Geosolutions

مشاوره در حوزه های زمین شناسی، معدن، سرمایه گذاری
چهارشنبه, ۱ خرداد ۱۴۰۴، ۰۵:۰۷ ب.ظ

تا یک دهه آینده، تقاضا برای مس به طور چشمگیری از عرضه پیشی خواهد گرفت

آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد که زمان به صدا درآوردن زنگ هشدار برای کمبودهای آینده فلز مورد نیاز برای گذار به اقتصاد کم‌کربن فرا رسیده است.

تقاضا برای مس، که برای گذار به جهانی با کربن پایین ضروری است، طی دهه آینده از عرضه پیشی خواهد گرفت. این پیش‌بینی توسط آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) ارائه شده است. 

بر اساس تحلیل این آژانس، عرضه این فلز، که جزء کلیدی هر نوع سیستم انرژی الکتریکی در حال حاضر است، در صورت عدم اقدام، تا سال ۲۰۳۵ حدود ۳۰ درصد کمتر از مقدار مورد نیاز خواهد بود. 

Fatih Birol، مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی، اظهار داشت: «این یک چالش بزرگ خواهد بود. اکنون زمان به صدا درآوردن زنگ هشدار است.» 

وی افزود که کشورهای توسعه‌یافته باید تلاش بیشتری برای پالایش مس و سایر فلزات کلیدی مورد نیاز برای صنعت انجام دهند و با کشورهای در حال توسعه برای این منظور مشارکت کنند. 

مواد معدنی حیاتی که برای تولید پنل‌های خورشیدی، توربین‌های بادی و تحول در سیستم انرژی جهانی ضروری هستند، به طور عمده در چین پالایش می‌شوند، اگرچه استخراج این مواد در مناطق مختلفی از جمله آفریقا، استرالیا و آمریکای لاتین انجام می‌شود. 

بر اساس داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی، چین به طور متوسط بیش از ۷۰ درصد از ۲۰ ماده معدنی برتر مورد نیاز در صنعت انرژی را پالایش می‌کند. عناصری مانند کبالت، گالیم، لیتیوم و منگنز در تولید باتری‌ها و اجزای الکتریکی مورد نیاز برای تولید انرژی تجدیدپذیر استفاده می‌شوند. 

این تسلط چین بر پالایش مواد معدنی در حال افزایش است، حتی با وجود کاهش قیمت بسیاری از مواد معدنی حیاتی از اوج خود در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲، زمانی که شوک همه‌گیری کووید-۱۹ باعث بحران عرضه شد. انتظار می‌رود که سهم متوسط تأمین‌کنندگان برتر در دهه آینده تنها به طور حاشیه‌ای کاهش یابد. 

Fatih Birol اظهار داشت که برای گذار به اقتصاد کم‌کربن، باید اقدامات بیشتری برای افزایش عرضه مواد معدنی حیاتی انجام شود. 

وی گفت: «تنوع‌بخشی کلید اصلی است. بریتانیا، اروپا، ژاپن، ایالات متحده و کره جنوبی فناوری لازم را دارند. آفریقا و آمریکای لاتین منابع را در اختیار دارند. می‌توان همکاری بین‌المللی بین کشورها برقرار کرد.» 

وی افزود که دولت‌ها باید مداخله کنند، زیرا نیروهای بازار به تنهایی قادر به حل این مشکل نیستند. او گفت: «نیاز به سیاست‌های دولتی برای حمایت از ورود بازیگران جدید به بازار وجود دارد.» 

توسعه این صنایع و ارتباطات تجاری می‌تواند عرضه جهانی را متنوع کرده و از ایجاد گلوگاه‌ها و افزایش احتمالی قیمت‌ها، مانند آنچه در سال ۲۰۲۱ مشاهده شد، جلوگیری کند. Fatih Birol اظهار داشت: «اگر هزینه‌ها افزایش یابد، این یک مانع بزرگ، اگر نگوییم مهم‌ترین مانع، برای گذار به اقتصاد سبز خواهد بود. این یک مسئله بسیار مهم است.» 

وی تأکید کرد که مس باید یک نگرانی کلیدی باشد. به طور متوسط، ۱۷ سال طول می‌کشد تا از کشف ذخایر جدید به تولید فلز برسند. 

Fatih Birol گفت: «ما تمام فعالیت‌های استخراج مس در آمریکای لاتین، آفریقا و استرالیا و تمام خطوط لوله را تحلیل کرده‌ایم. افزایش هزینه‌ها هزینه گذار سبز را به طور قابل‌توجهی بالا خواهد برد و ممکن است منجر به تأخیر شود.» 

اما وی افزود که اگر دولت‌ها به سرعت اقدام کنند، می‌توانند کمبود پیش‌بینی‌شده را کاهش دهند. او گفت: «کمبود عرضه اجتناب‌ناپذیر نیست. اگر بسیار سریع عمل کنیم، با عرضه پروژه‌های جدید به بازار، بازیافت مس و جایگزینی مس با فلزات دیگر مانند آلومینیوم، می‌توانیم این مشکل را تخفیف دهیم.» 

توسعه شبکه‌های برق چین، در حالی که این کشور به سمت انرژی پاک و تولید اجزای فناوری پاک مانند پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی حرکت می‌کند، بزرگ‌ترین عامل در افزایش شدید تقاضا برای مس در سال‌های اخیر بوده است. 

نیاز به سایر مواد معدنی حیاتی نیز به سرعت افزایش یافته است. تقاضا برای لیتیوم در سال گذشته نزدیک به ۳۰ درصد افزایش یافت. 

آژانس بین‌المللی انرژی هشدار داد که هرگونه اختلال در عرضه می‌تواند برای گذار به انرژی سبز و همچنین برای اقتصاد جهانی به طور کلی خطرناک باشد. 

در این گزارش آمده است: «تأثیر شوک عرضه مواد معدنی حیاتی می‌تواند گسترده باشد و باعث افزایش قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان و کاهش رقابت‌پذیری صنعتی شود.» 

همچنین ذکر شده است: «شوک پایدار عرضه برای فلزات باتری می‌تواند قیمت متوسط جهانی بسته‌های باتری را تا ۴۰ تا ۵۰ درصد افزایش دهد.» 

تحلیل و جمع‌بندی

گزارش آژانس بین‌المللی انرژی بر شکاف قابل‌توجه بین عرضه و تقاضای مس تا سال ۲۰۳۵ تأکید دارد، که نتیجه افزایش تقاضا برای این فلز به دلیل گذار جهانی به اقتصاد کم‌کربن است. این گزارش به‌عنوان یک هشدار کلیدی برای تحلیلگران بازار کامودیتی‌ها عمل می‌کند، زیرا مس به دلیل کاربردهای گسترده در سیستم‌های الکتریکی، از جمله تولید انرژی تجدیدپذیر، ذخیره‌سازی باتری‌ها، و زیرساخت‌های شبکه برق، نقشی محوری در این گذار ایفا می‌کند. 

1. عوامل تقاضا

   - تقاضای جهانی مس به دلیل توسعه زیرساخت‌های انرژی پاک، به‌ویژه در چین، به شدت افزایش یافته است. گزارش IEA اشاره می‌کند که چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مس، به دلیل گسترش شبکه‌های برق و تولید فناوری‌های پاک مانند پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی، عامل اصلی این افزایش تقاضا بوده است. 

   - بر اساس گزارش BloombergNEF (2024)، تقاضای مس برای بخش انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۵.۵ میلیون تن در سال خواهد رسید، که نسبت به سطح فعلی (حدود ۳ میلیون تن) افزایش قابل‌توجهی را نشان می‌دهد. 

   - تقاضای لیتیوم، به‌عنوان یک ماده معدنی مکمل برای باتری‌ها، نیز با رشد ۳۰ درصدی در سال گذشته، نشان‌دهنده فشار مشابه بر زنجیره تأمین مواد معدنی حیاتی است.

2. محدودیت‌های عرضه

   - چرخه طولانی توسعه معادن مس (به طور متوسط ۱۷ سال از کشف تا تولید) یکی از بزرگ‌ترین موانع برای پاسخگویی سریع به تقاضای رو به رشد است. گزارش Wood Mackenzie (2025) پیش‌بینی می‌کند که تا سال ۲۰۳۵، کسری عرضه مس می‌تواند به ۶.۵ میلیون تن برسد، که معادل حدود ۲۰ درصد از تولید جهانی کنونی (حدود ۳۲ میلیون تن در سال ۲۰۲۴) است. 

   - تسلط چین بر پالایش بیش از ۷۰ درصد مواد معدنی حیاتی، از جمله مس، ریسک تمرکز جغرافیایی را افزایش می‌دهد. این تمرکز، همراه با کاهش حاشیه‌ای سهم تأمین‌کنندگان برتر تا دهه آینده، نشان‌دهنده آسیب‌پذیری زنجیره تأمین جهانی است. 

3. ریسک‌های قیمتی و اقتصادی

   - گزارش IEA هشدار می‌دهد که شوک عرضه می‌تواند قیمت بسته‌های باتری را تا 5۰-40 درصد افزایش دهد. بر اساس داده‌های S&P Global Commodity Insights (2024)، قیمت مس در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ به دلیل اختلالات عرضه ناشی از همه‌گیری به بیش از ۱۰,۰۵۰ دلار در هر تن رسید. با توجه به پیش‌بینی کسری عرضه، احتمال بازگشت به چنین سطوح قیمتی یا حتی بالاتر وجود دارد. 

   - افزایش هزینه‌های مواد معدنی می‌تواند هزینه‌های گذار به انرژی سبز را به طور قابل‌توجهی بالا ببرد و پروژه‌های تجدیدپذیر را از نظر اقتصادی کمتر جذاب کند. این امر به‌ویژه برای کشورهای در حال توسعه، که منابع مالی محدودی دارند، چالش‌برانگیز خواهد بود.

4. فرصت‌های تنوع‌بخشی

   - پیشنهاد IEA برای تنوع‌بخشی زنجیره تأمین از طریق همکاری بین کشورهای توسعه‌یافته (مانند ایالات متحده، اروپا، و ژاپن) و کشورهای غنی از منابع (مانند آفریقا و آمریکای لاتین) می‌تواند ریسک‌های ژئوپلیتیکی را کاهش دهد. 

   - بازیافت مس و جایگزینی آن با فلزاتی مانند آلومینیوم، به‌ویژه در کاربردهای انتقال برق، می‌تواند فشار بر عرضه را کاهش دهد. بر اساس گزارش گروه بین المللی مطالعات مس (ICSG, 2024)، بازیافت مس در حال حاضر حدود ۲۰ درصد از عرضه جهانی را تشکیل می‌دهد و پتانسیل افزایش به ۳۰ درصد تا سال ۲۰۳۵ وجود دارد، مشروط بر سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های بازیافت.

5. مداخلات سیاستی

   - IEA بر ضرورت مداخله دولت‌ها برای حمایت از پروژه‌های جدید معدنی و تسهیل ورود بازیگران جدید به بازار تأکید دارد. سیاست‌های تشویقی، مانند یارانه‌ها برای اکتشاف و استخراج یا معافیت‌های مالیاتی برای بازیافت، می‌توانند عرضه را تقویت کنند. 

   - گزارش Wood Mackenzie (2025) نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری‌های جهانی در اکتشاف مس در سال ۲۰۲۴ به حدود ۴.۲ میلیارد دلار رسیده است، اما برای جبران کسری پیش‌بینی‌شده، این رقم باید تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۷ میلیارد دلار در سال افزایش یابد.

جمع‌بندی

گزارش آژانس بین‌المللی انرژی تصویری هشداردهنده از آینده بازار مس ارائه می‌دهد، با پیش‌بینی کسری ۳۰ درصدی عرضه تا سال ۲۰۳۵ در صورت عدم اقدام فوری. نکات کلیدی این گزارش شامل افزایش تقاضای ناشی از گذار به انرژی پاک، تسلط چین بر پالایش مواد معدنی، و چرخه طولانی توسعه معادن است. این عوامل، همراه با ریسک‌های قیمتی و اقتصادی، نشان‌دهنده ضرورت اقدامات فوری برای تنوع‌بخشی زنجیره تأمین و تقویت عرضه از طریق بازیافت و پروژه‌های جدید معدنی است.

توصیه‌ها برای فعالان بازار و سرمایه‌گذاران: 

1. سرمایه‌گذاری در اکتشاف و استخراج: شرکت‌های فعال در بخش معدن باید سرمایه‌گذاری در پروژه‌های اکتشاف مس را افزایش دهند، به‌ویژه در مناطقی مانند آفریقا و آمریکای لاتین که منابع غنی اما بلااستفاده دارند. 

2. تمرکز بر بازیافت: سرمایه‌گذاری در فناوری‌های بازیافت مس می‌تواند راهکاری کوتاه‌مدت برای کاهش فشار بر عرضه باشد. 

3. تنوع‌بخشی به زنجیره تأمین: همکاری‌های استراتژیک با کشورهای تولیدکننده مواد معدنی و توسعه ظرفیت‌های پالایش در مناطق جدید می‌تواند ریسک‌های ژئوپلیتیکی را کاهش دهد. 

4. مدیریت ریسک قیمتی: سرمایه‌گذاران باید استراتژی‌های پوشش ریسک را برای محافظت در برابر نوسانات قیمتی مس در نظر بگیرند، به‌ویژه با توجه به احتمال شوک‌های عرضه در آینده.

در نهایت، موفقیت در مدیریت این چالش به هماهنگی بین سیاست‌گذاری دولتی، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، و همکاری‌های بین‌المللی بستگی دارد. بدون اقدام سریع، هزینه‌های گذار به انرژی سبز می‌تواند به طور قابل‌توجهی افزایش یابد و مانع پیشرفت به سمت اهداف آب‌وهوایی جهانی شود.

پی نوشت

نمودار عرضه و تقاضای مس

نمودار 1

پیش‌بینی می‌شود که تقاضای جهانی تا سال ۲۰۳۵ از عرضه پیشی بگیرد. 

عرضه مورد انتظار مس استخراج‌شده و مقدار مس استخراج‌شده موردنیاز برای تحقق اهداف سیاست‌گذاری تا سال ۲۰۳۵ (بدون احتساب مس بازیافتی)، بر حسب میلیون تن.»

نمودار ارائه‌شده توسط آژانس بین‌المللی انرژی مقایسه‌ای بین عرضه مورد انتظار مس و تقاضای مورد نیاز آن را در دو سناریوی مختلف نشان می‌دهد.

1. داده‌های کلیدی

   - عرضه مورد انتظار: در سناریوی پایه عرضه مس حدود 21.8 میلیون تن است، که با افزودن سناریوی تولید بالا  اندکی افزایش می‌یابد. این نشان‌دهنده محدودیت‌های ذاتی در ظرفیت تولید فعلی و آینده نزدیک است. 

   - تقاضای مورد نیاز: در سناریوی سیاست‌های اعلام‌شده تقاضا به 28.3 میلیون تن می‌رسد، که با اعمال سیاست‌های اضافی ممکن است بیشتر نیز شود. این تفاوت حدود 6.5 میلیون تن کسری بین عرضه و تقاضا را نشان می‌دهد. 

   - واحد اندازه‌گیری: میلیون تن در مقیاس خطی.

2. تحلیل کمی

   - کسری عرضه: کسری 6.5 میلیون تن معادل حدود 30 درصد از عرضه مورد انتظار (21.8 میلیون تن) است، که با پیش‌بینی IEA در گزارش اصلی هم‌راستا است. این کسری می‌تواند تا سال 2035، با فرض عدم مداخله، پایدار بماند. 

   - رشد تقاضا: افزایش تقاضا از 21.8 میلیون تن (عرضه) به 28.3 میلیون تن (نیاز) نشان‌دهنده رشد سالانه حدود 2.7 درصد است، که با روند جهانی‌سازی انرژی‌های تجدیدپذیر و زیرساخت‌های الکتریکی سازگار است. بر اساس BloombergNEF (2024)، این رشد تا سال 2030 ادامه خواهد یافت، به‌ویژه به دلیل تقاضای چین برای شبکه‌های برق و فناوری‌های پاک. 

   - تأثیر سیاست‌ها: سناریوی سیاست‌های اضافی لایه نازکی از تقاضای اضافی را نشان می‌دهد، که می‌تواند نتیجه تشویق‌های دولتی برای تسریع در گذار به انرژی سبز باشد. این لایه نشان‌دهنده پتانسیل افزایش بیشتر کسری در صورت اجرای سیاست‌های تهاجمی‌تر است.

3. عوامل بازار

   - محدودیت‌های تولید: گزارش Wood Mackenzie (2025)  اشاره می‌کند که چرخه طولانی توسعه معادن (حدود 17 سال) و کاهش کشف ذخایر جدید، عرضه را محدود کرده است. این امر با داده‌های نمودار (عرضه ثابت در 21.8 میلیون تن) مطابقت دارد. 

   - فشار تقاضا: افزایش 30 درصدی تقاضای لیتیوم در سال گذشته طبق گزارش IEA  و وابستگی مس به باتری‌ها و شبکه‌های برق، فشار مضاعفی بر زنجیره تأمین وارد می‌کند. S&P Global Commodity Insights (2024) پیش‌بینی می‌کند که قیمت مس در صورت تداوم کسری می‌تواند به بیش از 12,000 دلار در هر تن برسد. 

   - ریسک ژئوپلیتیکی: تسلط چین بر پالایش بیش از 70 درصد مواد معدنی (طبق IEA) می‌تواند عرضه را در برابر اختلالات سیاسی یا تجاری آسیب‌پذیر کند.

4. سناریوهای محتمل

   - سناریوی بدبینانه: اگر سیاست‌های اضافی اجرا شوند و عرضه ثابت بماند، کسری می‌تواند به بیش از 7 میلیون تن برسد، که تأثیر شدیدی بر قیمت‌ها و رقابت‌پذیری صنعتی خواهد داشت. 

   - سناریوی خوش‌بینانه: با سرمایه‌گذاری سریع در پروژه‌های جدید، بازیافت (که طبق ICSG 2024 تا 30 درصد عرضه را می‌تواند پوشش دهد)، و جایگزینی با آلومینیوم، کسری می‌تواند به زیر 5 میلیون تن کاهش یابد.

5. تأثیرات اقتصادی

   - کسری 6.5 میلیون تنی می‌تواند قیمت بسته‌های باتری را تا 50-40 درصد افزایش دهد، که هزینه پروژه‌های تجدیدپذیر را بالا برده و سرمایه‌گذاری‌ها را تحت فشار قرار می‌دهد. 

   - گزارش S&P Global (2024) نشان می‌دهد که افزایش 10 درصدی قیمت مس می‌تواند هزینه‌های زیرساختی جهانی را تا 50 میلیارد دلار در سال افزایش دهد.

جمع‌بندی

نمودار عرضه و تقاضای مس نشان‌دهنده کسری قابل‌توجه 6.5 میلیون تنی تا سال 2035 است، که نتیجه رشد سریع تقاضا برای انرژی‌های پاک و محدودیت‌های عرضه ناشی از چرخه طولانی توسعه معادن و تسلط چین بر پالایش است. نکات برجسته شامل افزایش 2.7 درصدی سالانه تقاضا، پتانسیل تشدید کسری با سیاست‌های جدید، و ریسک‌های قیمتی و اقتصادی است. این وضعیت لزوم اقدام فوری برای افزایش تولید، بازیافت، و تنوع‌بخشی زنجیره تأمین را برجسته می‌کند.

نمودار 2

تلاش برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای باعث افزایش تقاضا برای مس خواهد شد. 

پیش‌بینی تقاضای جهانی مس بر اساس سناریوهای انتشار، بر حسب میلیون تن.»

نمودار ارائه‌شده با عنوان "تلاش برای کاهش انتشار کربن تقاضای مس را افزایش خواهد داد" از آژانس بین‌المللی انرژی و منتشرشده توسط گاردین، تقاضای پیش‌بینی‌شده جهانی مس را در سه سناریوی مختلف تا سال 2050 نشان می‌دهد.

1. داده‌های کلیدی

   - نقطه شروع: تقاضای مس در سال 2023 حدود 26 میلیون تن بوده است. 

   - سناریوها: 

     - سناریوی سیاست‌های اعلام‌شده (Stated Policies, خط آبی): این سناریو بر اساس سیاست‌های موجود و اعلام‌شده تا سال 2023 است. 

     - سناریوی تعهدات اعلام‌شده (Announced Pledges, خط قرمز): این سناریو تعهدات کشورها برای کاهش انتشار کربن را در نظر می‌گیرد. 

     - سناریوی صفر خالص تا 2050 (Net Zero by 2050, خط سبز): این سناریو فرض می‌کند جهان به هدف صفر خالص انتشار کربن تا سال 2050 دست یابد. 

   - پیش‌بینی تقاضا تا 2050: 

     - در سناریوی سیاست‌های اعلام‌شده، تقاضا به حدود 35 میلیون تن می‌رسد. 

     - در سناریوی تعهدات اعلام‌شده، تقاضا به حدود 38 میلیون تن می‌رسد. 

     - در سناریوی صفر خالص، تقاضا به بیش از 40 میلیون تن می‌رسد.

2. تحلیل کمی

   - رشد تقاضا از 2023 تا 2050: 

     - سناریوی سیاست‌های اعلام‌شده: از 26 میلیون تن به 35 میلیون تن، معادل رشد 34.6 درصد (رشد سالانه متوسط 1.28 درصد). 

     - سناریوی تعهدات اعلام‌شده: از 26 میلیون تن به 38 میلیون تن، معادل رشد 46.2 درصد (رشد سالانه متوسط 1.71 درصد). 

     - سناریوی صفر خالص: از 26 میلیون تن به 40 میلیون تن، معادل رشد 53.8 درصد (رشد سالانه متوسط 2 درصد). 

   - شتاب رشد: نمودار نشان می‌دهد که رشد تقاضا در دهه اول (تا 2035) سریع‌تر است و پس از آن با شیب کمتری ادامه می‌یابد. به عنوان مثال، در سناریوی صفر خالص، تقاضا تا سال 2035 به حدود 36 میلیون تن می‌رسد (رشد 38.5 درصد در 12 سال) و سپس تا 2050 با رشد کندتر به 40 میلیون تن می‌رسد. 

   - فاصله بین سناریوها: فاصله بین سناریوی صفر خالص و سیاست‌های اعلام‌شده در سال 2050 حدود 5 میلیون تن است، که نشان‌دهنده تأثیر قابل‌توجه سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تر کاهش کربن بر تقاضای مس است.

3. عوامل محرک تقاضا

   - گذار به انرژی پاک: تقاضای رو به رشد مس به دلیل نقش کلیدی آن در فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر (مانند پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی)، باتری‌ها، و زیرساخت‌های شبکه برق است. گزارش BloombergNEF (2024) نشان می‌دهد که بخش انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال 2030 حدود 5.5 میلیون تن از تقاضای مس را به خود اختصاص خواهد داد. 

   - تعهدات جهانی: سناریوی صفر خالص فرض می‌کند که کشورها به اهداف توافق‌نامه پاریس پایبند بمانند، که نیازمند توسعه گسترده زیرساخت‌های الکتریکی است. IEA (2024) تخمین می‌زند که برای تحقق صفر خالص، مصرف مس در بخش انرژی تا سال 2050 سه برابر سطح فعلی شود. 

   - رشد چین: توسعه شبکه‌های برق و تولید فناوری پاک در چین (طبق گزارش اصلی IEA) همچنان بزرگ‌ترین محرک تقاضای مس است. S&P Global Commodity Insights (2024) گزارش می‌دهد که چین به تنهایی 50 درصد از تقاضای جهانی مس را تشکیل می‌دهد.

4. چالش‌های عرضه

   - گزارش Wood Mackenzie (2025) پیش‌بینی می‌کند که عرضه مس تا سال 2035 به حدود 21.8 میلیون تن (سناریوی پایه) محدود بماند، که با تقاضای پیش‌بینی‌شده (36 میلیون تن در سناریوی صفر خالص) فاصله زیادی دارد. این کسری 14.2 میلیون تنی فشار شدیدی بر قیمت‌ها وارد خواهد کرد. 

   - چرخه طولانی توسعه معادن (17 سال) و کاهش اکتشافات جدید، عرضه را محدود می‌کند. ICSG (2024) گزارش می‌دهد که سرمایه‌گذاری در اکتشاف مس باید به بیش از 7 میلیارد دلار در سال برسد تا کسری کاهش یابد.

5. تأثیرات قیمتی و اقتصادی

   - کسری عرضه می‌تواند قیمت مس را به شدت افزایش دهد. S&P Global (2024) پیش‌بینی می‌کند که قیمت مس در صورت تداوم کسری به 12,000 دلار در هر تن یا بیشتر برسد، که هزینه‌های زیرساختی را تا 50 میلیارد دلار در سال افزایش می‌دهد. 

   - افزایش تقاضا در سناریوی صفر خالص می‌تواند قیمت بسته‌های باتری را تا 50-40 درصد بالا ببرد (طبق IEA)، که پروژه‌های تجدیدپذیر را از نظر اقتصادی تحت فشار قرار می‌دهد.

جمع‌بندی

نمودار IEA نشان‌دهنده رشد قابل‌توجه تقاضای مس تا سال 2050 است، که از 26 میلیون تن در سال 2023 به 40-35 میلیون تن بسته به سناریو می‌رسد. این رشد ناشی از گذار به انرژی پاک و تعهدات جهانی برای کاهش انتشار کربن است. با این حال، عرضه محدود (حدود 21.8 میلیون تن تا 2035) و چرخه طولانی توسعه معادن، کسری قابل‌توجهی ایجاد خواهد کرد که می‌تواند قیمت‌ها را افزایش داده و گذار به انرژی سبز را با چالش مواجه کند. نکات کلیدی شامل رشد سالانه 2-1.28 درصد تقاضا، تأثیر سیاست‌های کاهش کربن بر افزایش تقاضا، و ضرورت سرمایه‌گذاری در عرضه و بازیافت است.

بدون اقدام فوری، کسری عرضه می‌تواند هزینه‌های گذار به انرژی پاک را به طور قابل‌توجهی افزایش دهد و اهداف آب‌وهوایی را به تعویق بیندازد.



نوشته شده توسط
ساخت وبلاگ در بلاگ بیان، رسانه متخصصان و اهل قلم

Geosolutions

مشاوره در حوزه های زمین شناسی، معدن، سرمایه گذاری

Geosolutions

مشاوره و اجرای مطالعات در زمینه های متنوع علوم زمین(مخاطرات زمین شناسی، اکتشاف معدن، آبهای زیرزمینی و ...)، انجام مطالعات مربوطه، خدمات ژئوفیزیک مهندسی و اکتشافی، مطالعات سنجش از دور، مشاوره سرمایه گذاری تخصصی و ..
تماس از طریق تلگرام با آی دی: geosolutionsir@
تماس از طریق ایمیل به نشانی: geosolutionsir@gmail.com
09100625034

طبقه بندی موضوعی

آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد که زمان به صدا درآوردن زنگ هشدار برای کمبودهای آینده فلز مورد نیاز برای گذار به اقتصاد کم‌کربن فرا رسیده است.

تقاضا برای مس، که برای گذار به جهانی با کربن پایین ضروری است، طی دهه آینده از عرضه پیشی خواهد گرفت. این پیش‌بینی توسط آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) ارائه شده است. 

بر اساس تحلیل این آژانس، عرضه این فلز، که جزء کلیدی هر نوع سیستم انرژی الکتریکی در حال حاضر است، در صورت عدم اقدام، تا سال ۲۰۳۵ حدود ۳۰ درصد کمتر از مقدار مورد نیاز خواهد بود. 

Fatih Birol، مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی، اظهار داشت: «این یک چالش بزرگ خواهد بود. اکنون زمان به صدا درآوردن زنگ هشدار است.» 

وی افزود که کشورهای توسعه‌یافته باید تلاش بیشتری برای پالایش مس و سایر فلزات کلیدی مورد نیاز برای صنعت انجام دهند و با کشورهای در حال توسعه برای این منظور مشارکت کنند. 

مواد معدنی حیاتی که برای تولید پنل‌های خورشیدی، توربین‌های بادی و تحول در سیستم انرژی جهانی ضروری هستند، به طور عمده در چین پالایش می‌شوند، اگرچه استخراج این مواد در مناطق مختلفی از جمله آفریقا، استرالیا و آمریکای لاتین انجام می‌شود. 

بر اساس داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی، چین به طور متوسط بیش از ۷۰ درصد از ۲۰ ماده معدنی برتر مورد نیاز در صنعت انرژی را پالایش می‌کند. عناصری مانند کبالت، گالیم، لیتیوم و منگنز در تولید باتری‌ها و اجزای الکتریکی مورد نیاز برای تولید انرژی تجدیدپذیر استفاده می‌شوند. 

این تسلط چین بر پالایش مواد معدنی در حال افزایش است، حتی با وجود کاهش قیمت بسیاری از مواد معدنی حیاتی از اوج خود در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲، زمانی که شوک همه‌گیری کووید-۱۹ باعث بحران عرضه شد. انتظار می‌رود که سهم متوسط تأمین‌کنندگان برتر در دهه آینده تنها به طور حاشیه‌ای کاهش یابد. 

Fatih Birol اظهار داشت که برای گذار به اقتصاد کم‌کربن، باید اقدامات بیشتری برای افزایش عرضه مواد معدنی حیاتی انجام شود. 

وی گفت: «تنوع‌بخشی کلید اصلی است. بریتانیا، اروپا، ژاپن، ایالات متحده و کره جنوبی فناوری لازم را دارند. آفریقا و آمریکای لاتین منابع را در اختیار دارند. می‌توان همکاری بین‌المللی بین کشورها برقرار کرد.» 

وی افزود که دولت‌ها باید مداخله کنند، زیرا نیروهای بازار به تنهایی قادر به حل این مشکل نیستند. او گفت: «نیاز به سیاست‌های دولتی برای حمایت از ورود بازیگران جدید به بازار وجود دارد.» 

توسعه این صنایع و ارتباطات تجاری می‌تواند عرضه جهانی را متنوع کرده و از ایجاد گلوگاه‌ها و افزایش احتمالی قیمت‌ها، مانند آنچه در سال ۲۰۲۱ مشاهده شد، جلوگیری کند. Fatih Birol اظهار داشت: «اگر هزینه‌ها افزایش یابد، این یک مانع بزرگ، اگر نگوییم مهم‌ترین مانع، برای گذار به اقتصاد سبز خواهد بود. این یک مسئله بسیار مهم است.» 

وی تأکید کرد که مس باید یک نگرانی کلیدی باشد. به طور متوسط، ۱۷ سال طول می‌کشد تا از کشف ذخایر جدید به تولید فلز برسند. 

Fatih Birol گفت: «ما تمام فعالیت‌های استخراج مس در آمریکای لاتین، آفریقا و استرالیا و تمام خطوط لوله را تحلیل کرده‌ایم. افزایش هزینه‌ها هزینه گذار سبز را به طور قابل‌توجهی بالا خواهد برد و ممکن است منجر به تأخیر شود.» 

اما وی افزود که اگر دولت‌ها به سرعت اقدام کنند، می‌توانند کمبود پیش‌بینی‌شده را کاهش دهند. او گفت: «کمبود عرضه اجتناب‌ناپذیر نیست. اگر بسیار سریع عمل کنیم، با عرضه پروژه‌های جدید به بازار، بازیافت مس و جایگزینی مس با فلزات دیگر مانند آلومینیوم، می‌توانیم این مشکل را تخفیف دهیم.» 

توسعه شبکه‌های برق چین، در حالی که این کشور به سمت انرژی پاک و تولید اجزای فناوری پاک مانند پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی حرکت می‌کند، بزرگ‌ترین عامل در افزایش شدید تقاضا برای مس در سال‌های اخیر بوده است. 

نیاز به سایر مواد معدنی حیاتی نیز به سرعت افزایش یافته است. تقاضا برای لیتیوم در سال گذشته نزدیک به ۳۰ درصد افزایش یافت. 

آژانس بین‌المللی انرژی هشدار داد که هرگونه اختلال در عرضه می‌تواند برای گذار به انرژی سبز و همچنین برای اقتصاد جهانی به طور کلی خطرناک باشد. 

در این گزارش آمده است: «تأثیر شوک عرضه مواد معدنی حیاتی می‌تواند گسترده باشد و باعث افزایش قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان و کاهش رقابت‌پذیری صنعتی شود.» 

همچنین ذکر شده است: «شوک پایدار عرضه برای فلزات باتری می‌تواند قیمت متوسط جهانی بسته‌های باتری را تا ۴۰ تا ۵۰ درصد افزایش دهد.» 

تحلیل و جمع‌بندی

گزارش آژانس بین‌المللی انرژی بر شکاف قابل‌توجه بین عرضه و تقاضای مس تا سال ۲۰۳۵ تأکید دارد، که نتیجه افزایش تقاضا برای این فلز به دلیل گذار جهانی به اقتصاد کم‌کربن است. این گزارش به‌عنوان یک هشدار کلیدی برای تحلیلگران بازار کامودیتی‌ها عمل می‌کند، زیرا مس به دلیل کاربردهای گسترده در سیستم‌های الکتریکی، از جمله تولید انرژی تجدیدپذیر، ذخیره‌سازی باتری‌ها، و زیرساخت‌های شبکه برق، نقشی محوری در این گذار ایفا می‌کند. 

1. عوامل تقاضا

   - تقاضای جهانی مس به دلیل توسعه زیرساخت‌های انرژی پاک، به‌ویژه در چین، به شدت افزایش یافته است. گزارش IEA اشاره می‌کند که چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مس، به دلیل گسترش شبکه‌های برق و تولید فناوری‌های پاک مانند پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی، عامل اصلی این افزایش تقاضا بوده است. 

   - بر اساس گزارش BloombergNEF (2024)، تقاضای مس برای بخش انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۵.۵ میلیون تن در سال خواهد رسید، که نسبت به سطح فعلی (حدود ۳ میلیون تن) افزایش قابل‌توجهی را نشان می‌دهد. 

   - تقاضای لیتیوم، به‌عنوان یک ماده معدنی مکمل برای باتری‌ها، نیز با رشد ۳۰ درصدی در سال گذشته، نشان‌دهنده فشار مشابه بر زنجیره تأمین مواد معدنی حیاتی است.

2. محدودیت‌های عرضه

   - چرخه طولانی توسعه معادن مس (به طور متوسط ۱۷ سال از کشف تا تولید) یکی از بزرگ‌ترین موانع برای پاسخگویی سریع به تقاضای رو به رشد است. گزارش Wood Mackenzie (2025) پیش‌بینی می‌کند که تا سال ۲۰۳۵، کسری عرضه مس می‌تواند به ۶.۵ میلیون تن برسد، که معادل حدود ۲۰ درصد از تولید جهانی کنونی (حدود ۳۲ میلیون تن در سال ۲۰۲۴) است. 

   - تسلط چین بر پالایش بیش از ۷۰ درصد مواد معدنی حیاتی، از جمله مس، ریسک تمرکز جغرافیایی را افزایش می‌دهد. این تمرکز، همراه با کاهش حاشیه‌ای سهم تأمین‌کنندگان برتر تا دهه آینده، نشان‌دهنده آسیب‌پذیری زنجیره تأمین جهانی است. 

3. ریسک‌های قیمتی و اقتصادی

   - گزارش IEA هشدار می‌دهد که شوک عرضه می‌تواند قیمت بسته‌های باتری را تا 5۰-40 درصد افزایش دهد. بر اساس داده‌های S&P Global Commodity Insights (2024)، قیمت مس در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ به دلیل اختلالات عرضه ناشی از همه‌گیری به بیش از ۱۰,۰۵۰ دلار در هر تن رسید. با توجه به پیش‌بینی کسری عرضه، احتمال بازگشت به چنین سطوح قیمتی یا حتی بالاتر وجود دارد. 

   - افزایش هزینه‌های مواد معدنی می‌تواند هزینه‌های گذار به انرژی سبز را به طور قابل‌توجهی بالا ببرد و پروژه‌های تجدیدپذیر را از نظر اقتصادی کمتر جذاب کند. این امر به‌ویژه برای کشورهای در حال توسعه، که منابع مالی محدودی دارند، چالش‌برانگیز خواهد بود.

4. فرصت‌های تنوع‌بخشی

   - پیشنهاد IEA برای تنوع‌بخشی زنجیره تأمین از طریق همکاری بین کشورهای توسعه‌یافته (مانند ایالات متحده، اروپا، و ژاپن) و کشورهای غنی از منابع (مانند آفریقا و آمریکای لاتین) می‌تواند ریسک‌های ژئوپلیتیکی را کاهش دهد. 

   - بازیافت مس و جایگزینی آن با فلزاتی مانند آلومینیوم، به‌ویژه در کاربردهای انتقال برق، می‌تواند فشار بر عرضه را کاهش دهد. بر اساس گزارش گروه بین المللی مطالعات مس (ICSG, 2024)، بازیافت مس در حال حاضر حدود ۲۰ درصد از عرضه جهانی را تشکیل می‌دهد و پتانسیل افزایش به ۳۰ درصد تا سال ۲۰۳۵ وجود دارد، مشروط بر سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های بازیافت.

5. مداخلات سیاستی

   - IEA بر ضرورت مداخله دولت‌ها برای حمایت از پروژه‌های جدید معدنی و تسهیل ورود بازیگران جدید به بازار تأکید دارد. سیاست‌های تشویقی، مانند یارانه‌ها برای اکتشاف و استخراج یا معافیت‌های مالیاتی برای بازیافت، می‌توانند عرضه را تقویت کنند. 

   - گزارش Wood Mackenzie (2025) نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری‌های جهانی در اکتشاف مس در سال ۲۰۲۴ به حدود ۴.۲ میلیارد دلار رسیده است، اما برای جبران کسری پیش‌بینی‌شده، این رقم باید تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۷ میلیارد دلار در سال افزایش یابد.

جمع‌بندی

گزارش آژانس بین‌المللی انرژی تصویری هشداردهنده از آینده بازار مس ارائه می‌دهد، با پیش‌بینی کسری ۳۰ درصدی عرضه تا سال ۲۰۳۵ در صورت عدم اقدام فوری. نکات کلیدی این گزارش شامل افزایش تقاضای ناشی از گذار به انرژی پاک، تسلط چین بر پالایش مواد معدنی، و چرخه طولانی توسعه معادن است. این عوامل، همراه با ریسک‌های قیمتی و اقتصادی، نشان‌دهنده ضرورت اقدامات فوری برای تنوع‌بخشی زنجیره تأمین و تقویت عرضه از طریق بازیافت و پروژه‌های جدید معدنی است.

توصیه‌ها برای فعالان بازار و سرمایه‌گذاران: 

1. سرمایه‌گذاری در اکتشاف و استخراج: شرکت‌های فعال در بخش معدن باید سرمایه‌گذاری در پروژه‌های اکتشاف مس را افزایش دهند، به‌ویژه در مناطقی مانند آفریقا و آمریکای لاتین که منابع غنی اما بلااستفاده دارند. 

2. تمرکز بر بازیافت: سرمایه‌گذاری در فناوری‌های بازیافت مس می‌تواند راهکاری کوتاه‌مدت برای کاهش فشار بر عرضه باشد. 

3. تنوع‌بخشی به زنجیره تأمین: همکاری‌های استراتژیک با کشورهای تولیدکننده مواد معدنی و توسعه ظرفیت‌های پالایش در مناطق جدید می‌تواند ریسک‌های ژئوپلیتیکی را کاهش دهد. 

4. مدیریت ریسک قیمتی: سرمایه‌گذاران باید استراتژی‌های پوشش ریسک را برای محافظت در برابر نوسانات قیمتی مس در نظر بگیرند، به‌ویژه با توجه به احتمال شوک‌های عرضه در آینده.

در نهایت، موفقیت در مدیریت این چالش به هماهنگی بین سیاست‌گذاری دولتی، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، و همکاری‌های بین‌المللی بستگی دارد. بدون اقدام سریع، هزینه‌های گذار به انرژی سبز می‌تواند به طور قابل‌توجهی افزایش یابد و مانع پیشرفت به سمت اهداف آب‌وهوایی جهانی شود.

پی نوشت

نمودار عرضه و تقاضای مس

نمودار 1

پیش‌بینی می‌شود که تقاضای جهانی تا سال ۲۰۳۵ از عرضه پیشی بگیرد. 

عرضه مورد انتظار مس استخراج‌شده و مقدار مس استخراج‌شده موردنیاز برای تحقق اهداف سیاست‌گذاری تا سال ۲۰۳۵ (بدون احتساب مس بازیافتی)، بر حسب میلیون تن.»

نمودار ارائه‌شده توسط آژانس بین‌المللی انرژی مقایسه‌ای بین عرضه مورد انتظار مس و تقاضای مورد نیاز آن را در دو سناریوی مختلف نشان می‌دهد.

1. داده‌های کلیدی

   - عرضه مورد انتظار: در سناریوی پایه عرضه مس حدود 21.8 میلیون تن است، که با افزودن سناریوی تولید بالا  اندکی افزایش می‌یابد. این نشان‌دهنده محدودیت‌های ذاتی در ظرفیت تولید فعلی و آینده نزدیک است. 

   - تقاضای مورد نیاز: در سناریوی سیاست‌های اعلام‌شده تقاضا به 28.3 میلیون تن می‌رسد، که با اعمال سیاست‌های اضافی ممکن است بیشتر نیز شود. این تفاوت حدود 6.5 میلیون تن کسری بین عرضه و تقاضا را نشان می‌دهد. 

   - واحد اندازه‌گیری: میلیون تن در مقیاس خطی.

2. تحلیل کمی

   - کسری عرضه: کسری 6.5 میلیون تن معادل حدود 30 درصد از عرضه مورد انتظار (21.8 میلیون تن) است، که با پیش‌بینی IEA در گزارش اصلی هم‌راستا است. این کسری می‌تواند تا سال 2035، با فرض عدم مداخله، پایدار بماند. 

   - رشد تقاضا: افزایش تقاضا از 21.8 میلیون تن (عرضه) به 28.3 میلیون تن (نیاز) نشان‌دهنده رشد سالانه حدود 2.7 درصد است، که با روند جهانی‌سازی انرژی‌های تجدیدپذیر و زیرساخت‌های الکتریکی سازگار است. بر اساس BloombergNEF (2024)، این رشد تا سال 2030 ادامه خواهد یافت، به‌ویژه به دلیل تقاضای چین برای شبکه‌های برق و فناوری‌های پاک. 

   - تأثیر سیاست‌ها: سناریوی سیاست‌های اضافی لایه نازکی از تقاضای اضافی را نشان می‌دهد، که می‌تواند نتیجه تشویق‌های دولتی برای تسریع در گذار به انرژی سبز باشد. این لایه نشان‌دهنده پتانسیل افزایش بیشتر کسری در صورت اجرای سیاست‌های تهاجمی‌تر است.

3. عوامل بازار

   - محدودیت‌های تولید: گزارش Wood Mackenzie (2025)  اشاره می‌کند که چرخه طولانی توسعه معادن (حدود 17 سال) و کاهش کشف ذخایر جدید، عرضه را محدود کرده است. این امر با داده‌های نمودار (عرضه ثابت در 21.8 میلیون تن) مطابقت دارد. 

   - فشار تقاضا: افزایش 30 درصدی تقاضای لیتیوم در سال گذشته طبق گزارش IEA  و وابستگی مس به باتری‌ها و شبکه‌های برق، فشار مضاعفی بر زنجیره تأمین وارد می‌کند. S&P Global Commodity Insights (2024) پیش‌بینی می‌کند که قیمت مس در صورت تداوم کسری می‌تواند به بیش از 12,000 دلار در هر تن برسد. 

   - ریسک ژئوپلیتیکی: تسلط چین بر پالایش بیش از 70 درصد مواد معدنی (طبق IEA) می‌تواند عرضه را در برابر اختلالات سیاسی یا تجاری آسیب‌پذیر کند.

4. سناریوهای محتمل

   - سناریوی بدبینانه: اگر سیاست‌های اضافی اجرا شوند و عرضه ثابت بماند، کسری می‌تواند به بیش از 7 میلیون تن برسد، که تأثیر شدیدی بر قیمت‌ها و رقابت‌پذیری صنعتی خواهد داشت. 

   - سناریوی خوش‌بینانه: با سرمایه‌گذاری سریع در پروژه‌های جدید، بازیافت (که طبق ICSG 2024 تا 30 درصد عرضه را می‌تواند پوشش دهد)، و جایگزینی با آلومینیوم، کسری می‌تواند به زیر 5 میلیون تن کاهش یابد.

5. تأثیرات اقتصادی

   - کسری 6.5 میلیون تنی می‌تواند قیمت بسته‌های باتری را تا 50-40 درصد افزایش دهد، که هزینه پروژه‌های تجدیدپذیر را بالا برده و سرمایه‌گذاری‌ها را تحت فشار قرار می‌دهد. 

   - گزارش S&P Global (2024) نشان می‌دهد که افزایش 10 درصدی قیمت مس می‌تواند هزینه‌های زیرساختی جهانی را تا 50 میلیارد دلار در سال افزایش دهد.

جمع‌بندی

نمودار عرضه و تقاضای مس نشان‌دهنده کسری قابل‌توجه 6.5 میلیون تنی تا سال 2035 است، که نتیجه رشد سریع تقاضا برای انرژی‌های پاک و محدودیت‌های عرضه ناشی از چرخه طولانی توسعه معادن و تسلط چین بر پالایش است. نکات برجسته شامل افزایش 2.7 درصدی سالانه تقاضا، پتانسیل تشدید کسری با سیاست‌های جدید، و ریسک‌های قیمتی و اقتصادی است. این وضعیت لزوم اقدام فوری برای افزایش تولید، بازیافت، و تنوع‌بخشی زنجیره تأمین را برجسته می‌کند.

نمودار 2

تلاش برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای باعث افزایش تقاضا برای مس خواهد شد. 

پیش‌بینی تقاضای جهانی مس بر اساس سناریوهای انتشار، بر حسب میلیون تن.»

نمودار ارائه‌شده با عنوان "تلاش برای کاهش انتشار کربن تقاضای مس را افزایش خواهد داد" از آژانس بین‌المللی انرژی و منتشرشده توسط گاردین، تقاضای پیش‌بینی‌شده جهانی مس را در سه سناریوی مختلف تا سال 2050 نشان می‌دهد.

1. داده‌های کلیدی

   - نقطه شروع: تقاضای مس در سال 2023 حدود 26 میلیون تن بوده است. 

   - سناریوها: 

     - سناریوی سیاست‌های اعلام‌شده (Stated Policies, خط آبی): این سناریو بر اساس سیاست‌های موجود و اعلام‌شده تا سال 2023 است. 

     - سناریوی تعهدات اعلام‌شده (Announced Pledges, خط قرمز): این سناریو تعهدات کشورها برای کاهش انتشار کربن را در نظر می‌گیرد. 

     - سناریوی صفر خالص تا 2050 (Net Zero by 2050, خط سبز): این سناریو فرض می‌کند جهان به هدف صفر خالص انتشار کربن تا سال 2050 دست یابد. 

   - پیش‌بینی تقاضا تا 2050: 

     - در سناریوی سیاست‌های اعلام‌شده، تقاضا به حدود 35 میلیون تن می‌رسد. 

     - در سناریوی تعهدات اعلام‌شده، تقاضا به حدود 38 میلیون تن می‌رسد. 

     - در سناریوی صفر خالص، تقاضا به بیش از 40 میلیون تن می‌رسد.

2. تحلیل کمی

   - رشد تقاضا از 2023 تا 2050: 

     - سناریوی سیاست‌های اعلام‌شده: از 26 میلیون تن به 35 میلیون تن، معادل رشد 34.6 درصد (رشد سالانه متوسط 1.28 درصد). 

     - سناریوی تعهدات اعلام‌شده: از 26 میلیون تن به 38 میلیون تن، معادل رشد 46.2 درصد (رشد سالانه متوسط 1.71 درصد). 

     - سناریوی صفر خالص: از 26 میلیون تن به 40 میلیون تن، معادل رشد 53.8 درصد (رشد سالانه متوسط 2 درصد). 

   - شتاب رشد: نمودار نشان می‌دهد که رشد تقاضا در دهه اول (تا 2035) سریع‌تر است و پس از آن با شیب کمتری ادامه می‌یابد. به عنوان مثال، در سناریوی صفر خالص، تقاضا تا سال 2035 به حدود 36 میلیون تن می‌رسد (رشد 38.5 درصد در 12 سال) و سپس تا 2050 با رشد کندتر به 40 میلیون تن می‌رسد. 

   - فاصله بین سناریوها: فاصله بین سناریوی صفر خالص و سیاست‌های اعلام‌شده در سال 2050 حدود 5 میلیون تن است، که نشان‌دهنده تأثیر قابل‌توجه سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تر کاهش کربن بر تقاضای مس است.

3. عوامل محرک تقاضا

   - گذار به انرژی پاک: تقاضای رو به رشد مس به دلیل نقش کلیدی آن در فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر (مانند پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی)، باتری‌ها، و زیرساخت‌های شبکه برق است. گزارش BloombergNEF (2024) نشان می‌دهد که بخش انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال 2030 حدود 5.5 میلیون تن از تقاضای مس را به خود اختصاص خواهد داد. 

   - تعهدات جهانی: سناریوی صفر خالص فرض می‌کند که کشورها به اهداف توافق‌نامه پاریس پایبند بمانند، که نیازمند توسعه گسترده زیرساخت‌های الکتریکی است. IEA (2024) تخمین می‌زند که برای تحقق صفر خالص، مصرف مس در بخش انرژی تا سال 2050 سه برابر سطح فعلی شود. 

   - رشد چین: توسعه شبکه‌های برق و تولید فناوری پاک در چین (طبق گزارش اصلی IEA) همچنان بزرگ‌ترین محرک تقاضای مس است. S&P Global Commodity Insights (2024) گزارش می‌دهد که چین به تنهایی 50 درصد از تقاضای جهانی مس را تشکیل می‌دهد.

4. چالش‌های عرضه

   - گزارش Wood Mackenzie (2025) پیش‌بینی می‌کند که عرضه مس تا سال 2035 به حدود 21.8 میلیون تن (سناریوی پایه) محدود بماند، که با تقاضای پیش‌بینی‌شده (36 میلیون تن در سناریوی صفر خالص) فاصله زیادی دارد. این کسری 14.2 میلیون تنی فشار شدیدی بر قیمت‌ها وارد خواهد کرد. 

   - چرخه طولانی توسعه معادن (17 سال) و کاهش اکتشافات جدید، عرضه را محدود می‌کند. ICSG (2024) گزارش می‌دهد که سرمایه‌گذاری در اکتشاف مس باید به بیش از 7 میلیارد دلار در سال برسد تا کسری کاهش یابد.

5. تأثیرات قیمتی و اقتصادی

   - کسری عرضه می‌تواند قیمت مس را به شدت افزایش دهد. S&P Global (2024) پیش‌بینی می‌کند که قیمت مس در صورت تداوم کسری به 12,000 دلار در هر تن یا بیشتر برسد، که هزینه‌های زیرساختی را تا 50 میلیارد دلار در سال افزایش می‌دهد. 

   - افزایش تقاضا در سناریوی صفر خالص می‌تواند قیمت بسته‌های باتری را تا 50-40 درصد بالا ببرد (طبق IEA)، که پروژه‌های تجدیدپذیر را از نظر اقتصادی تحت فشار قرار می‌دهد.

جمع‌بندی

نمودار IEA نشان‌دهنده رشد قابل‌توجه تقاضای مس تا سال 2050 است، که از 26 میلیون تن در سال 2023 به 40-35 میلیون تن بسته به سناریو می‌رسد. این رشد ناشی از گذار به انرژی پاک و تعهدات جهانی برای کاهش انتشار کربن است. با این حال، عرضه محدود (حدود 21.8 میلیون تن تا 2035) و چرخه طولانی توسعه معادن، کسری قابل‌توجهی ایجاد خواهد کرد که می‌تواند قیمت‌ها را افزایش داده و گذار به انرژی سبز را با چالش مواجه کند. نکات کلیدی شامل رشد سالانه 2-1.28 درصد تقاضا، تأثیر سیاست‌های کاهش کربن بر افزایش تقاضا، و ضرورت سرمایه‌گذاری در عرضه و بازیافت است.

بدون اقدام فوری، کسری عرضه می‌تواند هزینه‌های گذار به انرژی پاک را به طور قابل‌توجهی افزایش دهد و اهداف آب‌وهوایی را به تعویق بیندازد.

۰۴/۰۳/۰۱