چین تا سال ۲۰۲۶ از استرالیا به عنوان بزرگترین استخراج‌کننده لیتیوم در جهان پیشی خواهد گرفت
بر اساس پیش‌بینی شرکت مشاوره‌ایFastmarkets، چین تا سال آینده از استرالیا به عنوان بزرگترین استخراج‌کننده جهانی لیتیوم، فلز مورد استفاده در باتری، پیشی خواهد گرفت و حتی در شرایطی که بسیاری از تولیدکنندگان چینی همچنان غیرسودآور باقی مانده‌اند، انتظار می‌رود قدرت بازاری این کشور تا سال ۲۰۳۵ افزایش یابد.
این پیش‌بینی‌ها جدیدترین داده‌ای است که حضور قدرتمند پکن را در سراسر زنجیره تأمین جهانی فلزات برجسته می‌کند، به طوری که چین استخراج‌کننده یا پالایشگر غالب بیش از نیمی از مواد معدنی است که توسط سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده به عنوان حیاتی طبقه‌بندی شده‌اند.
Paul Lusty، رئیس بخش تحقیقات مواد خام باتری در این شرکت مشاوره‌ای، در حاشیه کنفرانس لیتیوم و مواد خام باتری Fastmarkets در لاس وگاس به رویترز گفت: چین استراتژی بسیار روشنی برای توسعه منابع معدنی خود دارد.
استرالیا از سا ۲۰۱۷ که این جایگاه را از شیلی گرفت، بزرگترین استخراج‌کننده لیتیوم در جهان بوده است، اما استخراج‌کنندگان استرالیایی در بحبوحه کاهش جهانی قیمت لیتیوم، تولید خود را محدود کرده یا طرح‌های توسعه را به تعویق انداخته‌اند.
بر اساس پیش‌بینیFastmarkets، تا سال آینده، استخراج‌کنندگان چینی احتمالاً ۸,۰۰۰ تا ۱۰,۰۰۰ تن متریک لیتیوم بیشتر از رقبای استرالیایی خود استخراج خواهند کرد. این یک جهش نسبت به سال ۲۰۲۳ خواهد بود، زمانی که چین سومین تولیدکننده بزرگ لیتیوم در جهان بود.
بر اساس این پیش‌بینی، تا سال ۲۰۳۵، استخراج‌کنندگان چینی احتمالاً ۹۰۰,۰۰۰ تن متریک لیتیوم استخراج خواهند کرد، در حالی که این رقم برای استرالیا ۶۸۰,۰۰۰ تن متریک، برای شیلی ۴۳۵,۰۰۰ تن متریک و برای آرژانتین ۳۸۰,۰۰۰ تن متریک خواهد بود.
بخش عمده‌ای از رشد چین از استخراج نوعی سنگ سخت معدنی به نام لپیدولیت (lepidolite) حاصل شده و احتمالاً ادامه خواهد یافت که در بخش جنوبی این کشور به وفور یافت می‌شود.
استخراج لپیدولیت در چین پرهزینه‌تر از استخراج لیتیوم از شورابه است و به دلیل محصولات جانبی سمی مانند تالیوم (thallium) و تانتالوم (tantalum) که منابع آبی را آلوده می‌کنند، می‌تواند آسیب‌های زیست‌محیطی بیشتری به همراه داشته باشد.
Lusty گفت که استخراج‌کنندگان لیتیوم چین به دلیل حمایت دولت چین، «فشار» از سوی شهرداری‌های محلی برای باز نگه داشتن عملیات‌ها، و در نتیجه حفظ مشاغل محلی، و تمایل به حفظ سهم بازار با افزایش تقاضا برای این فلز، تمایلی به کاهش تولید نداشته‌اند.
او افزود: این تداوم تولید، علی‌رغم عدم سودآوری در بازار، زمانی که همه این عوامل را در نظر بگیرید، بسیار منطقی‌تر به نظر می‌رسد.
غول باتری‌سازی چین، CATL، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان لپیدولیت است و در سپتامبر گذشته تولید در یک معدن کلیدی را متوقف کرده بود، اما در ماه فوریه تولید را از سر گرفت.
فراتر از استخراج، چین سال‌هاست که با سهم بازاری حدود ۷۰ درصد، بزرگترین پالایشگر این فلز فوق‌سبک در جهان بوده است. پالایشگاه‌های لیتیوم این فلز را به شکلی تبدیل می‌کنند که برای ساخت کاتد باتری‌ها قابل استفاده باشد.
Fastmarkets پیش‌بینی می‌کند که تلاش‌های سایر کشورها برای توسعه پالایش لیتیوم خود، سهم بازار چین را تا سال ۲۰۳۵ به ۶۰ درصد کاهش خواهد داد.
قدرت بازاری چین به زنجیره تأمین خودروهای الکتریکی نیز گسترش می‌یابد، به طوری که بر اساس داده‌های شرکت تولیدکننده باتریLG Energy Solutions، بیش از ۶۰ درصد از کل خودروهای الکتریکی فروخته شده در سطح جهان در سال گذشته، در این کشور بوده است.
تحلیل و جمع بندی
این گزارش ازFastmarkets، که در تاریخ ۲۶ ژوئن ۲۰۲۵ تحلیل می‌شود، یک تغییر ساختاری بنیادین در بازار جهانی لیتیوم را به تصویر می‌کشد: گذار از یک بازار تحت رهبری تولیدکنندگان با محوریت اقتصاد (استرالیا) به بازاری که به طور فزاینده‌ای تحت تأثیر یک بازیگر با اهداف استراتژیک (چین) قرار می‌گیرد. این تحلیل، ابعاد کمی و استراتژیک این تحول را برای فعالان بازار کامودیتی‌ها تشریح می‌کند.
۱. تحلیل تضاد قیمت-هزینه
گزارش به درستی به «عدم سودآوری» بسیاری از تولیدکنندگان چینی اشاره می‌کند. برای درک کمی این موضوع، باید به منحنی هزینه جهانی توجه کرد:
هزینه تولید(All-in Sustaining Cost - AISC): در حال حاضر (سه ماهه دوم 2025)، هزینه تولید لیتیوم کربنات معادل (LCE) از منابع شورابه (Brine) در آمریکای جنوبی حدود ۴,۰۰۰ تا ۶,۰۰۰ دلار به ازای هر تن است. هزینه تولید از اسپودومن (Spodumene) استرالیا (پس از تبدیل به هیدروکسید) بین ۸,۰۰۰ تا ۱۱,۰۰۰ دلار به ازای هر تن متغیر است.
هزینه تولید لپیدولیت چین: هزینه تولید LCE از لپیدولیت به دلیل عیار پایین‌تر و فرآیندهای پیچیده‌تر، به طور قابل توجهی بالاتر و در محدوده ۱۳,۰۰۰ تا ۱۶,۰۰۰ دلار به ازای هر تن قرار دارد.
قیمت لحظه‌ای: پس از سقوط شدید در سال‌های ۲۰۲۳-۲۰۲۴، قیمت لیتیوم کربنات در بازارهای آسیا در ژوئن ۲۰۲۵ به حدود ۱۷,۵۰۰ دلار به ازای هر تن تثبیت شده است.
تحلیل کمی: با قیمت ۱۷,۵۰۰ دلار، تقریباً تمام تولیدکنندگان شورابه و اسپودومن سودآور هستند. اما برای تولیدکنندگان لپیدولیت چین، حاشیه سود بسیار ناچیز یا حتی منفی است. این داده‌ها به وضوح نشان می‌دهند که تصمیم تولید در چین، یک تصمیم استراتژیک و نه اقتصادی است. این کشور با پذیرش تولید در نقطه سربه سر یا با زیان، عملاً یک «کف قیمت» مصنوعی برای بازار جهانی ایجاد می‌کند و مانع از آن می‌شود که قیمت‌ها به سطوحی سقوط کنند که تولیدکنندگان غربی بتوانند به راحتی طرح‌های توسعه خود را پیش ببرند.
۲. عرضه غیرحساس به قیمت در برابر عرضه مبتنی بر بازار
رفتار تولیدکنندگان استرالیا کاملاً منطبق با اصول بازار آزاد است: کاهش قیمت منجر به توقف پروژه‌ها و کاهش تولید شد (نمونه بارز آن تعلیق پروژه Mt Holland توسط Wesfarmers و SQM در سال ۲۰۲۴ بود). در مقابل، عرضه چین غیرحساس به قیمت (Price-Inelastic) است. عوامل ذکر شده در گزارش (حمایت دولت، فشار محلی برای حفظ شغل) به این معناست که تولید چین حتی در زمان رکود قیمت‌ها ادامه می‌یابد. این امر دو پیامد دارد:
کاهش نوسانات نزولی: عرضه چین مانع از سقوط عمیق قیمت‌ها می‌شود.
محدود کردن نوسانات صعودی: در زمان افزایش تقاضا، چین قادر است با فعال‌سازی سریع ظرفیت‌های مازاد (حتی با هزینه بالا)، از افزایش انفجاری قیمت‌ها جلوگیری کرده و کنترل بازار را در دست نگه دارد.
۳. پالایش: گلوگاه استراتژیک واقعی
گزارش به درستی بر تسلط ۷۰ درصدی چین در پالایش لیتیوم تأکید می‌کند. پیش‌بینی کاهش این سهم به ۶۰ درصد تا سال ۲۰۳۵، یک دهه زمان می‌برد و نشان‌دهنده چالش عظیم غرب در ایجاد زنجیره تأمین مستقل است.
تحلیل کمی: راه اندازی یک معدن لیتیوم (Upstream) حدود ۳ تا ۵ سال زمان می‌برد. اما راه اندازی یک پالایشگاه هیدروکسید یا کربنات لیتیوم با گرید باتری (Midstream) به دلیل پیچیدگی‌های فنی و زیست‌محیطی، می‌تواند ۵ تا ۷ سال طول بکشد و سرمایه‌گذاری هنگفتی (بیش از ۱ میلیارد دلار برای یک واحد با ظرفیت متوسط) نیاز دارد.
سیاست‌های غرب: قانون کاهش تورم آمریکا (IRA) و قانون مواد خام حیاتی اروپا (CRMA) مستقیماً این گلوگاه را هدف گرفته‌اند. این قوانین با ارائه یارانه‌ها و معافیت‌های مالیاتی به خودروهای الکتریکی که از باتری‌های با مواد اولیه و فرآوری شده در کشورهای هم‌پیمان استفاده می‌کنند، در حال ایجاد یک تقاضای تضمین‌شده برای لیتیوم غیرچینی هستند. با این حال، سرعت ساخت این پالایشگاه‌ها در آمریکای شمالی و اروپا کندتر از پیش‌بینی‌ها بوده است.
۴. تأثیر فناوری‌های نوین
گزارش به لپیدولیت و شورابه اشاره می‌کند، اما تحلیل جامع باید فناوری استخراج مستقیم لیتیوم (Direct Lithium Extraction - DLE) را نیز در نظر بگیرد.
پتانسیDLE: این فناوری که در حال تجاری‌سازی است، پتانسیل کاهش چشمگیر اثرات زیست‌محیطی و زمان تولید از شورابه را دارد. پروژه‌های DLE در آرژانتین، ایالات متحده (مانند Salton Sea در کالیفرنیا) و اروپا می‌توانند در بلندمدت، انحصار منابع سنتی را به چالش بکشند.
ریسک برای چین: موفقیت DLE می‌تواند هزینه تولید را به زیر ۴,۰۰۰ دلار به ازای هر تن برساند و منابع لپیدولیت پرهزینه چین را کاملاً غیراقتصادی کند، مگر آنکه با یارانه‌های سنگین دولتی سرپا بمانند. فعالان بازار باید پیشرفت شرکت‌هایی مانند Standard Lithium، Eramet و Rio Tinto در این حوزه را به دقت زیر نظر داشته باشند.
بازار لیتیوم در حال گذار از یک کامودیتی صرف به یک دارایی استراتژیک ژئوپلیتیکی است. گزارش Fastmarkets نشان می‌دهد که چین در حال برنده شدن در بخش استخراج (Upstream) است تا تسلط خود بر بخش‌های پالایش (Midstream) و باتری/خودرو الکتریکی (Downstream) را تکمیل کند. برای تحلیلگران، تمرکز صرف بر عرضه و تقاضای سنتی کافی نیست. درک سیاست‌های صنعتی پکن، منحنی هزینه جهانی (به‌ویژه هزینه لپیدولیت) و سرعت پیشرفت سیاست‌های صنعتی غرب (IRA/CRMA) و فناوری‌های نوین (DLE) برای پیش‌بینی صحیح مسیر آینده این بازار حیاتی است.
جمع‌بندی
این بخش، عصاره گزارش و تحلیل فوق را برای تصمیم‌گیری سریع ارائه می‌دهد.
گزارش Fastmarkets تأیید می‌کند که مرکز ثقل قدرت در بازار جهانی لیتیوم به سرعت به سمت چین در حال تغییر است. این کشور در آستانه کسب رهبری در استخراج لیتیوم تا سال ۲۰۲۶ است و این جایگاه را به سلطه پیشین خود در حوزه پالایش و تولید باتری اضافه می‌کند. این تحول، نتیجه یک استراتژی بلندمدت دولتی است که اهداف ژئوپلیتیکی و امنیت زنجیره تأمین را بر سودآوری کوتاه‌مدت اولویت می‌دهد و بازار را برای سایر بازیگران با چالش‌های بی‌سابقه‌ای مواجه می‌کند.
نکات برجسته
تغییر رهبری در تولید: چین تا سال ۲۰۲۶ با پیشی گرفتن از استرالیا، به بزرگترین تولیدکننده لیتیوم استخراجی جهان تبدیل خواهد شد. این یک تغییر ساختاری مهم در جغرافیای عرضه است.
تولید به هر قیمت: تولید لیتیوم در چین (به‌ویژه از منبع پرهزینه لپیدولیت) نه بر اساس صرفه اقتصادی، بلکه بر پایه اهداف استراتژیک دولتی، حفظ اشتغال و کنترل بازار صورت می‌گیرد.
سلطه بر کل زنجیره ارزش: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد چین در حال تکمیل تسلط خود بر تمام حلقه‌های زنجیره ارزش است: از معدن (Upstream) گرفته تا پالایش (Midstream) و بازارهای نهایی مانند باتری و خودروهای الکتریکی(Downstream).
گلوگاه پالایش: حتی با توسعه معادن جدید در غرب، سلطه حدوداً ۷۰ درصدی چین بر پالایش لیتیوم، گلوگاه اصلی و اهرم فشار این کشور باقی خواهد ماند و کاهش آن به ۶۰ درصد تا سال ۲۰۳۵ نیز کُند ارزیابی می‌شود.
واکنش غرب: کشورها و بلوک‌های اقتصادی غربی با سیاست‌هایی نظیر IRA و CRMA در حال واکنش هستند، اما سرعت اجرای این سیاست‌ها در مقایسه با سرعت پیشروی چین، یک عامل عدم قطعیت کلیدی است.
توصیه‌ها و راهکارهای بالقوه برای فعالان بازار
سرمایه‌گذاران: باید به دقت منحنی هزینه جهانی را رصد کنند. سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی که در پایین‌ترین بخش منحنی هزینه قرار دارند (شورابه آمریکای جنوبی و پروژه‌های DLE ) ریسک کمتری در برابر استراتژی کنترل قیمت چین دارند.
شرکت‌های فعال در زنجیره تأمین: تنوع‌بخشی جغرافیایی در تأمین لیتیوم حیاتی است. وابستگی انحصاری به یک منبع (چه استرالیا و چه چین) ریسک بالایی به همراه دارد. تمرکز بر ایجاد ظرفیت پالایش در خارج از چین یک اولویت استراتژیک است.
تحلیلگران: باید مدل‌های پیش‌بینی خود را برای لحاظ کردن متغیرهای ژئوپلیتیکی و سیاست‌های صنعتی (یارانه‌های دولتی، تعرفه‌ها) تنظیم کنند، زیرا این عوامل اکنون به اندازه بنیادهای عرضه و تقاضا بر قیمت‌گذاری تأثیرگذار هستند.