در نوسان بود، روز پنجشنبه به بالاترین سطح ۵۲ هفته‌ای خود یعنی ۸.۱۹ دلار رسید.

در همین حال، یک استارت‌آپ سیلیکون ولی به نام Impossible Metals برای مجوز اکتشاف و استخراج احتمالی گرهک‌ها در آب‌های ایالات متحده در نزدیکی ساموآی آمریکا درخواست داده است، با هدف جذب سرمایه ۱ میلیارد دلاری. سپس در ۱۴ جولای، یک مدیر ارشد در غول دفاعی آمریکایی لاکهید مارتین (Lockheed Martin) به فایننشال تایمز گفت که این شرکت در حال مذاکره است تا به استخراج‌کنندگان بستر دریا اجازه دسترسی به مناطق بین‌المللی اقیانوس آرام را که از ایالات متحده مجوز دارد، بدهد. سخنگوی لاکهید مارتین از تأیید این گزارش خودداری کرد اما گفت: «ما از تمرکز دولت ترامپ بر تضمین منابع قابل اعتماد مواد معدنی حیاتی، از جمله اقیانوس، قدردانی می‌کنیم.

روز دوشنبه، نمایندگان در کینگستون دستور تهیه گزارشی در مورد استخراج‌کنندگان بستر دریا با مجوز ISA را صادر کردند که در معرض خطر نقض قراردادهای خود با این نهاد هستند؛ اشاره‌ای پنهان به TMC و سایر شرکت‌هایی که ممکن است به دنبال درخواست مجوز از آمریکا برای استخراج در آب‌های بین‌المللی باشند.

با این حال، رونق استخراج از بستر دریا که توسط ترامپ آغاز شده، با موانع قابل توجهی روبرو است. در حالی که TMC به سرمایه‌گذاران گفته است که انتظار دارد ظرف یک سال پس از دریافت مجوز، استخراج را آغاز کند، فناوری استخراج مواد معدنی از بستر دریا در عمق چهار کیلومتری (۲.۵ مایل) ممکن است سال‌ها با استقرار در مقیاس وسیع فاصله داشته باشد. رقابت‌پذیری آن با استخراج زمینی نامشخص است، همانطور که قابلیت اقتصادی فرآوری و پالایش مواد معدنی بستر دریا در بحبوحه نوسانات قیمت فلزات و سهم رو به رشد بازار فناوری‌های باتری که به فلزات گرهک‌ها وابسته نیستند، نامعلوم است. ایالات متحده فاقد چنین ظرفیت متالورژیکی است و ممکن است سال‌ها طول بکشد تا در چند کشور خارج از چین که پتانسیل پالایش مواد معدنی گرهک‌ها را دارند، این ظرفیت ایجاد شود.

محققان در RAND در گزارشی اخیر نوشتند: «با توجه به تکامل سریع باتری‌ها و سایر فناوری‌های مرتبط، عدم قطعیت زیادی در مورد تقاضای آینده برای مواد معدنی حیاتی وجود دارد.» «صنعت استخراج از بستر دریا، به طور کلی، با مخالفت قابل توجهی از سوی کشورها و سازمان‌های نگران در مورد اثرات منفی بالقوه زیست‌محیطی روبرو است.

کشورهایی که TMC برای فناوری استخراج و فرآوری از بستر دریا به آنها متکی است، جزو ۱۶۹ کشور عضو ISA (به علاوه اتحادیه اروپا) هستند که با استخراج یک‌جانبه در آب‌های بین‌المللی مخالفند. در بحبوحه این واکنش‌ها، یک شرکت ژاپنی به نام Pacific Metals Company که قصد داشت گرهک‌های TMC را فرآوری کند، اکنون به سرمایه‌گذاران گفته است که تنها «پس از نهایی شدن قوانین بین‌المللی، عملیات را آغاز خواهد کرد.

Samantha Robb، وکیل مستقر در آمستردام که در دعاوی اقیانوسی تخصص دارد، می‌گوید: «همه آن طرف‌ها تعهد قانونی دارند که اطمینان حاصل کنند استخراج از اعماق دریا فقط از طریق ISA انجام می‌شود.

درISA، نمایندگان روز جمعه پشت درهای بسته گرد هم آمدند تا در مورد چگونگی واکنش به برنامه‌های TMC بحث کنند. Barron، که زمانی در هیئت نمایندگی یک کشور جزیره‌ای کوچک در اقیانوس آرام که حامی یکی از قراردادهای ISA با TMC است، حضور داشت، امسال غایب بوده اما از راه دور اظهار نظر می‌کند. او روز چهارشنبه در شبکه X نوشت: در میان برخی خودنمایی‌های پر سر و صدا که این ماه از جامائیکا بیرون می‌آید، این یک یادآوری خوب است... ایالات متحده حق کامل دارد که منابع کف دریا را در آب‌های بین‌المللی دنبال کند.

TMC در بیانیه‌ای به بلومبرگ گرین می‌گوید که با استناد به سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی که اخیراً جذب کرده، «از نظر قانونی و مقرراتی در جایگاه محکمی قرار دارد». با این حال، این شرکت در یک پرونده اوراق بهادار در ماه مه به سرمایه‌گذاران هشدار داد که مجوز استخراج از سوی ایالات متحده در سطح بین‌المللی به رسمیت شناخته نخواهد شد، که می‌تواند بر «لجستیک، فرآوری و دسترسی به بازار» برای مواد معدنی بستر دریا که TMC استخراج می‌کند، تأثیر بگذارد.

زمان‌بر خواهد بود

بیش از هزار مایل در جنوب غربی مکزیک در یک صبح سپتامبر ۲۰۲۲، یک ماشین زرد رنگ ۸۰ تنی به آرامی بر روی بستری شبیه به تانک در کف دریا حرکت می‌کرد و توده‌ای از رسوبات در پشت آن به هوا برمی‌خاست. طی یک آزمایش دو ماهه برای TMC، این نمونه اولیه ۳۸ فوتی، ۳۰۰۰ تن گرهک را مکیده و آنها را از طریق یک لوله به یک کشتی سطحی تخصصی به نام Hidden Gem فرستاد.

TMC این آزمایش را یک موفقیت خواند. با این حال، هرگونه عملیات تجاری با توجه به موانع فنی و قانونی که باید برطرف شود، حتی اگر ایالات متحده امسال به TMC مجوز استخراج بدهد، فاصله زیادی دارد.

Allseas، یک شرکت مهندسی و ساخت‌وساز فراساحلی با مالکیت هلندی و ثبت سوئیس، این فناوری را که تنها نمونه اولیه کارآمد جهان از یک سیستم استخراج گرهک است، توسعه داده است. این شرکت تجهیزات را به TMC عرضه می‌کند و دومین سهامدار بزرگ آن است. برای رسیدن به اهداف تولید TMC، اکنون باید نسخه بسیار بزرگتری بسازد که قادر به برداشت گرهک‌ها تقریباً به صورت شبانه‌روزی تحت فشار خردکننده و دور از ساحل باشد.

با این حال، مجوز استخراج از بستر دریا در ایالات متحده، TMC را ملزم به استفاده از کشتی‌های ساخت و مالکیت آمریکا می‌کند. نحوه انطباق شرکت‌ها با این الزام نامشخص است. Allseas در بیانیه‌ای گفت که حدود دو سال طول می‌کشد تا سیستم‌های فنی برای پشتیبانی از استخراج در مقیاس کامل مهندسی شود، اما این کار را «تا زمانی که مطمئن شویم تمام شرایط نظارتی مربوطه برآورده شده است» آغاز نخواهد کرد. Allseas، که خود مالک یک شرکت استخراج از بستر دریای دارای مجوز ISA است، تحت فشار سیاستمداران و فعالان هلندی قرار گرفته است تا برای استخراج یک‌جانبه فناوری فراهم نکند.

TMC می‌گوید تا زمانی که درخواست مجوز استخراج آن در ایالات متحده در دست بررسی است، نمی‌تواند اظهار نظر کند. اما در یک پرونده اوراق بهادار در ۱۴ مه، این شرکت گفت که در حال «ارزیابی گزینه‌های کشتی مستقر در ایالات متحده» است. با این حال، ایالات متحده یک کشتی تخصصی استخراج از بستر دریا مانند Hidden Gem نساخته است و طبق گزارش اداره دریانوردی ایالات متحده در سال ۲۰۲۴، تنها هشت کشتی باری فله‌بر اقیانوس‌پیمای آمریکایی، کشتی‌های بزرگی که می‌توانند ده‌ها هزار پوند گرهک را در خود جای داده و به ساحل منتقل کنند، در حال خدمت هستند که هفت فروند از آنها در پایان عمر خود یا نزدیک به آن هستند.

Impossible Metals از یک جمع‌کننده گرهک به نام Eureka استفاده می‌کند که برای شناور ماندن در بالای کف اقیانوس طراحی شده و پنجه‌های رباتیک آن گرهک‌هایی را انتخاب می‌کنند که برنامه هوش مصنوعی آن تشخیص دهد توسط موجودات دریایی مسکون نیستند. (دانشمندان تخمین می‌زنند که حداقل ۳۰ تا ۴۰ درصد از حیات اعماق اقیانوس در بستر دریایی که برای استخراج هدف‌گذاری شده، روی گرهک‌ها زندگی می‌کنند).

این شرکت آزمایش برنامه‌ریزی شده Eureka را در یک منطقه دارای مجوز ISA در اقیانوس آرام تا حداقل سال ۲۰۲۷ به تعویق انداخته است زیرا این فناوری به اصلاحات بیشتری نیاز دارد. و هرگونه استخراج حداقل تا اوایل دهه ۲۰۳۰ اتفاق نخواهد افتاد. درخواست مجوز استخراج Impossible Metals برای آب‌های ایالات متحده است، نه مناطق تحت کنترلISA . Oliver Gunasekara، مدیرعامل شرکت، گفت: این بسیار کمتر بحث‌برانگیز است. اما بدیهی است که زمان‌بر خواهد بود.

آنچه برای فرآوری یک گرهک لازم است

در یک آزمایشگاه کوچک در پاسادنا، کالیفرنیا، دانشمندان در یک شرکت منشعب از Impossible Metals به نام Viridian Biometals در تلاش برای حل مشکلی هستند که تقریباً به اندازه بیرون کشیدن گرهک‌ها از اعماق چالش‌برانگیز است: استخراج فلزات از گرهک‌ها.

مواد معدنی گرهک از آب دریا رسوب می‌کنند و لایه‌هایی را در اطراف یک تکه استخوان نهنگ، دندان کوسه یا جسم کوچک دیگری با نرخ چند میلی‌متر در هر میلیون سال تشکیل می‌دهند. برخلاف مواد معدنی زمینی که ممکن است دو فلز مختلف در یک ذخیره با هم یافت شوند، گرهک‌ها حاوی ذرات نیکل، کبالت و مس هستند که در سراسر هر سنگ پراکنده شده و عمدتاً در یک ماتریس از اکسید منگنز قرار گرفته‌اند.

Lyle Trytten، کهنه‌کار صنعت فرآوری فلزات و رئیس شرکت کانادایی Trytten Consulting Services، گفت: فرآوری موادی که حاوی هر چهار عنصر هستند، چیزی نیست که امروزه به صورت تجاری انجام شود.

دانشمندان Viridian در حال کار با میکروب‌های سنگ‌خوار هستند که گرهک‌ها را برای استخراج با ارزش‌ترین فلزات اکسید می‌کنند. در یک بعد از ظهر ماه ژوئن، Kenny Bolster، دانشمند ارشد، چیزی شبیه به یک فریزر را باز می‌کند تا بیوراکتورهای فولادی ضد زنگ را نشان دهد. با اکسید شدن قطعات منگنز توسط میکروب‌ها، یون‌های نیکل، کبالت و مس در یک محلول آزاد می‌شوند.

Eric Macris، مدیرعاملViridian، می‌گوید: همه اینها در دما و فشار محیط اتفاق می‌افتد که مقدار زیادی انرژی صرفه‌جویی می‌کند و هیچ زباله سمی تولید نمی‌کند.

چند سال طول می‌کشد تا ارزیابی شود که آیا این فناوری احتمالاً از نظر تجاری امکان‌پذیر است یا خیر. Gunasekara از Impossible Metals می‌گوید: ما عاشق کاری هستیم که Viridian انجام می‌دهد اما مطمئن نیستیم که آیا در زمانی که به آن نیاز داریم به اندازه کافی بالغ خواهد بود یا خیر.

اگرTMC،Impossible Metals  و سایر شرکت‌ها کف اقیانوس را تحت مجوز ایالات متحده استخراج کنند، قانون فدرال ایجاب می‌کند که مواد معدنی در آمریکا فرآوری و پالایش شوند. به غیر از تلاش‌های اولیهViridian، ایالات متحده چنین ظرفیتی ندارد.

به گفتهNiels Verbaan، مدیر خدمات فنی متالورژی در شرکت سوئیسی تست و صدور گواهینامه SGS، یک تأسیسات واحد در ایالات متحده که قادر به فرآوری و پالایش گرهک‌ها باشد، چندین میلیارد دلار هزینه خواهد داشت و ممکن است تا یک دهه طول بکشد تا به تولید کامل برسد، بخشی از آن به دلیل پیچیدگی‌های کار با یک خوراک کاملاً جدید است.

لایحه مالیات و هزینه‌های ایالات متحده که در ۴ جولای تصویب شد، ۵.۵ میلیارد دلار به وزارت دفاع برای سرمایه‌گذاری در زنجیره‌های تأمین مواد معدنی حیاتی اختصاص می‌دهد. اما ایالات متحده از دهه ۱۹۸۰ که دانشگاه‌ها شروع به حذف برنامه‌های تحصیلی مرتبط کردند، با کاهش شدید تخصص متالورژی مواجه شده است. Corby Anderson، استاد مهندسی متالورژی و مواد در دانشکده معادن کلرادو می‌گوید: «ما اکنون ده‌ها سال عقب هستیم و جبران آن بسیار سخت خواهد بود.» محدودیت‌های جدید مهاجرت نیز استخدام استعدادهای مهندسی از خارج را دشوارتر می‌کند.

چین سرمایه‌گذاری سنگینی در این صنعت کرده و اکنون در موقعیتی قرار دارد که تأسیسات موجود را برای فرآوری گرهک‌ها بازسازی کند یا کارخانه‌های جدید اختصاصی بسازد. بر اساس گزارش سال ۲۰۲۴ مرکز ویلسون(Wilson Center)، یک اندیشکده غیرحزبی، این کشور ۷۴ درصد از سنگ کبالت جهان را فرآوری می‌کند، در حالی که ۹۷ درصد از ظرفیت جهانی فرآوری سنگ نیکل خارج از آمریکای شمالی قرار دارد. چین همچنین بیش از ۸۰ درصد از ظرفیت پالایش این فلزات به مواد پیشرفته باتری خودروهای الکتریکی را در اختیار دارد.

به گفته مدیران صنعتی، تأسیسات موجود کمی در خارج از چین وجود دارد که قادر به مدیریت گرهک‌ها باشند، حتی اگر یک استخراج‌کننده بستر دریای آمریکایی اجازه استفاده از آنها را دریافت کند و مالکان مایل به بازسازی عملیات باشند. Trytten می‌گوید: «این کارخانه‌های فرآوری بیکار ننشسته‌اند و برای خوراک التماس نمی‌کنند، همه آنها امروز در حال استفاده هستند.

نهنگ آبی در اتاق

TMC یک فرآوریگر فلزات خارجی پیدا کرده است که مایل به تغییر است. سال گذشته، شرکت Pacific Metals ژاپن، توده‌ای ۲۰۰۰ تنی از گرهک‌های جمع‌آوری شده توسط TMC در سال ۲۰۲۲ را به یک کوره قوس الکتریکی وارد کرد تا ۵۰۰ تن از یک ماده را تولید کند. در ماه فوریه، این ماده به یک آلیاژ نیکل-کبالت-مس ذوب شد.

Jeffrey Donald، رئیس توسعه خشکی TMC می‌گوید: «ساخت این کارخانه‌های فرآوری بسیار گران، بسیار پیچیده و بسیار پرخطر است.» «بنابراین با استفاده از یک دارایی موجود، اپراتورهای موجود، شما واقعاً آن سرمایه را از ابتدا حذف می‌کنید و واقعاً ریسک فناوری و جنبه‌های عملیاتی را کاهش می‌دهید.

در ماه آوریل، Pacific Metals اعلام کرد که از فرآوری سنگ نیکل به ذوب گرهک‌ها تغییر مسیر خواهد داد. اما انتظار ندارد تولید کامل حداقل تا سال ۲۰۲۹ آغاز شود.

TMC همچنین با غول فلزات Korea Zinc معامله‌ای منعقد کرده است که در حال ارزیابی امکان‌پذیری پالایش گرهک‌ها به مواد باتری است، فرآیندی که TMC تاکنون فقط در آزمایشگاه آزمایش کرده است.

اینکه آیا کشورها با روابط تجاری با شرکت‌های استخراج از بستر دریای دارای مجوز آمریکا، به استخراج از اعماق دریا کمک خواهند کرد، موضوع گفتگوهای درگوشی بین نمایندگان ISA در این ماه بود، در حالی که آنها به تدوین مقررات استخراج ادامه می‌دادند. اقدام ترامپ برای استخراج در آب‌های بین‌المللی و سرپیچی TMC ازISA، همانطور که سفیر فرانسه Olivier Guyonvarch به آن اشاره کرد، نهنگ آبی (the blue whale) در اتاق بود. ناظران انتظار دارند که نمایندگان ISA تا پایان نشست سالانه این هفته بیانیه‌های عمومی صادر کنند.

کنوانسیون سازمان ملل در مورد حقوق دریا (UN Convention on the Law of the Sea - UNCLOS) استخراج یک‌جانبه توسط هر کشور یا شرکتی را ممنوع می‌کند. همچنین ISA را ملزم می‌کند که بستر جهانی دریا را به نفع بشریت اداره کند و هرگونه حق امتیاز از استخراج بین کشورهای عضو تقسیم شود. ایالات متحده هرگز این معاهده را تصویب نکرد، اگرچه به طور کلی به مفاد آن پایبند بوده و همچنان به عنوان ناظر در جلسات ISA شرکت می‌کند.

فشار بر کشورهای عضو برای عدم تأمین فناوری برای شرکت‌های استخراج از بستر دریا که ایالات متحده به آنها مجوز می‌دهد، عدم فرآوری گرهک‌های آنها یا خرید فلزات از آنها در حال افزایش است، زیرا این معاهده کشورهای ISA را ملزم می‌کند که استخراج یک‌جانبه را نامشروع تلقی کنند. سی و هفت کشور عضو ISA از تعلیق (moratorium) استخراج از بستر دریا تا زمانی که اثرات زیست‌محیطی آن بهتر درک شود، حمایت می‌کنند.

Leticia Carvalho، دبیرکلISA، در بیانیه‌ای به بلومبرگ گرین گفت: «ریسک‌های دور زدن نظارت ISA فقط قانونی نیستند، بلکه اقتصادی نیز هستند.» خطوط تولید حاصل از سرمایه‌گذاری‌هایی که قوانین بین‌المللی را نقض می‌کنند، نگرانی‌های اعتباری و قانونی را به همراه خواهند داشت که ریسک سرمایه‌گذاری را افزایش داده و می‌تواند بازده آن را تضعیف کند.

به نظر می‌رسد Pacific Metals پیام را دریافت کرده است. در یک جلسه توجیهی اخیر برای سرمایه‌گذاران، این شرکت که به درخواست‌ها برای اظهار نظر پاسخی نداد، تأکید کرد که وقتی صحبت از فرآوری گرهک می‌شود، «اعتبار بین‌المللی را یک موضوع بااهمیت» می‌داند.

تحلیل  و جمع‌بندی

از آنجایی که گزارش فاقد تصویر است، جدول زیر بر اساس اطلاعات متن، بازیگران کلیدی در عرصه نوظهور استخراج از بستر دریا را مقایسه می‌کند.

 

این جدول نشان می‌دهد که بازار استخراج از بستر دریا در مراحل بسیار ابتدایی و پرریسکی قرار دارد. TMC با رویکردی تهاجمی و حمایت سیاسی، پیشتاز است اما در عین حال با بیشترین ریسک‌های قانونی و ژئوپلیتیکی مواجه است. در مقابل، Impossible Metals با رویکردی محتاطانه‌تر و فناورانه‌تر، سعی در کاهش مخاطرات زیست‌محیطی و حقوقی دارد اما از نظر زمانی عقب‌تر است. نقش شرکت‌های فناوری مانند Allseas و غول‌های صنعتی مانند لاکهید مارتین، به عنوان توانمندسازان کلیدی، حیاتی است و تصمیمات آن‌ها می‌تواند سرنوشت این صنعت را رقم بزند.

تحلیل کمّی

روندهای قیمتی و بازار سهام: فرمان اجرایی ترامپ و درخواست مجوز توسطTMC، یک شوک مثبت و عمدتاً سفته‌بازانه به بازار وارد کرده است. جهش سهام TMC به بالاترین سطح ۵۲ هفته‌ای (۸.۱۹ دلار) پس از اعلام سرمایه‌گذاری ۸۵ میلیون دلاری، نشان‌دهنده خوش‌بینی سرمایه‌گذاران به پتانسیل انحصاری این شرکت در بازار آمریکاست. با این حال، این ارزش‌گذاری به شدت به ریسک‌های سیاسی و قانونی وابسته است و فاقد پشتوانه درآمدی عملیاتی است. قیمت فلزات کلیدی مانند نیکل و کبالت در بازارهای جهانی (مانندLME) همچنان تحت تأثیر عوامل کلان اقتصادی، تقاضای چین و عرضه از معادن زمینی است. در تاریخ ۱۹ جولای ۲۰۲۵، قیمت نقدی نیکل در LME حدود ۱۴,۹۰۰ دلار و قیمت سه‌ماهه آن ۱۵,۱۰۰ دلار در هر تن گزارش شده است. ورود احتمالی حجم انبوهی از فلزات از بستر دریا می‌تواند در بلندمدت منجر به فشار نزولی بر قیمت‌ها شود، اما این چشم‌انداز حداقل تا پایان دهه جاری محقق نخواهد شد.

عرضه و تقاضا: تقاضا برای نیکل و کبالت به دلیل رشد صنعت خودروهای برقی و باتری‌های لیتیوم-یون همچنان قوی پیش‌بینی می‌شود. با این حال، عدم قطعیت‌هایی وجود دارد:

تکامل فناوری باتری: ظهور باتری‌های بدون کبالت یا با نیکل کمتر، مانند باتری‌های LFP (لیتیوم آهن فسفات)، می‌تواند تقاضا برای این فلزات را تعدیل کند.

موانع عرضه از بستر دریا: گزارش به درستی به چالش‌های عظیم فنی و اقتصادی اشاره می‌کند. هزینه چند میلیارد دلاری و زمان حداقل یک دهه‌ای برای ساخت تأسیسات فرآوری در آمریکا، یک گلوگاه  بزرگ است. در حال حاضر، زنجیره تأمین، از استخراج تا پالایش، به طور کامل توسعه نیافته و رقابت‌پذیری اقتصادی آن در برابر معادن زمینی اثبات نشده است.

سرمایه‌گذاری و هزینه‌ها: سرمایه‌گذاری ۵.۵ میلیارد دلاری وزارت دفاع آمریکا در زنجیره تأمین مواد معدنی حیاتی، یک کاتالیزور مهم است اما برای ایجاد یک صنعت کاملاً جدید کافی نیست. هزینه‌های عملیاتی در عمق ۴ کیلومتری اقیانوس، تحت فشار شدید و در محیطی خورنده، بسیار بالاست و ریسک خرابی تجهیزات قابل توجه است. مدل‌های مالی این شرکت‌ها به شدت خوش‌بینانه بوده و ریسک‌های فنی و نظارتی را کمتر از حد واقعی برآورد می‌کنند.

تحلیل کیفی و ژئوپلیتیک

ملی‌گرایی منابع(Resource Nationalism): فرمان اجرایی ترامپ نمونه بارز ملی‌گرایی منابع است که با هدف کاهش وابستگی استراتژیک به چین و تضمین امنیت ملی آمریکا صادر شده است. این سیاست، رقابت ژئوپلیتیک بر سر منابع را از خشکی به اعماق اقیانوس‌ها کشانده است. این رویکرد پیامدهای چندگانه‌ای دارد:

برای شرکت‌های معدنی (مانندTMC ): یک فرصت کوتاه‌مدت برای کسب حمایت دولتی و دسترسی به بازار حفاظت‌شده آمریکاست.

برای سرمایه‌گذاران: ریسک سیاسی را به متغیر اصلی تبدیل می‌کند. تغییر دولت در آمریکا می‌تواند به سادگی این فرمان را لغو کرده و تمام سرمایه‌گذاری‌ها را به خطر اندازد.

برای مصرف‌کنندگان صنعتی (خودروسازان): اگرچه در بلندمدت می‌تواند به تنوع‌بخشی زنجیره تأمین کمک کند، اما در کوتاه‌مدت، اتکا به منبعی که از نظر قانونی و زیست‌محیطی به شدت بحث‌برانگیز است، یک ریسک اعتباری (reputational risk) بزرگ محسوب می‌شود.

این الگو در سطح جهانی نیز دیده می‌شود؛ کشورهایی مانند اندونزی با محدودیت صادرات نیکل خام و کشورهای آفریقایی با بازنگری در قراردادهای معدنی، به دنبال کنترل بیشتر بر منابع خود هستند.

شکاف حقوقی و تقابل بین‌المللی: اقدام یک‌جانبه آمریکا، نظم حقوقی بین‌المللی حاکم بر دریاها، یعنی کنوانسیون UNCLOS و نهاد اجرایی آن ISA را به چالش می‌کشد. این تقابل می‌تواند به یک جنگ سرد در اعماق اقیانوس منجر شود:

جبهه آمریکا: با تکیه بر قدرت اقتصادی و نظامی خود و عدم تصویبUNCLOS، تلاش می‌کند قوانین خود را حاکم کند.

جبهه بین‌المللی (به رهبری چین و اروپا): با استفاده از ابزارهای حقوقی و نفوذ درISA، تلاش خواهند کرد تا استخراج یک‌جانبه را نامشروع جلوه داده و شرکت‌های همکار را تحت فشار قرار دهند. واکنش چین و محکوم کردن "اقدامات هژمونیک یک‌جانبه" و همچنین حمایت ۳۷ کشور از تعلیق استخراج، نشان‌دهنده عمق این شکاف است.

ریسک‌های زیست‌محیطی و اجتماعی(ESG): این بزرگترین ریسک بلندمدت برای صنعت است. اثرات استخراج بر تنوع زیستی منحصر به فرد اعماق دریا، که بخش زیادی از آن ناشناخته است، می‌تواند فاجعه‌بار باشد. انتشار توده‌های رسوبی، تخریب زیستگاه‌ها و تأثیر بر چرخه کربن اقیانوس، نگرانی‌های جدی هستند. فشار از سوی سازمان‌های غیردولتی، دانشمندان و افکار عمومی، شرکت‌های مصرف‌کننده را برای دوری از این منابع تحت فشار قرار خواهد داد و اعتبار بین‌المللی فلزات استخراج‌شده به این روش را زیر سوال می‌برد.

تحلیل سناریو

سناریوی اول (خوش‌بینانه - پیشرفت سریع آمریکا): آمریکا با موفقیت مجوزها را صادر کرده و با سرمایه‌گذاری دولتی سنگین، موانع فنی و فرآوری را سریع‌تر از انتظار برطرف می‌کند. شرکت Allseas و سایر شرکای اروپایی/آسیایی تحت فشار آمریکا تسلیم می‌شوند. این امر منجر به ایجاد یک زنجیره تأمین غیرچینی برای نیکل و کبالت تا اوایل دهه ۲۰۳۰ می‌شود. پیامد: قیمت فلزات در میان‌مدت به دلیل انتظار عرضه جدید کاهش می‌یابد، اما این فلزات با برچسب "مناقشه‌برانگیز" در بازار معامله شده و با تخفیف نسبت به منابع زمینیِ پایدار به فروش می‌رسند.

سناریوی دوم (بدبینانه - شکست پروژه): چالش‌های حقوقی بین‌المللی، TMC را فلج می‌کند. دادگاه‌های بین‌المللی یا تحریم‌های تجاری، مانع فروش محصولات آن می‌شوند. فشار سیاسی بر شرکای کلیدی مانند Allseas و Pacific Metals باعث عقب‌نشینی آنها می‌شود. فناوری در مقیاس تجاری با شکست مواجه شده و هزینه‌ها سرسام‌آور می‌شوند. پیامد: سهام TMC سقوط می‌کند، ایده استخراج یک‌جانبه شکست می‌خورد و بازار به وضعیت وابستگی به منابع زمینی و سلطه چین بازمی‌گردد. این شکست، مقررات ISA را تقویت خواهد کرد.

سناریوی سوم (ادامه وضع موجود - برزخ حقوقی و فنی): آمریکا مجوزها را صادر می‌کند، اما TMC و دیگران درگیر یک نبرد فرسایشی فنی، مالی و حقوقی می‌شوند. پیشرفت به کندی صورت می‌گیرد و تولید تجاری به تعویق می‌افتد. ISA به مذاکرات خود برای تدوین قوانین ادامه می‌دهد اما به نتیجه قطعی نمی‌رسد. ریسک‌ها و فرصت‌ها: این سناریو یک محیط بسیار پرنوسان و سفته‌بازانه برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند. فرصت‌های کوتاه‌مدت با اخبار مثبت سیاسی و فنی به وجود می‌آید، اما ریسک‌های بلندمدت ناشی از عدم قطعیت قانونی و فنی، هر لحظه سرمایه‌ها را تهدید می‌کند. برای مصرف‌کنندگان صنعتی، این وضعیت تنها عدم قطعیت زنجیره تأمین را افزایش می‌دهد.

تحلیل از دیدگاه ذی‌نفعان کلیدی

شرکت‌های استخراج‌کننده(TMC, Impossible Metals): در یک مسابقه پرریسک برای تبدیل شدن به اولین تأمین‌کننده تجاری قرار دارند. موفقیت به معنای سود سرشار و شکست به معنای ورشکستگی است. استراتژی آنها ترکیبی از لابی‌گری سیاسی، پیشرفت فنی و مدیریت ریسک‌های حقوقی است.

سرمایه‌گذاران بورسی: با یک دارایی بسیار پرریسک و پرنوسان مواجه هستند. بازدهی آنها بیش از آنکه به اصول بنیادین بازار فلزات وابسته باشد، به تیترهای خبری سیاسی و اعلامیه‌های نظارتی گره خورده است.

مصرف‌کنندگان صنعتی (خودروسازان، صنایع انرژی): با یک دوراهی استراتژیک روبرو هستند. از یک سو، چشم‌انداز یک منبع جدید و غیرچینی جذاب است. از سوی دیگر، ریسک‌های زنجیره تأمین (عدم قطعیت تولید) و ریسک‌های اعتباری (مخالفت‌های زیست‌محیطی) بسیار بالاست.

دولت آمریکا: هدف اصلی، امنیت ملی و کاهش وابستگی به چین است. حاضر است برای رسیدن به این هدف، هنجارهای بین‌المللی را به چالش کشیده و یارانه‌های سنگینی پرداخت کند.

چین: این اقدام را تهدیدی مستقیم برای سلطه خود بر بازار مواد معدنی حیاتی می‌داند. از تمام ابزارهای دیپلماتیک، حقوقی و اقتصادی خود در نهادهای بین‌المللی و در بازار برای مقابله با آن استفاده خواهد کرد.

سازمان بین‌المللی بستر دریا (ISA) و کشورهای عضو: اقتدار و مشروعیت این نهاد در خطر است. واکنش آنها آینده حاکمیت بر منابع آب‌های آزاد را مشخص خواهد کرد.

نکات کلیدی

محرک اصلی بازار، ژئوپلیتیک است نه فاندامنتال: این یک بازی ژئوپلیتیکی میان آمریکا و چین برای کنترل منابع استراتژیک قرن ۲۱ است. ارزش سهام شرکت‌هایی مانند TMC بیش از آنکه به قیمت نیکل یا کبالت وابسته باشد، به تصمیمات سیاسی در واشنگتن و واکنش‌های بین‌المللی بستگی دارد.

ریسک‌های عملیاتی و فنی به شدت دست‌کم گرفته شده‌اند: فاصله میان آزمایش موفقیت‌آمیز یک نمونه اولیه و استقرار یک عملیات تجاری سودآور در عمق ۴ کیلومتری اقیانوس بسیار زیاد است. چالش‌های مربوط به ساخت کشتی‌های تخصصی، تأسیسات فرآوری چند میلیارد دلاری و رقابت‌پذیری هزینه، موانع عظیمی هستند که بازار فعلاً آنها را نادیده گرفته است.

ریسک‌های حقوقی و ESG یک بمب ساعتی است: اقدام یک‌جانبه آمریکا مشروعیت بین‌المللی ندارد. این بدان معناست که محصولات حاصل از این روش ممکن است با تحریم یا عدم پذیرش در بازارهای جهانی (خارج از آمریکا) مواجه شوند. فشار فزاینده از سوی فعالان زیست‌محیطی، ریسک اعتباری بزرگی برای تمام شرکت‌های درگیر در این زنجیره، از استخراج‌کننده تا خودروساز، ایجاد می‌کند.

جمع‌بندی

گزارش، نقطه عطفی در بازار مواد معدنی حیاتی را به تصویر می‌کشد که در آن، رقابت‌های ژئوپلیتیک باعث احیای یک صنعت پرمخاطره و بحث‌برانگیز شده است. اقدام دولت ترامپ برای تسریع استخراج از بستر دریا، یک قمار بزرگ با هدف شکستن انحصار چین در زنجیره تأمین فلزات مورد نیاز برای گذار انرژی است. این اقدام، یک تقابل مستقیم میان ملی‌گرایی منابع آمریکا و نظم حقوقی بین‌المللی موجود ایجاد کرده و سازمان ملل و نهادهای وابسته به آن را در موقعیت دشواری قرار داده است.

در حالی که سرمایه‌گذاران با هیجان به این فرصت جدید واکنش نشان داده‌اند، واقعیت‌های فنی، اقتصادی و زیست‌محیطی تصویر پیچیده‌تری را ترسیم می‌کنند. صنعت استخراج از بستر دریا هنوز در دوران طفولیت خود قرار دارد، با فناوری اثبات‌نشده در مقیاس تجاری، هزینه‌های سرسام‌آور و عدم قطعیت کامل در مورد اثرات زیست‌محیطی بلندمدت. آینده این صنعت نه تنها به مهندسی و اقتصاد، بلکه به دیپلماسی، حقوق بین‌الملل و فشار افکار عمومی بستگی خواهد داشت.

توصیه‌های عملی

برای سرمایه‌گذاران

مدیریت ریسک: سرمایه‌گذاری در شرکت‌های استخراج از بستر دریا باید به عنوان یک گزینه بسیار پرریسک (high-risk, speculative) در پرتفوی در نظر گرفته شود.

پایش دقیق تحولات: تحولات سیاسی در آمریکا (مانند انتخابات)، تصمیماتISA، و موضع‌گیری شرکای فناوری (مانند Allseas) باید به دقت رصد شوند.

ارزیابی فراتر از فلزات: ارزش این سرمایه‌گذاری کمتر به پیش‌بینی قیمت نیکل و کبالت و بیشتر به ارزیابی ریسک‌های ژئوپلیتیکی و قانونی وابسته است.

برای مصرف‌کنندگان صنعتی (خودروسازان، سازندگان باتری و ...)

تنوع‌بخشی محتاطانه: ضمن بررسی منابع جدید، از اتکای کامل به زنجیره تأمین استخراج از بستر دریا در برنامه‌ریزی‌های میان‌مدت خودداری کنید. این منبع هنوز به شدت غیرقابل اعتماد است.

تمرکز بر جایگزین‌ها: سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه برای باتری‌های با مواد اولیه جایگزین (مانند LFP یا باتری‌های سدیم-یون) یک استراتژی هوشمندانه برای کاهش وابستگی به نیکل و کبالت، صرف‌نظر از منبع تأمین آنها، است.

تقویت بازیافت: افزایش استفاده از مواد معدنی بازیافتی، راهی پایدارتر و کم‌ریسک‌تر برای تأمین بخشی از نیازهاست و باید در اولویت قرار گیرد.

توجه به ریسکESG: پیش از امضای هرگونه قرارداد خرید، ارزیابی دقیقی از ریسک‌های اعتباری مرتبط با استفاده از مواد معدنی استخراج‌شده از بستر دریا انجام دهید و شفافیت کامل در زنجیره تأمین را طلب کنید.