WPIC چشم‌اندازهای سرمایه‌گذاری در پلاتین را در بحبوحه تداوم کسری ساختاری تشریح می‌کند

به گفتهEdward Sterck، مدیر تحقیقات شورای جهانی سرمایه‌گذاری پلاتین(WPIC)، عرضه در بازار پلاتین همچنان از تقاضا عقب است که منجر به کسری ساختاری شده و این موضوع یک فرصت سرمایه‌گذاری قانع‌کننده را ارائه می‌دهد.

انتظار می‌رود بازار پلاتین در سال جاری سومین کسری متوالی خود را به میزان ۹۶۶,۰۰۰ اونس ثبت کند. این کسری در ادامه کسری‌های ۹۹۲,۰۰۰ اونس در سال ۲۰۲۴ و ۸۹۶,۰۰۰ اونس در سال ۲۰۲۳ رخ می‌دهد.

علاوه بر این، با نگاهی به پیش‌بینی دو تا پنج سالهWPIC، وی اشاره می‌کند که پیش‌بینی می‌شود کسری‌ها تا سال ۲۰۲۹ هر ساله رخ دهند.

در سمت عرضه، پیش‌بینی می‌شود عرضه معادن در پایین‌ترین سطح خود در چند سال اخیر قرار گیرد.Sterck می‌گوید که شرکت‌های استخراج‌کننده، سال ۲۰۲۴ را صرف بازسازی دارایی‌ها و کاهش هزینه‌های سرمایه‌ای در پی افت قیمت سبد فلزات گروه پلاتین کردند.

حجم بازیافت برای بازگشت به سطوح تاریخی با چالش مواجه بوده است.

در همین حال، تقاضا نسبتاً قوی است و هرچند پیش‌بینی می‌شود امسال نسبت به سال گذشته چهار درصد کاهش یابد، Sterck تشریح می‌کند که این امر عمدتاً به دلیل چرخه‌ای بودن صنعت شیشه‌سازی است؛ تعداد بسیار کمتری از تأسیسات جدید تولید شیشه در سال جاری به بهره‌برداری خواهند رسید.

در نتیجه، پیش‌بینی می‌شود تقاضای پلاتین در صنعت شیشه با کاهش پنجاه و هشت درصدی نسبت به سال گذشته، از ۶۹۰,۰۰۰ اونس در سال ۲۰۲۴ به ۲۸۹,۰۰۰ اونس برسد.

Sterck اطلاع می‌دهد که WPIC معتقد است عرضه و تقاضا هر دو نسبتاً نسبت به قیمت غیرکِشسان (price inelastic) هستند، به این معنی که مقادیر هیچ‌کدام با تغییر قیمت، حداقل در کوتاه‌مدت، نوسان چندانی نخواهند داشت و این امر یک فرصت سرمایه‌گذاری جذاب را فراهم می‌کند.

محرک‌های تقاضا

پتانسیل رشد تقاضا فراتر از تخمین‌های WPIC وجود دارد که عمدتاً ناشی از پتانسیل صعودی در تقاضای سرمایه‌گذاری و جواهرات است.

WPIC انتظار دارد که روند برقی‌سازی قوای محرکه جهانی ادامه یابد و کاهش تدریجی تقاضای پلاتین نیز ادامه داشته باشد، هرچند با سرعتی کمتر از آنچه در گذشته پیش‌بینی می‌شد.

Sterck برجسته می‌کند که این به معنای تداوم تقاضای خودرو برای پلاتین در سطوح بالا برای مدت طولانی‌تر (higher-for-longer) است، علی‌رغم چشم‌انداز اقتصادی نامشخص، که با تقویت مضاعف ناشی از تقاضا برای خودروهای هیبریدی همراه است.

کسری‌ها

Sterck هشدار می‌دهد که کسری ساختاری در بازار پلاتین ریشه‌دار شده و به کاهش ذخایر روی زمینی (above ground stocks) ادامه می‌دهد؛ انتظار می‌رود این ذخایر تا پایان سال جاری به سطحی معادل تنها سه ماه تقاضا کاهش یابد که یک سطح پایین ناپایدار است.

وی می‌افزاید که این موضوع منجر به فشردگی در بازار می‌شود که در حال حاضر، در کنار سایر شاخص‌ها، در نرخ‌های اجاره (lease rates) بالا منعکس شده است.

Sterck می‌گوید: نرخ‌های اجاره بالا، موجب تشویق قرض دادن پلاتین به مصرف‌کنندگان نهایی می‌شود که به عنوان یک منبع عرضه موقت عمل می‌کند تا زمانی که وام‌گیرندگان برای بستن وام‌های خود نیاز به بازگرداندن فلز داشته باشند. باید دید که آیا در آن زمان پلاتین کافی با قیمت‌های فعلی در دسترس خواهد بود یا خیر.

Sterck می‌گوید که ویژگی‌های منحصربه‌فرد پلاتین و کاربردهای مرتبط با آن در طیف متنوعی از بازارهای نهایی، به کاهش اثرات منفی موانع تجاری و تأثیر منفی بالقوه مرتبط با آن بر نرخ رشد تولید ناخالص داخلی جهانی کمک می‌کند؛ در نتیجه، تأثیر تعرفه‌ها بر چشم‌انداز تقاضای پلاتین در سال ۲۰۲۵ کمتر از آن چیزی است که ممکن است انتظار رود.

وی توضیح می‌دهد که WPIC ریسک‌های اقتصادی و تعرفه‌ای را مدل‌سازی کرده است و در حالی که این ریسک‌ها می‌توانند تقاضای پلاتین را کاهش دهند، مقیاس کسری پیش‌بینی‌شده برای بازار پلاتین در سال جاری آنقدر قابل توجه است که تصور سناریویی که بتواند آن را به طور اساسی کاهش دهد، دشوار است.

اثرات

Sterck توضیح می‌دهد: نظریه پایه‌ای اقتصاد بازار نشان می‌دهد که یک بازار در وضعیت کسری، معمولاً یک واکنش قیمتی را به دنبال دارد که عرضه جدید به بازار را تحریک می‌کند یا تقاضا را با افزایش قیمت از بازار خارج می‌کند. مشکل پلاتین این است که هم عرضه و هم تقاضا در کوتاه‌مدت به شدت نسبت به قیمت غیرکِشسان هستند، که می‌تواند منجر به دوره‌های پایدار عدم تعادل بازار شود.

او این فرضیه را مطرح می‌کند که درک فزاینده‌ای از این موضوع وجود دارد که بنیادهای قدرتمند عرضه و تقاضای پلاتین، که منجر به کسری ساختاری شده‌اند، تا چه حد مبنای فرصت سرمایه‌گذاری قانع‌کننده آن را تشکیل می‌دهند.

Sterck برجسته می‌کند که این امر با محرک‌های قوی و متنوع تقاضای موجود پلاتین و ظهور یک محرک تقاضای جدید برای پلاتین از طریق استفاده از آن به عنوان یک ماده معدنی حیاتی در فناوری‌هایی که استفاده از هیدروژن را در گذار انرژی امکان‌پذیر می‌سازند، بیش از پیش تقویت می‌شود.

وی می‌افزاید، همزمان، تخفیف قیمتی گسترده پلاتین نسبت به طلا و ارزش فعلی پایین آن نسبت به سطوح تاریخی خود، فرصتی جالب را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند.

تحلیل و جمع بندی

این تحلیل بر اساس داده‌های گزارش و اطلاعات تکمیلی از منابع معتبر بین‌المللی تهیه شده است تا یک دیدگاه کمی و عملیاتی ارائه دهد.

۱. تحلیل کمی کسری ساختاری و ریسک عرضه

گزارش WPIC به کسری ۹۶۶,۰۰۰ اونسی برای سال ۲۰۲۵ اشاره می‌کند که سومین سال متوالی کسری عمیقی است. برای درک مقیاس این موضوع، باید توجه داشت که کل عرضه جهانی پلاتین از معادن در حدود ۵.۵ تا ۶ میلیون اونس در سال است. بنابراین، کسری نزدیک به یک میلیون اونس، معادل ۱۵ تا ۱۸ درصد از کل تولید اولیه است که از نظر بنیادی بسیار قابل توجه می‌باشد.

محدودیت‌های عرضه اولیه

آفریقای جنوبی: این کشور مسئول تولید حدود ۷۰ درصد از پلاتین جهان است. چالش‌های ساختاری در این کشور، از جمله بحران برق شرکتEskom، مشکلات لجستیکی شرکت Transnet (راه‌آهن و بنادر) و افزایش هزینه‌های عملیاتی (عمق معادن و هزینه‌های نیروی کار) که در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ تشدید شد، توانایی تولیدکنندگان برای افزایش تولید در واکنش به قیمت را به شدت محدود کرده است. کاهش سرمایه‌گذاری (Capex) که در گزارش به آن اشاره شده، اثرات خود را تا چند سال آینده بر تولید خواهد گذاشت.

روسیه: به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ (حدود ۱۱ درصد از عرضه جهانی)، تحریم‌های بین‌المللی و ریسک‌های ژئوپلیتیکی، سرمایه‌گذاری در ظرفیت‌های جدید و نگهداری از تأسیسات موجود را دشوار کرده است.

عرضه ثانویه (بازیافت)

 گزارش به چالش بازگشت حجم بازیافت به سطوح تاریخی اشاره دارد. این امر عمدتاً به دلیل کاهش نرخ اسقاط خودروهای فرسوده در دوران پس از همه‌گیری و همچنین کاهش قیمت سبد فلزات گروه پلاتین (PGMs) است که انگیزه اقتصادی برای جمع‌آوری و بازیافت مبدل‌های کاتالیزوری را کاهش داده است.

نتیجه‌گیری کمی از عرضه: عرضه پلاتین به شدت غیرکِشسان است. حتی با افزایش قیمت، افزایش تولید معنی‌دار از منابع اولیه حداقل ۲ تا ۳ سال زمان نیاز دارد. این امر، پتانسیل فشردگی (Squeeze) در بازار را در صورت بروز شوک تقاضا یا اختلال بیشتر در عرضه، تقویت می‌کند.

۲. تحلیل محرک‌های تقاضا و چشم‌انداز آینده

تقاضای خودرو (حدود 40-35 درصد کل تقاضا)

جایگزینی پالادیوم: عامل کلیدی که در گزارش به آن اشاره شده، جایگزینی پالادیوم با پلاتین در مبدل‌های کاتالیزوری خودروهای بنزینی است. در اوج قیمت‌ها در سال‌های 2022-2021، قیمت پالادیوم به بیش از ۳۰۰۰ دلار در هر اونس رسید در حالی که پلاتین زیر ۱۰۰۰ دلار بود. این اختلاف قیمت بیش از ۲۰۰۰ دلاری، فرآیند جایگزینی را تسریع کرد. با قیمت‌های فعلی در ژوئن ۲۰۲۵ (پالادیوم حدود 1050 دلار و پلاتین حدود 1250 دلار)، اگرچه اختلاف قیمت معکوس شده، اما فرآیند مهندسی مجدد برای بازگشت به پالادیوم هزینه‌بر و زمان‌بر است. بنابراین، تقاضای ایجاد شده برای پلاتین "چسبنده" (sticky) است.

خودروهای هیبریدی: کند شدن رشد فروش خودروهای تمام برقی (BEV) در بازارهای کلیدی مانند اروپا و آمریکای شمالی در سال ۲۰۲۴، به نفع خودروهای هیبریدی تمام شده است که همچنان از مبدل‌های کاتالیزوری مبتنی بر پلاتین استفاده می‌کنند. این روند، تقاضای "higher-for-longer" را که گزارش به آن اشاره می‌کند، تقویت می‌کند.

تقاضای صنعتی (حدود 35-30 درصد کل تقاضا)

کاهش ۵۸ درصدی تقاضا در صنعت شیشه (از ۶۹۰ به ۲۸۹ هزار اونس) یک شوک منفی بزرگ است، اما ماهیت آن چرخه‌ای است و نه ساختاری. این بخش به سرمایه‌گذاری در کارخانه‌های جدید تولید LCD و فایبرگلاس وابسته است که پس از یک دوره سرمایه‌گذاری سنگین، اکنون وارد فاز رکود شده است. انتظار می‌رود این تقاضا در سال‌های آتی بهبود یابد. سایر بخش‌های صنعتی (شیمیایی، پتروشیمی، پزشکی) تقاضای باثبات‌تری دارند.

اقتصاد هیدروژنی (پتانسیل بلندمدت): این بخش مهم‌ترین عامل رشد تقاضای ساختاری در آینده است. پلاتین به عنوان کاتالیزور در الکترولایزرهای غشای تبادل پروتون (PEM) برای تولید هیدروژن سبز و همچنین در پیل‌های سوختی (Fuel Cells) برای تولید برق از هیدروژن، نقشی حیاتی دارد. سرمایه‌گذاری‌های دولتی عظیم مانند قانون کاهش تورم آمریکا (IRA) و برنامه Green Deal اروپا، صدها میلیارد دلار را به این بخش تزریق کرده‌اند که تقاضای آتی برای پلاتین را تضمین می‌کند.

۳. تحلیل شاخص‌های بازار و فرصت سرمایه‌گذاری

موجودی‌های روی زمینی: کاهش موجودی به سطح ۳ ماه تقاضا یک سیگنال هشداردهنده جدی است. این سطح از موجودی، پایین‌ترین میزان در بیش از یک دهه اخیر است و بازار را در برابر هرگونه اختلال بسیار آسیب‌پذیر می‌کند.

نرخ اجاره: گزارش به درستی به نرخ‌های اجاره بالا اشاره کرده است. در شرایط عادی، نرخ اجاره یک ماهه پلاتین نزدیک به صفر یا حتی منفی است. در زمان نگارش این تحلیل (ژوئن ۲۰۲۵)، این نرخ‌ها به طور مداوم در محدوده مثبت ۲ تا ۴ درصد قرار دارند. این نشان می‌دهد که دارندگان فیزیکی فلز برای قرض دادن آن تقاضای حق‌الزحمه بالایی دارند، که تاییدکننده کمبود فیزیکی در بازار است.

نسبت طلا به پلاتین(Gold/Platinum Ratio): این یک شاخص کلیدی برای ارزش‌گذاری نسبی است. با قیمت فعلی طلا در حدود 3,۳۵۰ دلار و پلاتین در ۱,2۵۰ دلار، این نسبت تقریباً ۲.68 است. میانگین تاریخی این نسبت در ۲۰ سال گذشته حدود ۱.۲ بوده است. قرار داشتن این نسبت بالاتر از ۲.۰، یک انحراف استاندارد بسیار شدید از میانگین تاریخی است و نشان می‌دهد پلاتین در مقایسه با طلا به شدت ارزان معامله می‌شود.

جریان سرمایه‌گذاری: با وجود بنیادهای قوی، جریان سرمایه‌گذاری از طریق صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) در سال ۲۰۲۴ ضعیف بود. این نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران نهادی هنوز به طور کامل به این فرصت توجه نکرده‌اند و پتانسیل ورود سرمایه جدید به بازار وجود دارد.

جمع‌بندی

بازار پلاتین در یک عدم تعادل ساختاری عمیق و پایدار به سر می‌برد. شکاف بین عرضه محدود و تقاضای مقاوم، که توسط عوامل جدیدی مانند اقتصاد هیدروژنی تقویت می‌شود، یک بنیاد صعودی بسیار قوی برای قیمت ایجاد کرده است. با این حال، قیمت فعلی پلاتین هنوز این واقعیت بنیادی را به طور کامل منعکس نکرده و با تخفیف قابل توجهی نسبت به طلا و ارزش تاریخی خود معامله می‌شود. این وضعیت، یک فرصت سرمایه‌گذاری میان‌مدت تا بلندمدت قانع‌کننده را برای تحلیلگران و سرمایه‌گذارانی که به دنبال دارایی‌های با ارزش‌گذاری پایین و پتانسیل رشد بالا هستند، فراهم می‌کند.

نکات برجسته

کسری ادامه‌دار و عمیق: بازار برای سومین سال متوالی با کسری مواجه است و پیش‌بینی می‌شود این روند تا پایان دهه ادامه یابد. مقیاس کسری (نزدیک به ۱ میلیون اونس) نسبت به کل بازار بسیار بزرگ است.

عدم کشش‌پذیری عرضه و تقاضا: این ویژگی کلیدی به این معناست که بازار به راحتی به تعادل باز نمی‌گردد و قیمت برای ایجاد توازن باید نوسانات شدیدتری را تجربه کند.

شواهد فیزیکی کمبود: کاهش شدید موجودی‌های روی زمینی (۳ ماه تقاضا) و نرخ‌های اجاره بالا، صرفاً پیش‌بینی نیستند، بلکه شواهد ملموسی از فشردگی در بازار فیزیکی هستند.

ارزش‌گذاری بسیار پایین: نسبت قیمت طلا به پلاتین در سطوح افراطی تاریخی قرار دارد که یک سیگنال قوی برای کم‌ارزش بودن پلاتین است.

تغییر ساختار تقاضا: در حالی که تقاضای خودرو به لطف هیبریدها و جایگزینی پالادیوم قوی باقی مانده، ظهور اقتصاد هیدروژنی یک محرک تقاضای بلندمدت و تحول‌آفرین برای پلاتین محسوب می‌شود.

توصیه‌ها و راهکارهای بالقوه

برای سرمایه‌گذاران: موقعیت‌گیری در پلاتین به عنوان یک سرمایه‌گذاری ارزشی (Value Investment) و یک معامله بازگشت به میانگین (Mean Reversion) در برابر طلا، یک استراتژی منطقی به نظر می‌رسد. سرمایه‌گذاری می‌تواند از طریق خرید فیزیکی، قراردادهای آتی یا صندوق‌های ETF انجام شود.

برای مصرف‌کنندگان صنعتی: با توجه به موجودی‌های پایین و پتانسیل نوسانات قیمتی، عقد قراردادهای تأمین بلندمدت و مدیریت ریسک از طریق ابزارهای پوششی (Hedging) اکیداً توصیه می‌شود.

برای تحلیلگران و معامله‌گران: نظارت دقیق بر شاخص‌هایی مانند نرخ اجاره (Lease Rates)، جریان ورودی/خروجی صندوق‌های ETF، و گزارش‌های تولید از آفریقای جنوبی می‌تواند سیگنال‌های پیشرو برای حرکات قیمتی آینده باشد.