بهروزرسانی بازار گرافیت: مروری بر نیمه اول سال ۲۰۲۵
عرضه مازاد و نگرانیهای تجاری، تأثیرگذارترین عوامل در بازار گرافیت در نیمه اول سال بودند.
قیمت گرافیت در سال ۲۰۲۴ بین ۱۰ تا ۲۰ درصد کاهش یافت، همانطور که در گزارش آژانس بینالمللی انرژی ذکر شده است، و انتظار میرفت که این بخش در آستانه ورود به سال ۲۰۲۵ شاهد واگرایی مداوم بین چین و مناطق خارج از چین باشد. تحلیلگران پیشبینی میکردند که قیمتهای داخلی چین پایین باقی بماند، در حالی که انتظار میرفت شاخصهای قیمت در ایالات متحده و اروپا با تغییر مسیر عرضه از چین و ایجاد بازارهای فشردهتر، افزایش یابند.
با شروع سال، سلطه چین بر بازار زمانی در کانون توجه قرار گرفت که ایالات متحده تحقیقاتی را در مورد امنیت زنجیرههای تأمین متعدد، از جمله آندها که یکی از مصارف نهایی کلیدی گرافیت است، آغاز کرد.
اختلالات تعرفهای و تحقیقات ایالات متحده در مورد آندها از جمله تأثیرگذارترین روندها در بازار گرافیت در نیمه اول سال بودند.
در حالی که این عوامل و موارد دیگر، قیمت گرافیت را در نیمه اول سال تحت فشار قرار داد، تحلیلگران احتمال بهبودی متوسط در نیمه دوم سال با عادیسازی موجودیها را رد نمیکنند، هرچند رقابت از سوی گرافیت مصنوعی میتواند مانع از افزایش قیمتها شود.
قیمت گرافیت به پایینترین سطح چند ساله خود رسید
در میانه درگیریهای تعرفهای بین ایالات متحده و چین، موسسه Fastmarkets در ماه می گزارش داد که قیمت گرافیت پولکی طبیعی چین به پایینترین سطح خود از زمان شروع گزارشدهی این محصول در سال ۲۰۱۸ رسیده است.
در ماه ژانویه، وزارت بازرگانی ایالات متحده رسماً تحقیقات ضد دامپینگ و وظایف جبرانی را در مورد واردات مواد آند فعال از چین آغاز کرد. این تحقیقات با هدف رسیدگی به نگرانیهایی طراحی شده بود که تولیدکنندگان چینی از طریق قیمتگذاری یارانهای یا دامپینگ، تولیدکنندگان داخلی را به طور ناعادلانه تضعیف میکنند.
این اقدام پس از دادخواستهای ارائهشده توسط تولیدکنندگان مواد آند فعال آمریکایی در دسامبر ۲۰۲۴ صورت گرفت.
Georgi Georgiev، تحلیلگر تحقیقاتیFastmarkets، در گزارشی در ماه فوریه نوشت: تحقیقات جدید ضد دامپینگ و وظایف جبرانی در مورد واردات آند فعال از چین نشان میدهد که تولید آند چالشبرانگیزترین بخش زنجیره تأمین باتری برای رقابت ایالات متحده با چین است.
وی افزود: تعرفه ۲۵ درصدی موجود تأثیر محدودی بر واردات آند از چین داشته است، که نشان میدهد در حال حاضر تولیدکنندگان آند چینی سنگ بنای زنجیرههای تأمین جهانی آند باقی ماندهاند.
در ماه می، وزارت بازرگانی در تحقیقات وظایف جبرانی خود یک یافته مقدماتی مثبت صادر کرد و نرخهای یارانهای تا ۷۲۱.۰۳ درصد برای برخی تولیدکنندگان شناسایی کرد، در حالی که برخی دیگر با نرخهای ۶.۵۵ درصدی مواجه شدند. یک تصمیم مقدماتی در ماه جولای، دامپینگ را تأیید کرد و یک عوارض موقت ۹۳.۵ درصدی اعمال شد.
اگر هم وزارت بازرگانی و هم کمیسیون تجارت بینالمللی ایالات متحده تصمیمات نهایی مثبتی صادر کنند، ممکن است از پاییز امسال عوارض سنگینی اعمال شود و حداقل برای پنج سال باقی بماند.
عرضه گرافیت خارج از چین به طور فزایندهای کلیدی میشود
اگرچه عرضه معدنی گرافیت در حال رشد است و از ۹۶۶,۰۰۰ تن در سال ۲۰۲۰ به ۱,۶۰۰,۰۰۰ تن در سال ۲۰۲۴ افزایش یافته است، نگرانیها در مورد عرضه آینده این فلز کلیدی باتری فراوان است.
در گزارش آژانس بینالمللی انرژی (IEA) آمده است: «به نظر میرسد عناصر نادر خاکی تا سال ۲۰۳۵ بر اساس پروژههای در دست اجرا به اندازه کافی تأمین شوند. با این حال، تمرکز عرضه برای عناصر نادر خاکی و گرافیت یک آسیبپذیری کلیدی باقی میماند». پیشبینی میشود تقاضا برای گرافیت بین امروز تا سال ۲۰۴۰، به دلیل افزایش تقاضا برای وسایل نقلیه الکتریکی(EV)، دو برابر شود.
برای تضمین عرضه کافی، IEA رشد گستردهای را در خارج از چین در تمام سطوح زنجیره تأمین توصیه میکند.
گزارش این سازمان توضیح میدهد: تنوعبخشی کلمه کلیدی برای امنیت انرژی است، اما دنیای مواد معدنی حیاتی در سالهای اخیر در جهت مخالف حرکت کرده است، به ویژه در زمینه پالایش و فرآوری. بین سالهای ۲۰۲۰ و ۲۰۲۴، رشد تولید مواد پالایششده به شدت در میان تأمینکنندگان پیشرو متمرکز بود.
ظرفیت پالایش برای مواد معدنی حیاتی به طور فزایندهای متمرکز شده و گرافیت در میان بیشترین آسیبدیدگان قرار دارد. تا سال ۲۰۲۴، سه کشور برتر در زمینه پالایش، به طور متوسط ۸۶ درصد از تولید جهانی مواد معدنی کلیدی انرژی را کنترل میکردند که از حدود ۸۲ درصد در سال ۲۰۲۰ افزایش یافته است. در مورد گرافیت، چین بر این بخش تسلط دارد و تقریباً تمام رشد اخیر عرضه را به خود اختصاص داده است؛ روندی که در نیکل توسط اندونزی و بار دیگر در کبالت و عناصر نادر خاکی توسط چین تکرار شده است.
علیرغم تسلط چین بر بازار، IEA پیشبینی میکند که این تسلط در دهه آینده تضعیف شود.
IEA بیان میکند: «تنوعبخشی در حال ظهور در استخراج لیتیوم، گرافیت و عناصر نادر خاکی وجود دارد. سهم عرضه لیتیوم استخراجشده از سه تولیدکننده برتر قرار است تا سال ۲۰۳۵ به زیر ۷۰ درصد کاهش یابد، در حالی که این رقم در سال ۲۰۲۴ بیش از ۷۵ درصد بود». گرافیت و عناصر نادر خاکی نیز با ظهور تأمینکنندگان جدید معدنی، ماداگاسکار و موزامبیک برای گرافیت و استرالیا برای عناصر نادر خاکی، در دهه آینده شاهد بهبودی خواهند بود
در حالی که تنوعبخشی در عرضه معدنی یک گام مثبت اولیه است، بعید است که رشد ظرفیت پالایش و فرآوری شاهد روندهای رشد مشابهی در خارج از چین باشد. IEA انتظار دارد که ظرفیت پالایش مواد معدنی حیاتی تا دهه آینده به شدت متمرکز باقی بماند و گرافیت در میان کنترلشدهترینها باشد.
اگرچه تنوعبخشی برای لیتیوم و برخی مواد معدنی منتخب در حال ظهور است، اما نشانههای کمی از کاهش تسلط چین وجود دارد. پیشبینی میشود تا سال ۲۰۳۵، این کشور تقریباً ۸۰ درصد از گرافیت با گرید باتری جهان را تأمین کند، در کنار سهمهای مشابهی در بازار عناصر نادر خاکی و بیش از ۶۰ درصد از لیتیوم و کبالت پالایششده.
نبرد تعرفهای زنجیره تأمین آند را متزلزل میکند
برای مقابله با کنترل چین، ایالات متحده به شدت در حال حرکت برای مهار وابستگی به آندهای گرافیتی چینی است که بیش از ۹۵ درصد از تولید جهانی آند را تشکیل میدهند. از ژوئن ۲۰۲۴، تعرفهها بر آندهای گرافیت مصنوعی چینی از صفر به ۱۶۰ درصد افزایش یافته است، که شامل تعرفه ۲۵ درصدی موجود بخش ۳۰۱ (Section 301 tariff) و عوارض اضافی میشود.
تولیدکنندگان آمریکای شمالی برای اعمال عوارضی تا ۹۲۰ درصد درخواست دادهاند.
تولیدکنندگان چینی در ابتدا بخش زیادی از هزینه تعرفههای اولیه را جذب کردند، اما تحلیلگران انتظار دارند که آنها بخش بیشتری از افزایشهای اخیر را به خریداران منتقل کنند. خودروسازان و تولیدکنندگان باتری آمریکایی برای هزینههای بالاتر آماده میشوند، زیرا دادههای تجاری نشان میدهد که تمام واردات آند گرافیتی ایالات متحده برای بخش خودروهای برقی در سال ۲۰۲۴ از چین تأمین شده است.
چین با اعمال تعرفه واردات ۸۴ درصدی خود بر کک نفتی و کک سوزنی ایالات متحده پاسخ داده است.
در حالی که چین وابستگی خود را به عرضه ایالات متحده کاهش داده است، هنوز هم حدود ۳۰ درصد از هر یک از این محصولات را از تولیدکنندگان آمریکایی تأمین میکند، که به معنای هزینههای بالاتر برای گرافیت مصنوعی چینی و محصولات آندی پاییندستی است.
Amy Bennett، مشاور ارشد فلزات و معدن درFastmarkets، در ماه می نوشت: تولیدکنندگان خودروهای برقی و باتری ایالات متحده در سالهای اخیر برای معاف نگهداشتن واردات آندهای گرافیتی از چین از تعرفه تلاش کردهاند، اما تلاشهای آنها در ۹ ماه گذشته بیثمر بوده و وضعیت تجاری آندهای گرافیتی به شدت تغییر کرده است.
شکنندگی سمت عرضه گرافیت
پیشبینی میشود تقاضای جهانی برای گرافیت با گرید باتری در دهه آینده با شتاب گرفتن گذار انرژی و پذیرش خودروهای برقی، ۶۰۰ درصد افزایش یابد. با این حال، با قیمتهای پایین امروزی، توسعه عرضه جدید در خارج از چین از نظر اقتصادی غیرقابل دوام باقی میماند - چالشی که به یک بحران قریبالوقوع عرضه دامن میزند.
ایالات متحده که هیچ گرافیتی استخراج نمیکند، برای تأمین تقاضای داخلی در سال ۲۰۲۴ کاملاً به واردات وابسته بود، که این کشور و دیگر بازارهای غیرچینی را در موقعیتی آسیبپذیر قرار میدهد.
تاریخ یک سابقه هشداردهنده ارائه میدهد: در سال ۲۰۱۰، پس از محدود کردن صادرات توسط چین، قیمت عناصر نادر خاکی ده برابر شد.
IEA هشدار میدهد که اگر اختلال مشابهی در بازار لیتیوم، نیکل یا گرافیت رخ دهد، قیمتها میتوانند ۵ تا ۱۰ برابر افزایش یابند و میانگین هزینههای جهانی پک باتری را ۲۰ تا ۵۰ درصد بالا ببرند.
چنین جهشی، مقرونبهصرفه بودن خودروهای برقی را از بین میبرد، پذیرش آنها را کند میکند و سرعت گذار به انرژی پاک را تهدید میکند.
تحلیل و جمع بندی
جدول زیر بر اساس دادههای موجود در گزارش و منابع معتبر، تقابل تعرفهای بین ایالات متحده و چین در حوزه گرافیت و مواد مرتبط با آند را نمایش میدهد. این جدول به درک بهتر ابعاد جنگ تجاری و تأثیرات متقابل آن کمک میکند.
خلاصه تعرفهها و اقدامات تجاری در زنجیره تأمین آند گرافیت(2025-2024)
این جدول به وضوح نشاندهنده یک جنگ تجاری هدفمند در بخش حیاتی زنجیره تأمین باتری است. اقدامات ایالات متحده به صورت چندلایه (تعرفه عمومی، عوارض جبرانی و ضد دامپینگ) طراحی شده تا واردات آند از چین را از نظر اقتصادی کاملاً غیررقابتی کند. نرخهای بسیار بالای ۷۲۱ درصدی برای برخی شرکتها، ماهیت تنبیهی این تعرفهها را آشکار میسازد. در مقابل، اقدام تلافیجویانه چین بر مواد اولیه (کک) که برای تولید گرافیت مصنوعی استفاده میشود، با هدف افزایش هزینههای تولید برای خود آمریکا و سایر رقبا طراحی شده است. این تقابل، یک ریسک سیستماتیک برای کل صنعت خودروهای برقی و ذخیرهسازی انرژی ایجاد میکند و شرکتها را مجبور به بازنگری فوری در استراتژیهای تأمین خود میکند.
تحلیل کمی
نیمه اول سال ۲۰۲۵ با دو نیروی متضاد تعریف شد: مازاد عرضه جهانی که قیمتها را به پایینترین سطح چند ساله رساند و جنگ تجاری ژئوپلیتیک بین ایالات متحده و چین که در حال ایجاد یک بازار دوقطبی و پرمخاطره است. تسلط چین بر کل زنجیره تأمین (از استخراج تا پالایش آند) به عنوان یک آسیبپذیری استراتژیک برای غرب تلقی میشود و اقدامات تعرفهای تهاجمی آمریکا (با مجموع نرخهای موثر بیش از ۱۶۰ درصد) پاسخی مستقیم به این وابستگی است. این وضعیت، ریسکهای جدی برای تولیدکنندگان باتری و خودروهای برقی در آمریکای شمالی ایجاد کرده اما فرصتهای بیسابقهای برای پروژههای معدنی و پالایشی گرافیت در خارج از چین (بهویژه در آفریقا و استرالیا) فراهم میکند. سرمایهگذارانی که قادر به مدیریت ریسکهای ژئوپلیتیک و نوسانات قیمت باشند، میتوانند از این شکاف ساختاری در بازار بهرهبرداری کنند.
روند قیمت و عرضه: بازار در سال ۲۰۲۴ با کاهش ۱۰ تا ۲۰ درصدی قیمتها مواجه شد و این روند نزولی در نیمه اول ۲۰۲۵ ادامه یافت، به طوری که قیمت گرافیت پولکی چین در ماه می به پایینترین سطح از سال ۲۰۱۸ رسید. عامل اصلی این افت، مازاد عرضه ناشی از رشد سریع تولید است که از ۹۶۶,۰۰۰ تن در سال ۲۰۲۰ به ۱.۶ میلیون تن در سال ۲۰۲۴ رسید. این مازاد عرضه، پروژههای جدید در خارج از چین را از نظر اقتصادی با چالش مواجه کرده است.
تحلیل تقاضا: با وجود ضعف کوتاهمدت قیمت، چشمانداز تقاضا بسیار قدرتمند است. آژانس بینالمللی انرژی (IEA) پیشبینی میکند تقاضای کلی برای گرافیت تا سال ۲۰۴۰ دو برابر شود، در حالی که تقاضا برای گرافیت مورد استفاده در باتریها طی دهه آینده ۶۰۰ درصد افزایش خواهد یافت. این شکاف بین قیمتهای فعلی و تقاضای آتی، هسته اصلی تنش در بازار است.
تأثیر عددی تعرفهها: اعمال عوارض ضد دامپینگ موقت ۹۳.۵ درصدی بر آندهای چینی، در کنار تعرفه ۲۵ درصدی موجود و سایر عوارض، هزینه واردات این محصول به آمریکا را بیش از ۱۶۰ درصد افزایش داده است. این امر به معنای افزایش مستقیم هزینه تولید برای هر پک باتری خودروی برقی در آمریکاست و میتواند مزیت رقابتی خودروسازان این منطقه را تضعیف کند.
تمرکز بازار: چین با کنترل تقریباً تمام رشد اخیر عرضه و نزدیک به ۸۰ درصد از ظرفیت پالایش گرافیت با گرید باتری تا سال ۲۰۳۵، یک نقطه شکست در زنجیره تأمین جهانی ایجاد کرده است. در مقابل، آمریکا در سال ۲۰۲۴ صد در صد به واردات گرافیت وابسته بود که این عدم توازن، محرک اصلی سیاستهای تجاری تهاجمی آن است.
تحلیل کیفی و ژئوپلیتیک
ملیگرایی منابع: گزارش حاضر نمونه بارزی از ملیگرایی منابع از سوی یک کشور مصرفکننده است. اقدامات ایالات متحده (تعرفهها و تحقیقات) با هدف ایجاد یک زنجیره تأمین داخلی امن و کاهش وابستگی استراتژیک به یک رقیب ژئوپلیتیک (چین) انجام میشود. این سیاستها هرچند به تولیدکنندگان داخلی مانند شرکتهای عضو "American Active Anode Material Producers" کمک میکند، اما هزینههای سنگینی را به صنایع پاییندستی مانند خودروسازان و تولیدکنندگان باتری تحمیل میکند. از سوی دیگر، تسلط چین بر فرآوری گرافیت و استفاده از آن به عنوان یک اهرم فشار، نوع دیگری از ملیگرایی منابع است که کنترل بر فناوری و تولید را در اولویت قرار میدهد. این تقابل، ریسک سرمایهگذاری در هر دو کشور را افزایش داده و جذابیت کشورهای ثالث مانند موزامبیک، ماداگاسکار و استرالیا را به عنوان تأمینکنندگان جایگزین و بیطرف، دوچندان میکند.
ریسکهای ژئوپلیتیک و زنجیره تأمین: تنش تجاری آمریکا و چین فراتر از یک اختلاف اقتصادی است؛ این یک رقابت استراتژیک برای تسلط بر فناوریهای گذار انرژی است. هرگونه تشدید این تنشها، برای مثال اعمال محدودیتهای صادراتی رسمی از سوی چین بر گرافیت (مشابه آنچه در سال ۲۰۱۰ برای عناصر نادر خاکی رخ داد)، میتواند منجر به جهش ۵ تا ۱۰ برابری قیمتها و اختلال شدید در تولید جهانی خودروهای برقی شود. این عدم قطعیت، شرکتها را به سمت استراتژیهای پرهزینه مانند تنوعبخشی به تأمینکنندگان و بومیسازی تولید سوق میدهد.
روندهای کلان اقتصادی: در یک محیط با نرخ بهره بالا، تأمین مالی پروژههای معدنی جدید که سرمایهبر و زمانبر هستند، دشوارتر میشود. قیمتهای پایین فعلی گرافیت این چالش را تشدید میکند. با این حال، حمایتهای دولتی در غرب (مانند قانون کاهش تورم آمریکا،IRA ) میتواند به عنوان یک وزنه تعادلی عمل کرده و سرمایهگذاری در زنجیرههای تأمین غیرچینی را تشویق کند.
سناریوهای تحلیل
سناریوی اول (خوشبینانه - حلوفصل تجاری): در صورت کاهش تنشها و لغو یا کاهش تعرفههای آمریکا، قیمت آند در بازار آمریکا کاهش مییابد و فشار هزینه از روی خودروسازان برداشته میشود. این امر به تسریع پذیرش خودروهای برقی کمک میکند. با این حال، جذابیت سرمایهگذاری در پروژههای گرانقیمت خارج از چین کاهش یافته و تسلط چین بر بازار در کوتاهمدت و میانمدت تثبیت میشود.
سناریوی دوم (بدبینانه - جنگ تجاری تمامعیار): آمریکا تعرفههای درخواستی (تا ۹۲۰ درصد) را اعمال کرده و چین با محدودیتهای صادراتی شدید پاسخ میدهد. این سناریو منجر به یک شوک عرضه جهانی، جهش شدید قیمت گرافیت در خارج از چین و کمبود مواد اولیه برای کارخانههای باتریسازی غربی میشود. این وضعیت، گذار به انرژی پاک را با تأخیر جدی مواجه میکند اما سرمایهگذاریهای هنگفتی را به سمت پروژههای معدنی و پالایشی در کشورهای همسو با غرب سرازیر خواهد کرد.
سناریوی سوم (ادامه وضع موجود - بازار دوقطبی): تعرفههای بالا در آمریکا باقی میماند و چین به صادرات خود به سایر نقاط جهان ادامه میدهد. این وضعیت یک بازار دوقطبی ایجاد میکند: قیمتهای پایین در چین و بازارهای وابسته به آن، و قیمتهای پریمیوم در آمریکای شمالی و اروپا برای گرافیت غیرچینی. این سناریو فرصتهایی برای سرمایهگذاران در معادن و پالایشگاههای غیرچینی ایجاد میکند، اما ریسک اصلی این است که اگر این پروژهها نتوانند از نظر هزینه با تولیدکنندگان چینی رقابت کنند یا اگر تقاضا در بازارهای غربی به دلیل قیمتهای بالا کاهش یابد، این پروژهها غیراقتصادی خواهند شد.
ذینفعان کلیدی
تولیدکنندگان چینی: با ریسک از دست دادن بازار آمریکا مواجه هستند اما از تسلط بر بازار جهانی، هزینههای تولید پایین و حمایت دولتی بهرهمندند. استراتژی آنها احتمالاً تمرکز بر بازارهای غیرآمریکایی و افزایش ارزش افزوده در داخل خواهد بود.
خودروسازان و تولیدکنندگان باتری آمریکایی: بزرگترین بازندگان کوتاهمدت هستند. آنها با افزایش شدید هزینهها و اختلال در زنجیره تأمین مواجهند و برای حفظ رقابتپذیری خود باید به سرعت منابع تأمین خود را متنوع یا بومیسازی کنند.
تولیدکنندگان گرافیت خارج از چین (مانند استرالیا، موزامبیک): این وضعیت یک فرصت طلایی است. سیاستهای غرب یک بازار پریمیوم برای محصولات آنها ایجاد کرده و انگیزه لازم برای جذب سرمایه و توسعه پروژههای جدید را فراهم میکند.
دولت ایالات متحده: اهداف امنیت ملی و صنعتی خود را دنبال میکند اما ریسک تضعیف صنعت خودروی داخلی و کند شدن اهداف اقلیمی خود را نیز به جان میخرد. موفقیت سیاستهای آن به سرعتِ شکلگیری یک زنجیره تأمین غیرچینی بستگی دارد.
جمعبندی
بازار گرافیت در یک نقطه عطف تاریخی قرار دارد. در حالی که اصول بنیادین عرضه و تقاضا در کوتاهمدت به نفع قیمتهای پایین است، نیروهای قدرتمند ژئوپلیتیک در حال بازآرایی ساختاری این بازار برای دهههای آینده هستند. جنگ تجاری آمریکا و چین، ریسکها را به شدت افزایش داده اما همزمان کاتالیزوری برای ایجاد یک زنجیره تأمین متنوعتر و امنتر در سطح جهانی است.
توصیههای عملی
برای سرمایهگذاران
کوتاهمدت: بر روی شرکتهایی تمرکز کنید که در خارج از چین فعالیت میکنند و به بازارهای غربی دسترسی دارند. این شرکتها از قیمتهای پریمیوم بهرهمند خواهند شد.
میانمدت: پروژههایی با هزینه تولید پایین (از نظر عیار معدنی و دسترسی به انرژی ارزان) و ریسک ژئوپلیتیک پایین در کشورهای باثبات را شناسایی کنید.
ریسک: از سرمایهگذاری در پروژههایی که تنها با فرض تداوم تعرفههای بالا اقتصادی هستند، اجتناب کنید. یک توافق تجاری ناگهانی میتواند این پروژهها را بیارزش کند.
برای مصرفکنندگان صنعتی
تنوعبخشی فوری: به سرعت برای عقد قراردادهای تأمین بلندمدت با تولیدکنندگان نوظهور در آفریقا، استرالیا و آمریکای شمالی اقدام کنید.
سرمایهگذاری مستقیم: برای تضمین عرضه، سرمایهگذاری مستقیم در پروژههای معدنی یا پالایشی (ادغام عمودی) را بررسی کنید.