WPIC: ثبت سومین کسری سالانه پلاتین در پی عدم تطابق عرضه با تقاضا

شورای جهانی سرمایه‌گذاری پلاتین پیش‌بینی می‌کند که بازار پلاتین در سال ۲۰۲۵ با کمبود عرضه ۸۵۰٬۰۰۰ اونسی مواجه خواهد شد.

پلاتین در مسیر ثبت سومین کسری سالانه متوالی خود در سال ۲۰۲۵ قرار دارد و شورای جهانی سرمایه‌گذاری پلاتین (WPIC) کسری ۸۵۰٬۰۰۰ اونسی را پیش‌بینی می‌کند، زیرا تقاضا همچنان از عرضه ضعیف معادن پیشی گرفته است.

در آخرین گزارش فصلی پلاتین، WPIC اعلام می‌کند که علی‌رغم کاهش ۲۲ درصدی تقاضا به صورت سالانه، انتظار می‌رود کمبود این فلز کسری عرضه‌ای را ایجاد کند که تنها ۱۳ درصد کمتر از کسری ۹۶۸٬۰۰۰ اونسی سال ۲۰۲۴ است.

این پیش‌بینی در بحبوحه جهش قیمت پلاتین اعلام می‌شود که در ماه جولای از مرز ۱۴۵۰ دلار آمریکا به ازای هر اونس عبور کرد.

چرا بازار پلاتین با کسری مواجه است؟

بزرگ‌ترین چالش برای پلاتین، ضعف در تولید تصفیه‌شده بوده است که در این سه‌ماهه به ۱.۴۵ میلیون اونس کاهش یافت، در حالی که در مدت مشابه سال گذشته ۱.۵۴ میلیون اونس تولید شده بود.

WPIC پیش‌بینی می‌کند که عرضه معادن در سال ۲۰۲۵ با کاهش ۶ درصدی به ۵.۴۳ میلیون اونس خواهد رسید که کمتر از ۵.۷۶ میلیون اونس تولید شده در سال ۲۰۲۴ است. کاهش تولید در آفریقای جنوبی، به عنوان تولیدکننده برتر، تأثیرات بسیار بزرگی بر عرضه داشته است؛ تولید در سه‌ماهه اول تنها ۷۱۳٬۰۰۰ اونس بود زیرا بارندگی‌های شدید بر تولید تأثیر منفی گذاشت. اگرچه تولید این کشور در سه‌ماهه دوم به ۱.۰۵ میلیون اونس افزایش یافت، اما همچنان ۸ درصد کمتر از سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۴ بود.

کاهش تولید سالانه در زیمبابوه و آمریکای شمالی نیز پیش‌بینی می‌شود و WPIC به ترتیب کاهش ۴ درصدی و ۲۶ درصدی را برآورد می‌کند. با این حال، روسیه قرار است شاهد افزایش ۱ درصدی در تولید باشد.

عرضه حاصل از بازیافت پلاتین در سه‌ماهه دوم با افزایش به ۴۲۳٬۰۰۰ اونس رسید، در حالی که این رقم در سه‌ماهه دوم ۲۰۲۴ معادل ۳۷۹٬۰۰۰ اونس بود. WPIC افزایش سالانه ۶ درصدی را پیش‌بینی می‌کند که از ۱.۵۲ میلیون اونس در سال گذشته به ۱.۶ میلیون اونس خواهد رسید.

بخش عمده این افزایش ناشی از رشد در بازیافت خودرو است که با قیمت‌های بالاتر سبد فلزات گروه پلاتین تقویت شده است. با این حال، WPIC اشاره می‌کند که بازیافت در مقایسه با سطوح تاریخی همچنان پایین است.

Sterck افزود: «بازیافت در کوتاه‌مدت تا میان‌مدت قطعاً از جنبه قیمت بسیار انعطاف‌پذیرتر از عرضه معادن است.» او در ادامه توضیح داد: بله، ما شاهد افزایش قابل توجهی در قیمت پلاتین از ابتدای سال تاکنون بوده‌ایم، اما این عامل اصلی محرک اقتصادی برای جمع‌آورندگان قراضه و بازیافت‌کنندگان نیست. این بیشتر یک داستان مرتبط با پالادیوم است، حتی بیشتر از رودیوم. بنابراین شما برای ایجاد یک تغییر معنادار در آنجا به افزایش پایدار قیمت پالادیوم نیاز دارید.

WPIC خواستار کاهش کلی ۳ درصدی عرضه در سال ۲۰۲۵ به ۷.۰۳ میلیون اونس است که نسبت به ۷.۲۸ میلیون اونس در سال ۲۰۲۴ کاهش نشان می‌دهد. با سه سال کسری، این گروه همچنین انتظار برداشت بیشتر از ذخایر روی زمین را دارد، این ذخایر قرار است ۲۲ درصد کاهش یافته و به ۲.۹۸ میلیون اونس برسند که معادل چهار و نیم ماه پوشش تقاضا است.

موجودی انبارها از ۵.۵۱ میلیون اونس در سال ۲۰۲۲ به ۴.۸ میلیون اونس در سال ۲۰۲۳ و ۳.۸۳ میلیون اونس در سال ۲۰۲۴ کاهش یافته است.

تقاضای پلاتین در سال ۲۰۲۵ تضعیف می‌شود، جواهرات نقطه روشن بازار

علی‌رغم کسری پیش‌بینی‌شده، WPIC انتظار دارد تقاضا در سال جاری تضعیف شود.

در سه‌ماهه دوم، تقاضای بخش خودرو به ۷۶۹٬۰۰۰ اونس کاهش یافت، در حالی که این رقم در دوره مشابه سال قبل ۷۸۸٬۰۰۰ اونس بود.

انتظار WPIC این است که بخش خودرو در سال ۲۰۲۵ به ۳.۰۳ میلیون اونس پلاتین نیاز داشته باشد که نشان‌دهنده کاهش ۳ درصدی نسبت به ۳.۱۱ میلیون اونس مورد نیاز در سال ۲۰۲۴ است. به همین ترتیب، این شورا انتظار کاهش تقاضای صنعتی برای این فلز را دارد، به طوری که مصرف با کاهش ۲۲ درصدی به ۱.۹ میلیون اونس خواهد رسید، که نسبت به ۲.۴۲ میلیون اونس در سال گذشته کاهش یافته است.

با این حال، تقاضای جواهرات رو به افزایش بوده و انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۵ با رشد ۱۱ درصدی به ۲.۲۳ میلیون اونس برسد. WPIC معتقد است این رشد بالا به دلیل تخفیف قیمتی آن نسبت به طلا است و اشاره می‌کند که بیشترین افزایش را در چین مشاهده می‌کند، پیش‌بینی می‌شود ساخت جواهرات در سال ۲۰۲۵ با رشد ۴۲ درصدی به ۵۸۵٬۰۰۰ اونس برسد.

Sterck توضیح داد: آنچه این افزایش را هدایت می‌کند، ساخت جواهراتی است که توسط عمده‌فروشان تأمین مالی می‌شود و آنها پلاتین را تبلیغ می‌کنند زیرا شاهد افت شدیدی در فروش جواهرات طلای خود بوده‌اند.

علی‌رغم افزایش در نگهداری شمش، سکه و صندوق‌های قابل معامله در بورس، تقاضای کلی سرمایه‌گذاری در سه‌ماهه دوم به دلیل کاهش ۳۱۷٬۰۰۰ اونسی موجودی‌های نگهداری‌شده در بورس‌ها به دلیل نگرانی‌های مرتبط با تعرفه، کاهش یافت.

Sterck گفت که عدم قطعیت مداوم در بازار پلاتین در اوایل سال جاری باعث شد فلز فیزیکی از بازارهای خارج از کشور به ایالات متحده منتقل شود زیرا معامله‌گران نگران اعمال تعرفه‌ها شدند.

اگرچه این روند معکوس شد زیرا به معامله‌گران گفته شد تعرفه‌ها اعمال نخواهند شد، اما بعدها با اعلام تعرفه‌های مس و ظهور یک «عدم همسویی ایدئولوژیک» بین کاخ سفید و آفریقای جنوبی، این ترس‌ها دوباره شعله‌ور شد.

Sterck در طول گفتگو اظهار داشت: با توجه به اینکه دولت فعلی ایالات متحده نشان داده است که مایل به استفاده از تعرفه‌ها به عنوان نوعی اهرم فشار برای اجرای سیاست خارجی است، شما به نوعی به این وضعیت بازمی‌گردید که احتمال غیرصفری برای مشمول تعرفه شدن پلاتین در ایالات متحده وجود دارد.

در مجموع، WPIC انتظار دارد کل تقاضای پلاتین در سال ۲۰۲۵ به صورت سالانه ۴ درصد کاهش یافته و به ۷.۸۸ میلیون اونس برسد.

آیا قیمت پلاتین در سال ۲۰۲۵ بیشتر افزایش خواهد یافت؟

عوامل بنیادین باید محرک اصلی برای پلاتین باقی بمانند. علی‌رغم تضعیف تقاضا در نیمه اول سال ۲۰۲۵، یک کسری ساختاری در بازار همچنان به دلیل کمبود عرضه برای پر کردن این شکاف وجود دارد.

با این حال، Sterck اشاره کرد که عرضه معادن احتمالاً قبل از پایان سال افزایش خواهد یافت.

او گفت: «امسال به طور خاص با سیل در آفریقای جنوبی در سه‌ماهه اول سال تشدید شد، بنابراین ما انتظار افزایش اندکی در عرضه معادن را داریم.» با این حال، او همچنین خاطرنشان کرد که تا زمانی که تغییرات قابل توجهی در میزان عرضه رخ ندهد، شرایط قیمتی احتمالاً تغییر چندانی نخواهد کرد.

Sterck خاطرنشان کرد: اساساً، در حال حاضر، به نظر می‌رسد که قیمت پلاتین در سطوح فعلی برای جذب فلز کافی به بازار به منظور تسهیل واقعی شرایط بازار، کافی نیست.

تحلیل و جمع بندی

کسری ساختاری تداوم دارد: بازار پلاتین برای سومین سال متوالی در ۲۰۲۵ با کسری عرضه مواجه خواهد بود (۸۵۰٬۰۰۰ اونس). این کسری ناشی از محدودیت‌های پایدار در عرضه است، نه رشد انفجاری تقاضا.

عرضه، پاشنه آشیل بازار: عرضه معادن، به‌ویژه از سوی آفریقای جنوبی به دلیل چالش‌های عملیاتی (آب و هوا)، با کاهش ۶ درصدی مواجه است. این عامل کلیدی‌ترین محرک بنیادی بازار است.

تقاضای دوگانه: در حالی که تقاضای صنعتی و خودرو (مجموعاً ۶۲ درصد تقاضا) رو به کاهش است، تقاضا در بخش جواهرات (۲۸ درصد تقاضا) به دلیل جذابیت قیمتی نسبت به طلا، به ویژه در چین، ۱۱ درصد رشد خواهد کرد.

ریسک ژئوپلیتیک: تنش‌های سیاسی میان ایالات متحده و آفریقای جنوبی و احتمال اعمال تعرفه بر پلاتین، یک ریسک کلیدی است که می‌تواند زنجیره تأمین را مختل کرده و نوسانات قیمت را تشدید کند.

موجودی انبارها در مسیر نزولی: کاهش ۲۲ درصدی ذخایر روی زمین، بازار را در برابر هرگونه شوک عرضه یا تقاضا آسیب‌پذیرتر می‌کند و پتانسیل افزایش قیمت را تقویت می‌نماید.

جدول زیر داده‌های کلیدی گزارش را برای درک بهتر وضعیت بازار پلاتین در سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ خلاصه می‌کند:

این جدول به وضوح نشان می‌دهد که علی‌رغم کاهش تقاضای کل، کاهش شدیدتر در عرضه معادن باعث تداوم کسری ساختاری در بازار شده و به کاهش چشمگیر موجودی‌های جهانی منجر گردیده است.

تحلیل کمّی

بازار پلاتین در یک وضعیت بنیادین قدرتمند قرار دارد که مشخصه اصلی آن "کسری ناشی از محدودیت عرضه" است. داده‌های WPIC نشان می‌دهد که حتی با کاهش ۴ درصدی تقاضای کل در سال ۲۰۲۵، بازار همچنان قادر به رسیدن به تعادل نیست. کاهش ۶ درصدی تولید معادن، که بخش عمده‌ای از عرضه کل را تشکیل می‌دهد، تأثیر بسیار بیشتری از رشد ۶ درصدی عرضه بازیافتی دارد.

قیمت پلاتین در جولای که از ۱۴۵۰ دلار عبور کرد، واکنشی مستقیم به این تنگنای بنیادین بود. با این حال، اظهارات Sterck مبنی بر اینکه "قیمت در سطوح فعلی برای جذب فلز کافی به بازار کافی نیست" حاکی از آن است که پتانسیل رشد بیشتر قیمت برای تحریک عرضه جدید (چه از طریق سرمایه‌گذاری در معادن و چه افزایش نرخ بازیافت) وجود دارد. کاهش ۲۲ درصدی موجودی انبارها طی یک سال، یک سیگنال قوی از عدم تعادل ساختاری است و نشان می‌دهد که بازار برای تأمین تقاضا به مصرف ذخایر خود متکی است.

تحلیل کیفی و ژئوپلیتیک

عوامل کیفی، پیچیدگی تحلیل بازار پلاتین را دوچندان کرده‌اند:

ملی‌گرایی منابع و ریسک تعرفه: گزارش به صراحت به "عدم همسویی ایدئولوژیک" میان ایالات متحده و آفریقای جنوبی اشاره می‌کند. این موضوع، در کنار سابقه استفاده واشنگتن از تعرفه به عنوان ابزار سیاست خارجی، ریسک اعمال تعرفه بر واردات پلاتین از آفریقای جنوبی (که بیش از ۷۰ درصد تولید جهانی را در اختیار دارد) را به یک عامل تعیین‌کننده تبدیل کرده است. چنین اقدامی می‌تواند به سرعت بازار را دچار بحران کند، قیمت‌ها را در بازار آمریکا به شدت افزایش دهد و زنجیره تأمین صنایع خودروسازی و الکترونیک را با چالش مواجه سازد.

وابستگی جغرافیایی عرضه: تمرکز تولید پلاتین در چند کشور (آفریقای جنوبی، روسیه، زیمبابوه) بازار را در برابر ریسک‌های منطقه‌ای، از جمله بی‌ثباتی سیاسی، چالش‌های زیرساختی (مانند قطعی برق در آفریقای جنوبی) و بلایای طبیعی (مانند سیل ذکر شده در گزارش) بسیار آسیب‌پذیر می‌کند.

گذار انرژی و تقاضای آینده: هرچند گزارش به کاهش تقاضای خودرو اشاره دارد، اما نقش پلاتین در اقتصاد هیدروژنی (به عنوان کاتالیزور در پیل‌های سوختی) یک عامل تقاضای بلندمدت است که می‌تواند در آینده معادلات را تغییر دهد. تضعیف فعلی تقاضای صنعتی ممکن است موقتی و ناشی از رکود اقتصادی جهانی باشد، نه یک تغییر ساختاری دائمی.

تحلیل سناریو

سناریوی خوش‌بینانه (کاهش تنش‌ها): دولت آمریکا از اعمال تعرفه صرف‌نظر می‌کند و روابط با آفریقای جنوبی بهبود می‌یابد. تولیدکنندگان آفریقای جنوبی بر مشکلات عملیاتی غلبه کرده و تولید را بیش از حد انتظار افزایش می‌دهند. قیمت‌های بالای سبد فلزات گروه پلاتین، نرخ بازیافت را بیشتر تحریک می‌کند. در این سناریو، کسری عرضه کاهش یافته، قیمت‌ها در محدوده ۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ دلار تثبیت می‌شوند و بازار به تعادل نزدیک‌تر می‌شود.

سناریوی بدبینانه (جنگ تجاری): ایالات متحده تعرفه‌های سنگینی بر پلاتین آفریقای جنوبی اعمال می‌کند. این اقدام منجر به شوک عرضه، جهش قیمت به بالای ۱۶۰۰ دلار و هرج‌ومرج در زنجیره تأمین جهانی می‌شود. صنایع مصرف‌کننده با بحران تأمین مواد اولیه روبرو می‌شوند و سرمایه‌گذاران به سمت دارایی‌های امن‌تر حرکت می‌کنند، هرچند سفته‌بازان ممکن است از نوسانات شدید سود ببرند.

سناریوی ادامه وضع موجود (کسری پایدار): تنش‌های ژئوپلیتیک به صورت یک ریسک نهفته باقی می‌ماند اما به اقدام عملی منجر نمی‌شود. مشکلات عرضه در آفریقای جنوبی به صورت محدود ادامه دارد. بازار با کسری ساختاری دست و پنجه نرم می‌کند و قیمت‌ها در محدوده ۱۳۵۰ تا ۱۵۵۰ دلار نوسان می‌کنند. این سناریو فرصت‌های جذابی برای سرمایه‌گذارانی ایجاد می‌کند که بر مبنای عوامل بنیادین و کمبود عرضه بلندمدت سرمایه‌گذاری می‌کنند، اما ریسک نوسانات ناشی از اخبار سیاسی همچنان بالاست.

تحلیل از دیدگاه ذی‌نفعان

تولیدکنندگان معدنی: شرکت‌های معدنی در آفریقای جنوبی با چالش‌های عملیاتی مواجه‌اند اما از قیمت‌های بالا سود می‌برند. شرکت‌های روسی و زیمبابوه‌ای نیز در موقعیت مطلوبی قرار دارند. ریسک اصلی برای آنها تشدید تنش‌های ژئوپلیتیک است که می‌تواند دسترسی به بازارهای کلیدی را محدود کند.

سرمایه‌گذاران: چشم‌انداز بنیادین برای سرمایه‌گذاری در پلاتین مثبت است. کسری ساختاری و کاهش موجودی‌ها از قیمت حمایت می‌کند. با این حال، ریسک‌های سیاسی نیازمند مدیریت فعال پورتفولیو و پوشش ریسک است. سرمایه‌گذاری در شرکت‌های معدنی خارج از آفریقای جنوبی می‌تواند یک استراتژی برای کاهش ریسک منطقه‌ای باشد.

مصرف‌کنندگان صنعتی (خودرو و صنایع شیمیایی): این بخش با دو چالش همزمان روبروست: کاهش تقاضا برای محصولات نهایی و افزایش قیمت مواد اولیه. آنها باید به دنبال قراردادهای تأمین بلندمدت باشند و تحقیق و توسعه برای یافتن جایگزین‌ها یا کاهش مصرف پلاتین را در اولویت قرار دهند.

بخش جواهرات: این بخش، به‌ویژه در آسیا، برنده اصلی وضعیت فعلی است. تخفیف پلاتین نسبت به طلا یک مزیت رقابتی قدرتمند ایجاد کرده که عمده‌فروشان به خوبی از آن برای افزایش سهم بازار خود استفاده می‌کنند.

جمع‌بندی

بازار پلاتین در سال ۲۰۲۵ به دلیل محدودیت‌های شدید در سمت عرضه، و نه به خاطر تقاضای قوی، با یک کسری ساختاری عمیق روبرو است. در حالی که بخش‌های سنتی تقاضا مانند خودرو و صنعت در حال تضعیف هستند، ظهور تقاضای قوی از سوی صنعت جواهرات مانع از سقوط تقاضای کل شده است. این عدم تعادل، قیمت‌ها را در سطوح بالا نگه داشته و موجودی‌های جهانی را به شدت کاهش داده است.

مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر بازار در کوتاه‌مدت و میان‌مدت، ریسک‌های ژئوپلیتیک، به‌ویژه احتمال اعمال تعرفه از سوی ایالات متحده بر آفریقای جنوبی است. چنین رویدادی پتانسیل ایجاد یک شوک بزرگ در بازار را دارد. در غیاب چنین شوکی، انتظار می‌رود قیمت‌ها به دلیل بنیاد قوی بازار، همچنان روند صعودی یا باثبات در سطوح بالا را حفظ کنند.

توصیه‌های عملی

برای سرمایه‌گذاران: با توجه به کسری ساختاری، پلاتین یک دارایی جذاب برای سرمایه‌گذاری میان‌مدت است. با این حال، باید ریسک‌های ژئوپلیتیک را به دقت زیر نظر داشت. متنوع‌سازی سبد دارایی با افزودن شرکت‌های معدنی فعال در مناطق باثبات‌تر می‌تواند مفید باشد.

برای مصرف‌کنندگان صنعتی: تأمین مواد اولیه از طریق قراردادهای بلندمدت برای محافظت در برابر نوسانات قیمت ضروری است. سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه برای بهینه‌سازی مصرف و یافتن جایگزین‌های احتمالی باید در دستور کار قرار گیرد.

برای فعالان بازار: نظارت دقیق بر داده‌های تولید ماهانه آفریقای جنوبی، سطح موجودی انبارها و هرگونه تحولات در سیاست تجاری آمریکا، کلید موفقیت در این بازار پرنوسان خواهد بود.