چین، عناصر نادر خاکی را به عنوان سلاحی در جنگ تجاری با ترامپ به کار می گیرد
چین با اعمال محدودیت‌های صادراتی بر عناصر نادر خاکی، به طور فزاینده‌ای از مواد معدنی حیاتی به عنوان یک ابزار تجاری استفاده می‌کند، اقدامی که می‌تواند زنجیره تامین جهانی مواد کلیدی مورد استفاده در تولیدات پیشرفته نظیر خودروهای الکتریکی و تسلیحات را مختل سازد.
در پاسخ به تعرفه‌های تلافی‌جویانه دونالد ترامپ بر کالاهای وارداتی چینی، پکن روز جمعه اعلام کرد که کنترل‌های سخت‌گیرانه‌تری را بر صادرات هفت نوع از عناصر نادر خاکی اعمال خواهد کرد. چین با اختلاف، بزرگترین تامین‌کننده جهانی این مواد معدنی است که شامل ۱۷ عنصر در جدول تناوبی عناصر می‌شوند.
این اقدام در روز دوشنبه موجب افزایش چشمگیر ارزش سهام شرکت‌های مرتبط شد؛ به طوری که سهام شرکت China Rare Earth Holdings Ltd در بورس هنگ‌کنگ تا سقف ۱۰ درصد افزایش یافت. همچنین، سهام China Northern Rare Earth Group تا ۹.۲ درصد و سهام Lynas Rare Earths Ltd استرالیا نیز تا ۵.۱ درصد رشد را تجربه کردند.
بر اساس داده‌های سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده، چین تقریباً ۷۰ درصد از تولید جهانی عناصر نادر خاکی را به خود اختصاص می‌دهد. این انحصار بر شماری از کالاهای استراتژیک، با توجه به اتکای ایالات متحده به منابع تامین چینی، همواره به عنوان یک اهرم فشار ژئوپلیتیکی بالقوه تلقی شده است.
پکن در طول دو سال گذشته و در بحبوحه تشدید تنش‌های تجاری، اقداماتی مشابه را در محدودسازی صادرات سایر مواد معدنی حیاتی نظیر گالیم، ژرمانیوم، گرافیت و آنتیموان به اجرا گذاشته بود.
آخرین کنترل‌های صادراتی به منزله ممنوعیت کامل نیست، اما بدان معناست که هرگونه محموله ارسالی به خارج از کشور، مشمول بررسی دقیق‌تری در خصوص هویت خریدار و دلیل خرید خواهد بود. در مورد سایر فلزات، پس از اعمال کنترل‌ها، حجم صادرات به صفر رسید، زیرا صادرکنندگان برای اخذ گواهی‌نامه‌های لازم، نیازمند زمان هستند.
تحلیلگران شرکت Citic Securities Ltd در یادداشتی خاطرنشان کردند: مقررات جدید کنترلی، احتمالاً موجب کاهش بیشتر عرضه جهانی خواهد شد. آن‌ها افزودند: این سیاست ضمن تضمین منافع امنیت ملی چین، ارزش استراتژیک سرمایه‌گذاری در زنجیره صنعتی عناصر نادر خاکی را تقویت می‌کند.
زنجیره تامین
فهرست عناصر نادر خاکی که روز جمعه منتشر شد، شامل ساماریوم، گادولینیوم، تربیوم، دیسپروزیوم، لوتتیوم، اسکاندیوم و ایتریوم است. نکته قابل توجه این است که دو عنصر فراوان‌تر، یعنی نئودیمیم و پراسئودیمیم، در این فهرست قرار ندارند. این عناصر در تولید آهنربا‌های قدرتمند به کار می‌روند که از جمله شناخته‌شده‌ترین کاربردهای عناصر نادر خاکی محسوب می‌شوند.
David Abraham، استاد وابسته دانشگاه ایالتی Boise در آیداهو، در این باره گفت: برخلاف هفت عنصر خاکی کمیابِ انتخاب‌شده، این دو عنصر (نئودیمیم و پراسئودیمیم) در خارج از چین راحت‌تر یافت می‌شوند و این امر می‌تواند اثرگذاری هرگونه محدودیتی را کاهش دهد. وی افزود: احتمالاً این عناصر به این دلیل از فهرست خارج شده‌اند تا گزینه اعمال محدودیت‌های آتی همچنان حفظ شود.
براساس بیانیه منتشر شده توسط انجمن صنایع فلزات غیرآهنی چین در روز یکشنبه، محدودیت‌های صادراتی اخیر، خللی به ثبات زنجیره تامین بین‌المللی وارد نخواهد کرد.
این نهاد صنعتی اظهار داشت: تا زمانی که شرکت‌ها از انجام فعالیت‌هایی که به حاکمیت ملی، امنیت و منافع توسعه‌ای چین لطمه وارد می‌کنند، خودداری ورزند، تدابیر کنترل صادرات، اختلالی در روند عادی فعالیت و تجارت آن‌ها ایجاد نخواهد کرد.
وزارت بازرگانی چین روز جمعه اعلام کرد که اعمال محدودیت بر اقلام به اصطلاح دومنظوره که کاربردهای نظامی نیز دارند، در راستای تامین امنیت ملی، ثبات منطقه ای و صلح جهانی است.